REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Izby mają prawo wstępu do urzędu, żądania informacji i dokumentacji

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wojciech Wytrążek
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Regionalne izby obrachunkowe sprawują nad samorządem nadzór pod kątem legalności, prowadzą też działalność doradczą i informacyjną. W niektórych przypadkach brak zasięgnięcia opinii izby może oznaczać rażące naruszenie prawa przez samorząd.

Regionalne izby obrachunkowe (RIO), jako stosunkowo młode organy w ustroju polskiej administracji, posiadają specyficzną pozycję i zadania. Oprócz sprawowania kontroli i nadzoru prowadzą działalność informacyjną i doradczą (opiniodawczą), pomagając w ten sposób samorządom. Można zatem stwierdzić, że są one sprzymierzeńcami samorządu, a wypełniając swoje zadania, podnoszą sprawność jego działania.

REKLAMA

Izby, będące państwowymi jednostkami budżetowymi, w systemie administracji są usytuowane między administracją rządową a samorządem terytorialnym. Ich zadaniem jest badanie aktów i rozstrzygnięć podejmowanych w kwestiach finansowych przez organy samorządu w celu ochrony interesów wspólnot lokalnych przed działaniami niezgodnymi z prawem.

Zakres przedmiotowy i podmiotowy nadzoru

Kryterium nadzoru nad samorządem jest legalność, a ingerencja nadzorcza jest możliwa tylko w przypadku naruszenia prawa i z poszanowaniem zasady samodzielności samorządu. Regionalne izby obrachunkowe nadzorują uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego, związki i stowarzyszenia komunalne oraz samorządowe osoby prawne. Nadzór dotyczy:

• budżetu oraz procedury jego zmian,

• zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu samorządu,

• podatków i opłat lokalnych - jest to jedna z kategorii, w której najczęściej popełniane są błędy przez samorządy (Tabela. Uchwały i zarządzenia samorządów i ich związków zbadane przez RIO w 2007 r. - dane niepełne),

• absolutorium udzielanego organowi wykonawczemu przez radę z tytułu wykonania budżetu.

Zakres nadzoru obecnie obejmuje całość finansów komunalnych, a nie, jak w pierwszych latach działalności Izb, tylko sprawy budżetowe.

Formy działania i środki nadzoru

REKLAMA

Izby dysponują podobnymi instrumentami nadzorczymi jak wojewoda. Ponieważ nadzór jest instytucją idącą dalej niż kontrola, wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego poprzedzają działania kontrolne podejmowane przez inspektorów RIO. Mają oni prawo wstępu na teren jednostki kontrolowanej, żądania informacji i wglądu w dokumentację. Jeśli w wyniku kontroli stwierdza się, że organ jednostki samorządu terytorialnego dopuścił się naruszenia prawa, w dokumentacji pokontrolnej wskazuje się nieprawidłowości i wzywa do usunięcia naruszenia prawa w ustalonym przez RIO terminie. Rozstrzygnięcie to zawiesza bieg 30-dniowego terminu, jaki RIO ma na stwierdzenie nieważności uchwały.

Po upływie terminu na usunięcie naruszenia, izba wydaje orzeczenie o nieważności uchwały lub zarządzenia. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa izba ogranicza się do wskazania, że uchwałę bądź zarządzenie wydano z naruszeniem prawa. Izba jest związana 30-dniowym terminem do podjęcia rozstrzygnięcia. Po jego upływie nie ma możliwości zaskarżenia wadliwej uchwały do sądu administracyjnego (tak jak może zrobić to wojewoda). Od uchwał składów orzekających służy samorządom odwołanie do kolegium izby w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały.

Działalność opiniodawcza i doradcza

Działalność opiniodawcza dotyczy sytuacji, gdy prawo wymaga zaopiniowania rozstrzygnięcia podejmowanego przez organ samorządu dla jego ważności. Typowym przykładem jest uchwała organu stanowiącego samorządu w sprawie absolutorium z wykonania budżetu, której podjęcie obowiązkowo poprzedza uzyskanie opinii RIO (oraz opinii komisji rewizyjnej). Brak opinii RIO w sprawie absolutorium może stanowić nawet rażące naruszenie prawa.

Działania opiniodawcze mają charakter prewencyjny, ponieważ wadliwe akty mogą zostać wychwycone przed ich wejściem w życie.

W zakresie objętym nadzorem izby prowadzą działalność informacyjną (np. wydawanie publikacji i biuletynów), doradczą i szkoleniową. Jej celem jest podnoszenie kwalifikacji osób pracujących w samorządach, co pozytywnie wpływa na sprawność administracji i lepsze zaspokajanie potrzeb mieszkańców.

Budżety pod szczególną kontrolą

REKLAMA

Aktami szczególnie kontrolowanymi przez RIO są budżety samorządowe. Procedura budżetowa rozpoczyna się przed rozpoczęciem roku budżetowego. Projekt wraz z informacją o stanie mienia komunalnego organ wykonawczy przedstawia izbie obrachunkowej do 15 listopada. Swoją opinię RIO przesyła organowi stanowiącemu (radzie) samorządu.

Szczególne uprawnienia posiada RIO w przypadku nieuchwalenia przez samorząd budżetu do 31 marca roku budżetowego. Po jego upływie organ stanowiący samorządu traci kompetencje do podjęcia uchwały budżetowej (wyrok NSA z 4 listopada 1993 r., sygn. akt SA/Gd 1373/93, ONSA 1994/4/154), a budżet w zakresie zadań własnych samorządu i ustawowych zadań zleconych ustala RIO. Korzysta w tym celu z projektu budżetu przygotowanego przez organ wykonawczy jednostki samorządu. Izba obrachunkowa ustala budżet dla jednostki do 30 kwietnia roku budżetowego.

Podobne działania RIO podejmuje w przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej - kolegium izby ustala wtedy całość lub część budżetu. Niepodjęcie uchwały i upływ terminu to dwie przesłanki, które muszą wystąpić łącznie, aby izba ustaliła budżet - zabezpiecza to przed sytuacją, w której powstałyby dwa budżety - samorządowy i przygotowany przez RIO. Ponadto w trakcie postępowania wyjaśniającego, gdy rozpatrywana jest sprawa budżetu, powinien być obecny przedstawiciel podmiotu, którego sprawa jest badana.

ORGANIZACJA RIO

Organem izby jest kolegium, składające się z prezesa i członków kolegium (od 9 do 27 osób). Strukturę tworzy również:

• komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

• składy orzekające, złożone z 3 członków kolegium - wydają one opinie w sprawach objętych zakresem działania izby, a niezastrzeżonych do wyłącznej kompetencji kolegium (np. opinie dotyczące projektów budżetów, finansowania deficytu, możliwości spłat pożyczek i kredytów).

W 16 izbach (po jednej w każdym województwie plus od 1 do 4 zespołów zamiejscowych) działają po 2 wydziały: kontroli gospodarki finansowej oraz informacji, analiz i szkoleń.

Z orzecznictwa

Brak opinii regionalnej izby obrachunkowej w sprawie absolutorium dla zarządu gminy stanowi istotne naruszenie prawa wówczas, jeżeli zostałoby wykazane, że gdyby rada gminy w chwili podejmowania uchwały posiadała opinię regionalnej izby obrachunkowej w sprawie absolutorium, to najprawdopodobniej podjęłaby uchwałę innej treści.

Wyrok NSA z 10 października 1996 r., sygn. akt I SA/Kr 887-96

 

 

dr Wojciech Wytrążek

Podstawy prawne:

• Ustawa z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 577; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. nr 249, poz. 2104)

• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. nr 216, poz. 1370)

 

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pensje w samorządach z wyrównaniem. Czy również dla byłych pracowników?

Nowelizacja rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych zaczęła obowiązywać od 14 czerwca 2025 r. Nowe stawki wynagrodzeń będą należne pracownikom z wyrównaniem od 1 marca 2025 r.

Stacje hydrologiczne odnotowują rekordy dobowego opadu deszczu. Ulewy w całym kraju

Aż jedenaście stacji hydrologicznych zanotowało opad dobowy wyższy niż dotychczasowa maksymalna suma dobowa - wynika z danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Dwukrotnie wyższy poziom odnotowano na trzech stacjach, na jednej - trzykrotnie wyższy.

„Jak mogliśmy do tego dopuścić?” – dramatyczny stan zdrowia dzieci w jednym z najbogatszych krajów

W ostatnich latach znacznie pogorszył się stan zdrowia dzieci w jednym z najbogatszych krajów świata. Z najnowszego raportu wynika, że najmłodsi chorują i umierają tam częściej niż ich rówieśnicy w innych wysoko rozwiniętych państwach. Główne przyczyny to wypadki, przemoc i choroby cywilizacyjne, ale nie tylko.

Patrz na skład! Ogólnopolska kampania o świadomej suplementacji

Jak często poświęcamy chwilę, by sprawdzić skład na etykiecie? Kampania „Patrz na skład” zachęca do zastanowienia się nad naszymi codziennymi decyzjami i promuje świadome podejście do suplementacji.

REKLAMA

Segregacja odpadów to za mało. Ekspert: "Najlepsze śmieci to te, które nigdy nie powstały"

Dlaczego recykling nie wystarczy? Jakie błędy popełniamy w gospodarowaniu bioodpadami? I co musi się zmienić, by Polska była gotowa na gospodarkę obiegu zamkniętego? O tym wszystkim opowiada Michał Paca – ekspert ds. gospodarki odpadami i zrównoważonego rozwoju.

Program "70 AED na 70-lecie" – defibrylatory dla OSP z małych gmin. Jak złożyć wniosek?

Fundacja Totalizatora Sportowego uruchomiła nowy program wsparcia dla jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej z mniejszych miejscowości. W ramach inicjatywy "70 AED na 70-lecie" do wybranych OSP trafi sprzęt ratujący życie – automatyczne defibrylatory zewnętrzne (AED). Wnioski można składać do grudnia 2026 r.

Planujesz urlop we Włoszech? W jednym z miejsc przywrócono dress code

Planujesz wyjście do mediolańskiego teatru operowego La Scala? Pamiętaj o stosownym ubiorze. Dyrekcja przywróciła, po przerwie, zalecane zasady ubioru i zaapelowała do widzów, by dobierali stroje stosownie do powagi miejsca.

Sytuacja na granicy polsko-niemieckiej. Ekspert: obustronna spirala działań pozornych. Kiedy Niemcy nie powinny odsyłać migranta do Polski?

To Niemcy rozpoczęli ten teatr polityczny na granicy z Polską, a teraz szefowie rządów Friedrich Merz i Donald Tusk wchodzą w spiralę działań pozornych - powiedział PAP Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) .

REKLAMA

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

REKLAMA