Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ewidencja należności i zobowiązań

Jan Charytoniuk
Jan Charytoniuk
autor kilkudziesięciu publikacji z zakresu rachunkowości budżetowej, w tym ok. 30 opracowań do „PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej”, opartych na praktycznych doświadczeniach wyniesionych z pracy w instytucjach kontrolnych (w RIO) i na stanowisku głównego księgowego
inforCMS
W jednostkach sektora finansów publicznych powstają różnego rodzaju należności i zobowiązania. Oto analiza problematyki związanej z ich rejestracją, oraz ewidencjonowaniem operacji towarzyszących ich powstawaniu oraz spłacie.  

Należności i zobowiązania pogrupowano w następujący sposób:

• należności i zobowiązania w ewidencji budżetu,

• należności i zobowiązania realizowane przez urzędy obsługujące organy podatkowe,

• należności i zobowiązania w urzędach jednostek samorządu terytorialnego i w jednostkach budżetowych.

Należności i zobowiązania w ewidencji budżetu

W jednostkach sektora finansów publicznych prowadzących rachunkowość w zakresie wykonania budżetu występują rozrachunki wynikające z:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• powiązań budżetu państwa z budżetami jednostek samorządu terytorialnego,

• powiązań budżetów z bankami i innymi instytucjami finansowymi,

• porozumień zawieranych między jednostkami samorządu terytorialnego,

• umów o dofinansowanie zawieranych z instytucjami pośredniczącymi w finansowaniu programów i projektów ze środków funduszy pomocowych,

• umów o udzielenie dotacji lub o dofinansowanie.

Szczególną formą rozliczeń w rachunkowości budżetów są rozliczenia z jednostkami budżetowymi z tytułu realizowanych przez te jednostki dochodów budżetowych i z tytułu środków przekazywanych tym jednostkom na realizację wydatków ujętych w ich planach finansowych.

Charakterystyczną cechą budżetów jednostek samorządu terytorialnego jest to, że wśród zobowiązań budżetów dominują zobowiązania finansowe zaciągnięte na finansowanie deficytu budżetu, a inne zobowiązania dotyczą rozliczeń dotacji i dofinansowań oraz rozliczeń dochodów budżetu państwa, uzyskanych w wyniku realizacji zadań z zakresu administracji rządowej.

 

Operacje związane z powstaniem oraz spłatą należności i zobowiązań budżetu są ujmowane w ewidencji budżetu na podstawie dowodów księgowych  (dowodów bankowych, wyciągów bankowych, poleceń księgowania)

Należności i zobowiązania realizowane przez urzędy obsługujące organy podatkowe

W ewidencji organów podatkowych podległych Ministrowi Finansów od lat jest stosowana zasada, która w podmiotach prowadzących rachunkowość według zasad określonych rozporządzeniem Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (dalej: rozporządzenie w sprawie planów kont) została wprowadzona rozporządzeniem z 15 kwietnia 2008 r. zmieniającym przywołane rozporządzenie. Zasada ta określa (§ 7 ust. 2), że należności realizowane na rzecz innych jednostek ujmuje się jako zobowiązania na rzecz tych jednostek. Wyraża się to tym, że przypis należności od podatników z tytułu podatków jest ujmowany w tych organach podatkowych jako przypis zobowiązania wobec budżetu państwa z tytułu zrealizowanych wpływów podatków lub jako przypis zobowiązania wobec budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Warto również zwrócić uwagę na sposób ewidencjonowania w wymienionych organach podatkowych zaległości zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym. Do ewidencji tych zaległości służą konta:

• 272 „Zaległości zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym”, przeznaczone do księgowania należności i zaległości podatkowych na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, które zostały zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym,

• 287 „Rozliczenie z tytułu zaległości podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym”.

Na kontach tych księguje się zapisem:

Wn 272, Ma 287 – równowartość należności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, ze znakiem plus,

Wn 272, Ma 287 – zmniejszenie równowartości należności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego w wysokości wpłaty dokonanej przez podatnika z tytułu tej należności, ze znakiem minus.

Konto 272 wykazuje saldo strony Wn, a konto 287 saldo strony Ma. Oba te salda wyrażają stan zaległości zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym.

Hipoteka przymusowa i zastaw skarbowy

W organach podatkowych podległych Ministrowi Finansów zabezpieczenie zaległości hipoteką lub zastawem skarbowym nie powoduje zmniejszenia stanu przypisanych podatków na koncie 271 „Rozrachunki z podatnikami z tytułu podatków”, w odróżnieniu od zaistnienia podobnych przypadków w organach podatkowych jednostek samorządu terytorialnego. W organach podatkowych samorządu terytorialnego należności podatkowe ujęte na koncie 221 „Należności z tytułu dochodów podatkowych” zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym podlegają przeksięgowaniu na konto 226 „Długoterminowe należności budżetowe”. Nietrudno zauważyć, że rozwiązania w zakresie ewidencji zaległości podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym obowiązujące w organach podatkowych podległych Ministrowi Finansów i w organach podatkowych jednostek samorządu terytorialnego diametralnie się różnią.

Jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych, a także z tytułu zaległości w podatkach stanowiących jej dochód oraz odsetek za zwłokę, zwana hipoteką przymusową. Hipoteka przymusowa powstaje przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej.

Jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych przysługuje również zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu zastawu co najmniej 10 000 zł. Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych.

Biorąc pod uwagę terminy płatności należności podatkowych, należności te mają charakter krótkoterminowych. Zabezpieczenie należności podatkowych poprzez ustanowienie hipoteki lub zastawu skarbowego w ewidencji podatków i opłat prowadzonej w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego powoduje przeniesienie należności podatkowej ujętej na stronie Wn konta 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”, na stronę Wn konta 226 „Długoterminowe należności budżetowe”. Należy przypomnieć, że konto 226 w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego według zasad określonych rozporządzeniem w sprawie planów kont służy do ewidencji długoterminowych należności lub długoterminowych rozliczeń z budżetem z tytułu prywatyzacji oraz należności zahipotekowanych.

Powstaje więc problem, czy ustanowienie zabezpieczenia należności podatkowych, mających charakter należności krótkoterminowych, w postaci hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego automatycznie powoduje przerachowanie tych należności do należności długoterminowych. Można oczywiście przyjąć, że skoro konto służące do ewidencji należności zabezpieczonych hipoteką ma w nazwie określenie „długoterminowe należności budżetowe”, to sam fakt ujęcia należności na tym koncie przesądza o ich zaliczeniu do należności długoterminowych, ale trudno uznać takie podejście za racjonalne. Bardziej prawdopodobne jest w omawianym przypadku przypuszczenie, żekrótkoterminowe należności zabezpieczone hipoteką zostały przydzielone do ewidencjonowania na koncie 226, bo w przedziale od 221 do 229 wszystkie numery kont zostały zagospodarowane.

Jak już wspomniano, w organach podatkowych podległych Ministrowi Finansów ewidencja podatkowych należności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym sprowadza się do technicznych zapisów na kontach 272 „Zaległości zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym” i 287 „Rozliczenia z tytułu zaległości zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym” i nie ma wpływu na stan należności ujmowanych na koncie 271 „Rozrachunki z podatnikami z tytułu podatków”.

Reasumując, należy przyjąć, że sama nazwa konta nie może przesądzać o zaliczeniu należności, które zgodnie z definicją zamieszczoną w art. 3 ust. 1 pkt 18a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości są zaliczane do należności krótkoterminowych, a w rozporządzeniu w sprawie planów kont nie zamieszczono innych regulacji, które pozwoliłyby zaliczyć należności podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym do należności długoterminowych.

Ponadto należy mieć na uwadze, że zabezpieczenie w omawianej formie poza należnością główną może obejmować również odsetki za zwłokę, a zgodnie z zasadami funkcjonowania konta 290 „Odpisy aktualizujące należności”, konto to służy m.in. do ewidencji odsetek przypisanych, a niewpłaconych. Jeżeli hipoteka obejmuje odsetki za zwłokę w zapłacie należności podatkowych (pierwotny przypis odsetek za zwłokę – Wn 221, Ma 290), to po przeniesieniu ich na należności zahipotekowane kwota odsetek byłaby ujęta na stronie Wn konta 226 i stronie Ma konta 290. W związku z tym, w przypadku uznania tego typu należności za należności długoterminowe, doszłoby do osobliwej sytuacji przy sporządzaniu bilansu urzędu, ponieważ w aktywach trwałych bilansu należałoby wykazać długoterminowe należności budżetowe po pomniejszeniu o niewpłaconą kwotę zahipotekowanych odsetek.

Ewidencja opłaty komorniczej w jednostkach państwowych>>

Należności i zobowiązania w urzędach jednostek samorządu terytorialnego i w jednostkach budżetowych

W urzędach jednostek samorządu terytorialnego, innych jednostkach budżetowych, zakładach budżetowych i gospodarstwach pomocniczych zakres rozrachunków jest zbliżony do zakresu rozrachunków występującego w rachunkowości podmiotów gospodarczych. W rezultacie powiązań tych jednostek z różnymi kontrahentami powstają rozrachunki:

• z odbiorcami i dostawcami,

• publicznoprawne,

• z pracownikami oraz

• pozostałe rozrachunki.

Należności i zobowiązania w jednostkach sektora finansów publicznych są ściśle powiązane z realizacją ich planów finansowych:

w jednostkach budżetowych – w zakresie dochodów budżetowych i dochodów własnych oraz wydatków budżetowych i wydatków finansowanych z dochodów własnych,

w zakładach budżetowych i gospodarstwach pomocniczych – w zakresie przychodów i wydatków.

Należności i zobowiązania w jednostkach budżetowych mają ścisły związek z wykonywanymi przez te jednostki zadaniami o charakterze użyteczności publicznej. Zadania te są z reguły wykonywane nieodpłatnie, w związku z tym należności jednostek budżetowych z tytułu wykonywania usług mają bardzo ograniczony zakres, a zobowiązania tych jednostek są pokrywane ze środków otrzymywanych z budżetu na realizację wydatków budżetowych i ze środków zgromadzonych na rachunkach dochodów własnych. Na schematach przedstawiamy ewidencję należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług w jednostkach budżetowych.

Klasyfikowanie wydatków z tytułu podróży służbowej>>

Schemat 1. Ewidencja należności z tytułu dostaw i usług w jednostkach budżetowych

Schemat. Ewidencja zobowiązań z tytułu dostaw i usług w jednostkach budżetowych

Podstawy prawne

• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 91, poz. 742)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 142, poz. 1020; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 72, poz. 422)

 

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Samorzad.infor.pl
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Dopłaty do rodzin pszczelich. Wnioski można składać w kwietniu i maju

    Dopłaty do rodzin pszczelich, którym udało się przezimować będą wypłacane na podstawie wniosków, które Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie przyjmować od 1 kwietnia do 31 maja. Wsparcie ma charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Ile wyniesie dopłata do jednej rodziny pszczelej?

    Zmiany w rozporządzeniu o dokumentacji pracowniczej [Nowelizacja kodeksu pracy z 9 marca 2023 r.]

    Zostanie zmienione rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej. Zmiana wynika z konieczności dostosowania akt pracowniczych do nowelizacji kodeksu pracy z 9 marca 2023 r.

    UCHWAŁA Nr 17/2023 PAŃSTWOWEJ KOMISJI WYBORCZEJ z dnia 27 marca 2023 r. w sprawie wytycznych dla komisarzy wyborczych

    Do końca kwietnia wójtowie i burmistrzowie będą mileli czas na przekazanie komisarzowi wyborczemu informacji o każdej miejscowości w ich gminie, gdzie zamieszkuje co najmniej 200 mieszkańców, a nie było tam dotąd obwodowej komisji wyborczej; wójt musi też wskazać, czy jest tam właściwe miejsce na zorganizowanie lokalu wyborczego.

    MRiPS: Świadczenie wspierające 2024 r. [pytania i odpowiedzi]

    MRiPS udzieliło odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące nowego świadczenia wspierającego.

    Jaka sankcja za niezłożenie sprawozdania z oszczędzania prądu do 31 marca 2023 r.?

    W piątek, 31 marca upływa termin złożenia przez kierowników jednostek sektora finansów publicznych pierwszego raportu z realizacji celu oszczędności energii elektrycznej. Z informacji URE wynika, że duża część zobowiązanych jeszcze tego nie zrobiła. 

    MEiN: Karta Nauczyciela a postępowanie dyscyplinarne wobec nauczyciela

    Przepisy Karty Nauczyciela precyzyjnie wskazują ramy czasowe, w których zarówno rzecznicy dyscyplinarni, jak i komisje dyscyplinarne, wszczynają i prowadzą postępowania wobec nauczycieli - oświadczył wiceminister edukacji Dariusz Piontkowski w odpowiedzi na interwencję rzecznika Praw Obywatelskich.

    Kiedy świadczenie wspierające, renta socjalna, świadczenie pielęgnacyjne? Co to jest ICF? [wyjaśnienia pełnomocnika rządu Pawła Wdówika]

    Do świadczenia wspierającego uprawnionych będzie około pół miliona osób z niepełnosprawnością. Koszt tego wsparcia to 3,5 mld zł - powiedział PAP wiceminister, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik. Zastrzegł, że wciąż trwają pracę nad ostatecznym kształtem tego rozwiązania.

    Regulacja Odry. Nie będzie nowych prac na Odrze, te które są w toku trzeba dokończyć

    Nowe prace regulacyjne na Odrze nie będą rozpoczynane zgodnie z orzeczeniami sądów administracyjnych. Te, które są obecnie prowadzone muszą zostać zakończone, bo inaczej może nastąpić katastrofa budowlana. Takie jest stanowisko Ministerstwa Infrastruktury.

    Mała retencja. Poznań wspiera gromadzenie deszczówki

    Mieszkańcy Poznania mogą już składać wnioski o dotacje na gromadzenie deszczówki. Miasto Poznań po raz kolejny dofinansuje działania związane z małą retencją; o wsparcie będą mogli starać się mieszkańcy, chcący ponownie wykorzystywać deszczówkę. Nabór do kolejnej edycji programu dotacyjnego rozpocznie się we wtorek 28 marca i potrwa do 27 kwietnia.

    Cieszyński: Centralny Rejestr Wyborców będzie gotowy do obsłużenia najbliższych wyborów parlamentarnych [wywiad]

    Centralny Rejestr Wyborców będzie gotowy do obsłużenia najbliższych wyborów parlamentarnych. 

    Minister Niedzielski: brak profilaktyki i permanentny problem z personelem medycznym to główne problemy

    Jeżeli patrzymy na cały system opieki zdrowotnej w Polsce i w różnych krajach europejskich, to widzimy, że te systemy opieki zdrowotnej będą miały permanentny problem z personelem medycznym - ocenił w poniedziałek minister zdrowia Adam Niedzielski.

    Obniżka nowych emerytur o 6% od kwietnia 2023 r.

    Zgodnie z tablicami GUS, 60 latek będzie miał przed sobą 254,3 miesiące życia wobec 238,9 miesiąca zapisanych w tablicach opublikowanych rok temu.

    Wyższe o 10% dotacje na podręczniki dla uczniów

    Podwyższenie o 10 proc. maksymalnych kwot dotacji na wyposażenie szkół w podręczniki i materiały edukacyjne – przewiduje projekt rozporządzenia, którego założenia opublikowano w wykazie prac legislacyjnych rządu.   

    Dopłaty do 58 000 zł. Fotowoltaika, pompy ciepła, magazyny energii, kolektory [Mój prąd, kwiecień 2023 r.]

    Od 4,4 tys. zł do 28 tys. zł mogą wynieść dopłaty do pomp ciepła w piątej odsłonie programu "Mój prąd"; w przypadku kolektorów ma być to do 3,5 tys. zł - poinformował PAP wiceszef NFOŚiGW Paweł Mirowski. Dodał, że "Mój prąd" 5.0 miałby ruszyć w drugiej połowie kwietnia.

    Gdański Tydzień Zawodowca. Oferta dla absolwentów szkół

    Gdański Tydzień Zawodowca to wydarzenie adresowane do młodzieży szkół podstawowych i ponadpodstawowych, które rozpoczyna się 27 marca. W programie m.in. debata, dni otwarte, warsztaty, webinaria, a także Gdańskie Targi Szkół Ponadpodstawowych.

    Minister Czarnek: Mniej o 5h godzin nauki w szkole. Religia od trzeciego roku życia dziecka to za wcześnie. Katolik może głosować na PO i PSL

    Ponad 8 mld zł przeznaczyliśmy na rządowe inwestycję w oświatę od 2021 roku - mówił w niedzielę w Lublinie minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek. Zapowiedział przywrócenie uprawnienia emerytalnego nauczycielskiego, a także plany uruchomienia stałego funduszu dla szkół specjalnych.

    10 nowych wzorów z USC. Akty urodzenia, małżeństwa i zgonu [Maj 2023 r.]

    Możliwość łatwiejszego pozyskiwania zaświadczeń z USC wymusza zmianę 10 wzorów dokumentów wydawanych przez USC. Nowe wzory pojawią się w maju 2023 r.

    Wszystko o świadczeniu wspierającym: Wnioski do ZUS i wojewódzkich zespołów. Kwestionariusz. [Pełny projekt ustawy w Word]

    Będą dwa wnioski o świadczenie wspierające. Pierwszy do wojewódzkiego zespołu orzekania, który ustali w decyzji poziom potrzeby wsparcia. Do wniosku trzeba będzie załączyć kwestionariusz. Drugi wniosek będzie do ZUS poprzez PUE ZUS. ZUS nie będzie wydawał decyzji, tylko informację. Decyzję ZUS wyda tylko, gdy odmówi przyznania świadczenia. 

    Świadczenie wspierające: Co to jest międzynarodowa klasyfikacja ICF?

    Międzynarodowa klasyfikacja ICF ma być podstawą przyznawania świadczenia wspierającego osoby niepełnosprawne w 2024 r.

    PFRON: Jakie sprawozdania i do kiedy składa się za 2022 r.?

    Przedsiębiorcy o wielkości innej niż mikro- lub mały przedsiębiorca, którzy nie składają sprawozdań finansowych do KRS, mają obowiązek dostarczenia elektronicznego sprawozdania finansowego za 2022 r. lub „oświadczenia o braku obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego za 2022 r.” do właściwego terytorialnie Oddziału PFRON do dnia 15 lipca 2023 r. 

    Wzór: Oświadczenie o braku obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego za 2022 rok [PFRON]
    Założenia ustawy o świadczeniu wspierającym

    Jakie są założenia i zapisy ustawy o świadczeniu wspierającym?

    Tatrzańskie żaby przedostaną się na drugą stronę drogi

    Wolontariusze Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN) rozpoczęli akcję przenoszenia żab trawnych przez ruchliwą drogę przy wejściu do Doliny Olczyskiej w Zakopanem. Płazy przemieszczają się do miejsc lęgowych, a akcja ma uchronić je przed śmiercią pod kołami samochodów.

    Emerytury nauczycielskie prawem nie przywilejem. Kiedy zostaną przywrócone

    Emerytury nauczycielskie po 20 latach pracy „przy tablicy” lub po 30 latach pracy w ogóle to przedmiot projektu, który – jak poinformował minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek – jest na końcowym etapie prac. Zapowiedział, że jeszcze wiosną tego roku ten projekt ujrzy światło dzienne. 

    Euro 2024. Ile razy reprezentacja Polski grała w mistrzostwach? Kiedy najbliższy mecz o eliminacje?

    Euro 2024. Polscy piłkarze czterokrotnie dotychczas grali w mistrzostwach Europy. Trzy razy po eliminacjach - w 2008, 2016 i 2021 roku, a w 2012 jako współgospodarze, obok Ukrainy. Zmagania o udział w kolejnej imprezie tej rangi - w 2024 w Niemczech - rozpoczną od piątkowego meczu z Czechami w Pradze.