REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wydatki i koszty w jednostkach sektora finansów publicznych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dorota Adamek-Hyska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

 W szczególnych zasadach rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych dominującym pojęciem jest „wydatek”.

DOROTA ADAMEK-HYSKA

REKLAMA


 Wydatek stanowi rozchód środków pieniężnych w formie gotówkowej (z kasy) lub bezgotówkowej (z rachunku bankowego). Jednostki, dokonując wydatku, likwidują swoje zobowiązania wobec innych podmiotów gospodarczych (osób fizycznych lub prawnych) i pracowników. Wydatek występując w sferze obiegu pieniędzy, wiąże się więc w sposób bezpośredni z przebiegiem procesów finansowych. W sferze budżetowej pojęcie „wydatek” jest ściśle powiązane z pojęciem „budżet”. Wydatkami budżetowymi są środki publiczne przekazywane z budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań. Pod względem prawnym wydatki budżetowe odzwierciedlają realizację funkcji, celów i zadań władz publicznych wynikających z przepisów prawa i programów polityki oraz planów finansowych sektora finansów publicznych.

Wykonywanie strony wydatkowej budżetu państwa obejmuje zwłaszcza:

• opracowanie układu wykonawczego budżetu,

• uruchamianie i przekazywanie środków między dysponentami,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• kasową obsługę budżetu przez NBP,

• uruchamianie rezerw budżetowych,

• dokonywanie zmian w budżecie,

• blokowanie wydatków budżetu,

• rozstrzyganie o niewygasaniu niektórych wydatków budżetu.

Kryterium organizacyjne pozwala wyodrębnić dwa rodzaje wydatków (schemat).

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Często wśród wydatków rozróżnia się wydatki osobowe i rzeczowe (schemat).

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykładem wydatków osobowych są wynagrodzenia i inne świadczenia związane z pracą osób zatrudnionych (np. składki na ubezpieczenia społeczne, składki na Fundusz Pracy). Natomiast przykładem wydatków rzeczowych jest zakup:

• materiałów (np. paliwa w jednostkach policyjnych, krzeseł i stolików w szkole, środków opatrunkowych w szpitalu),

• środków żywności (np. w stołówce szkolnej, szpitalu, w jednostce wojskowej),

• usług (np. remontowych, telefonicznych, doradczych, komunalnych).

W uregulowaniach prawnych finansów publicznych rozróżnia się także rodzaje wydatków budżetowych, które przedstawia schemat.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wydatki bieżące to dotacje, wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich naliczane, świadczenia na rzecz osób fizycznych, zakupy towarów i usług oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem publicznych jednostek organizacyjnych.

Wydatki na obsługę długu publicznego są związane z oprocentowaniem zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi poręczeniami i gwarancjami.

Natomiast wydatki majątkowe obejmują zakup i objęcie akcji, wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie i dofinansowanie kosztów inwestycyjnych.

Z punktu widzenia procedur dotyczących opracowania ustawy lub uchwały budżetowej oraz planów finansowych jednostek sektora finansów publicznych należy rozróżnić także wydatki przedstawione na schemacie.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wydatkami sztywnymi są z góry określone wielkości wynikające z obowiązującego prawa. Do wydatków sztywnych należą przede wszystkim:

• subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego,

• finansowanie budowy i remontów dróg,

• obsługa długu publicznego.

REKLAMA

Natomiast wydatki na wynagrodzenia, wydatki inwestycyjne, wydatki na programy restrukturyzacyjne stanowią przykłady wydatków elastycznych. Od wydatków budżetowych należy odróżnić rozchody publiczne, które stanowią spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów, wykup papierów wartościowych i inne operacje finansowe oraz udzielone pożyczki przez budżet państwa czy jednostki samorządu terytorialnego. Wyodrębnienie takie pozwala na zachowanie większej przejrzystości budżetu.

W ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor) nie jest zdefiniowane ani pojęcie „wydatek”, ani „rozchód”, lecz podana jest podstawowa definicja „kosztu i straty”. „Koszty i straty” to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli. Od tak zdefiniowanych „kosztów i strat” należy odróżnić „straty nadzwyczajne”, czyli straty powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Każdy koszt oznacza więc wyrażone wartościowo (w jednostkach pieniężnych) niezbędne zużycie zasobów jednostki w celu uzyskania określonego efektu użytecznego, a uszczuplenie jej korzyści ekonomicznych może nastąpić w wyniku albo zmniejszenia wartości aktywów (np. wypłata wynagrodzenia), albo zwiększenia zobowiązań i rezerw, których uregulowanie doprowadzi do przekazania ewentualnie wykorzystania bieżących lub przyszłych aktywów (np. otrzymana faktura za usługę transportu).

 

Zapamiętaj!

Jeżeli wyrażone wartościowo zużycie zasobów jednostki jest zbędne i nieuzasadnione, to w jednostce stanowi stratę.

Wśród ustawowych definicji „kosztowych” pojawiają się także pojęcia:

• koszt wytworzenia,

• pozostałe koszty operacyjne,

koszty finansowe.

Ich szczegółowe wyjaśnienie znajduje się w kolejnych punktach Poradnika.

Uznawanie kosztów, przede wszystkim dla celów ewidencyjnych oraz ujęcie ich w rachunku zysków i strat, powinno być oparte na generalnych zasadach rachunkowości, tj. zasadzie:

• memoriałowej,

• współmierności przychodów i kosztów,

• ostrożności.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Poza koniecznością dostosowania rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych do nadrzędnych zasad prawa bilansowego należy uwzględnić także zasadę kasową, wynikającą z kasowego charakteru wykonania budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z tą zasadą należy ujmować wyłącznie zrealizowane wydatki (i wpływy). Obowiązek stosowania zasady kasowej wynika z uregulowań prawa finansów publicznych.

Zapamiętaj!

W księgach rachunkowych jednostek sektora finansów publicznych wydatki (i dochody) powinno się ujmować w terminie ich zapłaty, niezależnie od rocznego budżetu, którego one dotyczą.

Reasumując, należy także wskazać, że wszystkie wydatki jednostek sektora finansów publicznych można podzielić na dwie grupy tj. wydatki:

1) niestanowiące kosztów,

2) stanowiące koszty.

W pierwszym przypadku występują operacje gospodarcze związane z pokrywaniem zobowiązań, takich jak zapłata podatku dochodowego i wypłata dywidend albo zwrot pieniężnych pożyczek i kredytów. W drugim przypadku operacje gospodarcze dotyczą pokrywania zobowiązań, które powstały w drodze nabywania środków do produkcji dóbr i usług i które w wyniku zużycia stanowią koszt. Takie wydatki zaś można podzielić na trzy grupy, biorąc pod uwagę kryterium czasowe, czyli gdy wydatek nastąpił:

1) wcześniej niż poniesienie kosztu (np. zakup za gotówkę materiałów, które zostaną zużyte w okresie późniejszym),

2) w tym samym okresie co koszt (np. zakup za gotówkę materiałów biurowych przekazanych bezpośrednio do zużycia),

3) w okresie późniejszym niż poniesienie kosztu (np. zapłata przelewem bankowym za już zużyte materiały).

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Segregacja odpadów to za mało. Ekspert: "Najlepsze śmieci to te, które nigdy nie powstały"

Dlaczego recykling nie wystarczy? Jakie błędy popełniamy w gospodarowaniu bioodpadami? I co musi się zmienić, by Polska była gotowa na gospodarkę obiegu zamkniętego? O tym wszystkim opowiada Michał Paca – ekspert ds. gospodarki odpadami i zrównoważonego rozwoju.

Program "70 AED na 70-lecie" – defibrylatory dla OSP z małych gmin. Jak złożyć wniosek?

Fundacja Totalizatora Sportowego uruchomiła nowy program wsparcia dla jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej z mniejszych miejscowości. W ramach inicjatywy "70 AED na 70-lecie" do wybranych OSP trafi sprzęt ratujący życie – automatyczne defibrylatory zewnętrzne (AED). Wnioski można składać do grudnia 2026 r.

Planujesz urlop we Włoszech? W jednym z miejsc przywrócono dress code

Planujesz wyjście do mediolańskiego teatru operowego La Scala? Pamiętaj o stosownym ubiorze. Dyrekcja przywróciła, po przerwie, zalecane zasady ubioru i zaapelowała do widzów, by dobierali stroje stosownie do powagi miejsca.

Sytuacja na granicy polsko-niemieckiej. Ekspert: obustronna spirala działań pozornych. Kiedy Niemcy nie powinny odsyłać migranta do Polski?

To Niemcy rozpoczęli ten teatr polityczny na granicy z Polską, a teraz szefowie rządów Friedrich Merz i Donald Tusk wchodzą w spiralę działań pozornych - powiedział PAP Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) .

REKLAMA

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

REKLAMA

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

REKLAMA