REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Izby mają prawo wstępu do urzędu, żądania informacji i dokumentacji

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wojciech Wytrążek
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Regionalne izby obrachunkowe sprawują nad samorządem nadzór pod kątem legalności, prowadzą też działalność doradczą i informacyjną. W niektórych przypadkach brak zasięgnięcia opinii izby może oznaczać rażące naruszenie prawa przez samorząd.

Regionalne izby obrachunkowe (RIO), jako stosunkowo młode organy w ustroju polskiej administracji, posiadają specyficzną pozycję i zadania. Oprócz sprawowania kontroli i nadzoru prowadzą działalność informacyjną i doradczą (opiniodawczą), pomagając w ten sposób samorządom. Można zatem stwierdzić, że są one sprzymierzeńcami samorządu, a wypełniając swoje zadania, podnoszą sprawność jego działania.

REKLAMA

REKLAMA

Izby, będące państwowymi jednostkami budżetowymi, w systemie administracji są usytuowane między administracją rządową a samorządem terytorialnym. Ich zadaniem jest badanie aktów i rozstrzygnięć podejmowanych w kwestiach finansowych przez organy samorządu w celu ochrony interesów wspólnot lokalnych przed działaniami niezgodnymi z prawem.

Zakres przedmiotowy i podmiotowy nadzoru

Kryterium nadzoru nad samorządem jest legalność, a ingerencja nadzorcza jest możliwa tylko w przypadku naruszenia prawa i z poszanowaniem zasady samodzielności samorządu. Regionalne izby obrachunkowe nadzorują uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego, związki i stowarzyszenia komunalne oraz samorządowe osoby prawne. Nadzór dotyczy:

• budżetu oraz procedury jego zmian,

REKLAMA

• zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu samorządu,

• podatków i opłat lokalnych - jest to jedna z kategorii, w której najczęściej popełniane są błędy przez samorządy (Tabela. Uchwały i zarządzenia samorządów i ich związków zbadane przez RIO w 2007 r. - dane niepełne),

• absolutorium udzielanego organowi wykonawczemu przez radę z tytułu wykonania budżetu.

Zakres nadzoru obecnie obejmuje całość finansów komunalnych, a nie, jak w pierwszych latach działalności Izb, tylko sprawy budżetowe.

Formy działania i środki nadzoru

Izby dysponują podobnymi instrumentami nadzorczymi jak wojewoda. Ponieważ nadzór jest instytucją idącą dalej niż kontrola, wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego poprzedzają działania kontrolne podejmowane przez inspektorów RIO. Mają oni prawo wstępu na teren jednostki kontrolowanej, żądania informacji i wglądu w dokumentację. Jeśli w wyniku kontroli stwierdza się, że organ jednostki samorządu terytorialnego dopuścił się naruszenia prawa, w dokumentacji pokontrolnej wskazuje się nieprawidłowości i wzywa do usunięcia naruszenia prawa w ustalonym przez RIO terminie. Rozstrzygnięcie to zawiesza bieg 30-dniowego terminu, jaki RIO ma na stwierdzenie nieważności uchwały.

Po upływie terminu na usunięcie naruszenia, izba wydaje orzeczenie o nieważności uchwały lub zarządzenia. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa izba ogranicza się do wskazania, że uchwałę bądź zarządzenie wydano z naruszeniem prawa. Izba jest związana 30-dniowym terminem do podjęcia rozstrzygnięcia. Po jego upływie nie ma możliwości zaskarżenia wadliwej uchwały do sądu administracyjnego (tak jak może zrobić to wojewoda). Od uchwał składów orzekających służy samorządom odwołanie do kolegium izby w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały.

Działalność opiniodawcza i doradcza

Działalność opiniodawcza dotyczy sytuacji, gdy prawo wymaga zaopiniowania rozstrzygnięcia podejmowanego przez organ samorządu dla jego ważności. Typowym przykładem jest uchwała organu stanowiącego samorządu w sprawie absolutorium z wykonania budżetu, której podjęcie obowiązkowo poprzedza uzyskanie opinii RIO (oraz opinii komisji rewizyjnej). Brak opinii RIO w sprawie absolutorium może stanowić nawet rażące naruszenie prawa.

Działania opiniodawcze mają charakter prewencyjny, ponieważ wadliwe akty mogą zostać wychwycone przed ich wejściem w życie.

W zakresie objętym nadzorem izby prowadzą działalność informacyjną (np. wydawanie publikacji i biuletynów), doradczą i szkoleniową. Jej celem jest podnoszenie kwalifikacji osób pracujących w samorządach, co pozytywnie wpływa na sprawność administracji i lepsze zaspokajanie potrzeb mieszkańców.

Budżety pod szczególną kontrolą

Aktami szczególnie kontrolowanymi przez RIO są budżety samorządowe. Procedura budżetowa rozpoczyna się przed rozpoczęciem roku budżetowego. Projekt wraz z informacją o stanie mienia komunalnego organ wykonawczy przedstawia izbie obrachunkowej do 15 listopada. Swoją opinię RIO przesyła organowi stanowiącemu (radzie) samorządu.

Szczególne uprawnienia posiada RIO w przypadku nieuchwalenia przez samorząd budżetu do 31 marca roku budżetowego. Po jego upływie organ stanowiący samorządu traci kompetencje do podjęcia uchwały budżetowej (wyrok NSA z 4 listopada 1993 r., sygn. akt SA/Gd 1373/93, ONSA 1994/4/154), a budżet w zakresie zadań własnych samorządu i ustawowych zadań zleconych ustala RIO. Korzysta w tym celu z projektu budżetu przygotowanego przez organ wykonawczy jednostki samorządu. Izba obrachunkowa ustala budżet dla jednostki do 30 kwietnia roku budżetowego.

Podobne działania RIO podejmuje w przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej - kolegium izby ustala wtedy całość lub część budżetu. Niepodjęcie uchwały i upływ terminu to dwie przesłanki, które muszą wystąpić łącznie, aby izba ustaliła budżet - zabezpiecza to przed sytuacją, w której powstałyby dwa budżety - samorządowy i przygotowany przez RIO. Ponadto w trakcie postępowania wyjaśniającego, gdy rozpatrywana jest sprawa budżetu, powinien być obecny przedstawiciel podmiotu, którego sprawa jest badana.

ORGANIZACJA RIO

Organem izby jest kolegium, składające się z prezesa i członków kolegium (od 9 do 27 osób). Strukturę tworzy również:

• komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

• składy orzekające, złożone z 3 członków kolegium - wydają one opinie w sprawach objętych zakresem działania izby, a niezastrzeżonych do wyłącznej kompetencji kolegium (np. opinie dotyczące projektów budżetów, finansowania deficytu, możliwości spłat pożyczek i kredytów).

W 16 izbach (po jednej w każdym województwie plus od 1 do 4 zespołów zamiejscowych) działają po 2 wydziały: kontroli gospodarki finansowej oraz informacji, analiz i szkoleń.

Z orzecznictwa

Brak opinii regionalnej izby obrachunkowej w sprawie absolutorium dla zarządu gminy stanowi istotne naruszenie prawa wówczas, jeżeli zostałoby wykazane, że gdyby rada gminy w chwili podejmowania uchwały posiadała opinię regionalnej izby obrachunkowej w sprawie absolutorium, to najprawdopodobniej podjęłaby uchwałę innej treści.

Wyrok NSA z 10 października 1996 r., sygn. akt I SA/Kr 887-96

 

 

dr Wojciech Wytrążek

Podstawy prawne:

• Ustawa z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 577; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. nr 249, poz. 2104)

• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. nr 216, poz. 1370)

 

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Naczelna Rada Lekarska krytykuje rządowe zmiany w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Naczelna Rada Lekarska sprzeciwia się propozycji rządu, by w ramach pilnej nowelizacji dotyczącej pomocy obywatelom Ukrainy wprowadzić także zmiany w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Samorząd lekarski ocenia, że „uproszczony” tryb uznawania kwalifikacji lekarzy spoza UE stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa pacjentów i omija właściwą ścieżkę legislacyjną.

Co powinien zawierać plecak ewakuacyjny?

Proponowaną listę najpotrzebniejszych rzeczy można znaleźć w Poradniku Bezpieczeństwa. W publikacji przygotowanej przez MSWiA, MOC i RCB znajdziemy ważne zasady postępowania podczas kryzysu.

Dochody jednostek samorządu terytorialnego [Projekt ustawy]

W wykazie prac legislacyjnych rządu pojawił się projekt nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Chodzi precyzyjniejsze dopasowanie dochodów osiąganych przez poszczególnych podatników do właściwej JST.

Coraz mniej czasu na plany ewakuacyjne w samorządach

Gminy teoretycznie mają czas na sporządzenie planów ewakuacyjnych do końca 2025 roku. W praktyce jednak trzeba to zrobić wcześniej. Gminne plany stanowią bowiem wkład do planów wojewódzkich. Ustawowy termin dotyczy zaś wszystkich organów ludności i obrony cywilnej.

REKLAMA

E-rejestracja do lekarza od 2026 roku. Sejmowa komisja zdrowia przyjęła projekt ustawy

Sejmowa komisja zdrowia przyjęła projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, wprowadzający centralny system e-rejestracji na wizyty w ramach NFZ. Zmiany mają wejść w życie w 2026 roku i początkowo obejmą kardiologię, mammografię oraz cytologię. Nowe przepisy mają usprawnić dostęp do lekarzy i uporządkować kolejki pacjentów.

Lex szarlatan: nowe przepisy mają ukrócić pseudomedycynę i chronić pacjentów onkologicznych

Wzrost popularności pseudomedycyny i alternatywnych metod leczenia raka stał się poważnym zagrożeniem dla pacjentów. Jesienią mają ruszyć prace nad ustawą Lex szarlatan, która da Rzecznikowi Praw Pacjenta nowe narzędzia do walki z nieuczciwymi praktykami i ochrony chorych przed szarlatanami medycznymi.

Polska przestrzeń powietrzna naruszona przez rosyjskie drony. Uruchomiono procedury obronne

Kilkanaście lecących z Rosji dronów naruszyło nad ranem w środę polską przestrzeń powietrzną. Wojsko podjęło decyzję o ich zestrzeleniu. Armia i służby zostały postawione w stan najwyższej gotowości. Władze apelują o śledzenie komunikatów.

Pakiet antyblackoutowy: nowe prawo ma ochronić Polskę przed blackoutem i cyberzagrożeniami

Ministerstwo Energii wraz z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi (PSE) zaprezentowały właśnie kompleksowy pakiet regulacji prawnych – tzw. pakiet antyblackoutowy – który ma zwiększyć odporność Krajowego Systemu Elektroenergetycznego na awarie, cyberataki oraz zakłócenia. Projekty trafią we wrześniu do wykazu prac Rady Ministrów.

REKLAMA

Mrożenie cen prądu i bon ciepłowniczy coraz bliżej – rząd przyjął projekty ustaw

Komitet Stały Rady Ministrów przyjął trzy kluczowe projekty ustaw, które mają zabezpieczyć domowe budżety: przedłużenie zamrożenia cen energii elektrycznej do końca 2025 roku, wprowadzenie bonu ciepłowniczego dla najuboższych gospodarstw oraz nowelizację przepisów w zakresie zapasów ropy i gazu, by wzmocnić bezpieczeństwo energetyczne państwa.

ISAC wod-kan: nowe centrum cyberbezpieczeństwa chroniące infrastruktury wodociągowe

W odpowiedzi na rosnące zagrożenia cybernetyczne rząd powołał Centrum Wymiany Informacji i Analiz dla sektora wodno-kanalizacyjnego (ISAC wod-kan), umożliwiające wspólne reagowanie na incydenty, wzmacnianie ochrony systemów i zapewnienie bezpiecznego dostępu do wody dla milionów obywateli.

REKLAMA