REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

Andrzela Gawrońska-Baran
Radca prawny, doktor nauk prawnych z kilkunastoletnim doświadczeniem w dziedzinie zamówień publicznych, specjalizujący się również w kwestiach legislacyjnych. Autorka licznych profesjonalnych publikacji poświęconych problematyce zamówień publicznych. Wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych w latach 2007-2008, w latach 2010-2016 dyrektor departamentu zamówień publicznych w dużej instytucji zamawiającej. W ramach praktyki zawodowej prowadzi AGB Kancelarię Radcy Prawnego.
Budowa
Budowa
PAP

REKLAMA

REKLAMA

Czynność unieważnienia postępowania w razie wystąpienia określonych przesłanek to zadanie zamawiającego. Zaniechanie przez niego tej czynności wywołuje określone prawem konsekwencje. Dlatego warto przybliżyć przesłanki stanowiące podstawę unieważnienia – w szczególności te, które uległy zmianie w wyniku ostatnich nowelizacji systemu Prawa zamówień publicznych.

Celem przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia jest zawarcie umowy poprzez wybór najkorzystniejszej oferty. Postępowanie to jest więc de facto przyrzeczeniem zawarcia umowy, od którego zamawiający może zostać zwolniony tylko na podstawie przesłanek wymienionych w art. 93 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp). Innymi słowy, nie jest możliwe zrezygnowanie z prowadzenia postępowania bez podania uzasadnionych, przewidzianych prawem przyczyn. Ponadto skorzystanie przez zamawiającego z tych przesłanek nie może być dowolne, lecz musi znajdować uzasadnienie w stanie faktycznym zaistniałym w danym postępowaniu.

REKLAMA

ZAPAMIĘTAJ!

To na zamawiającym spoczywa ciężar udowodnienia wystąpienia przesłanek unieważnienia postępowania. Obowiązek ten w żadnym przypadku nie może zostać przeniesiony na wykonawcę.

Brak ważnej oferty lub prawidłowego wniosku

REKLAMA

Jednym z powodów unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia (wymienionym w art. 93 ust. 1 pkt 1 upzp) jest brak co najmniej jednej oferty, która nie podlegałaby odrzuceniu, albo niewpłynięcie żadnego wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu od wykonawcy niepodlegającego wykluczeniu.

Unieważnienie postępowania z tej przyczyny, że nie złożono ofert niepodlegających odrzuceniu, powinno być poprzedzone procedurą odrzucenia tych ofert. Dopuszczalne i uprawnione jest też dokonanie czynności unieważnienia postępowania z powodu braku ważnych ofert jednocześnie z odrzuceniem ofert złożonych w postępowaniu. Dotyczy to, co do zasady, wszystkich trybów udzielania zamówienia – z wyjątkiem zapytania o cenę, w którym podstawą unieważnienia jest brak co najmniej dwóch ofert niepodlegających odrzuceniu. W przypadku postępowań, w których przewidziano możliwość składania ofert częściowych, zamawiający nie musi unieważniać całego postępowania. Wystarczy, że unieważni tę część, na którą nie złożono odpowiedniej liczby ofert.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Za wysoka cena najkorzystniejszej oferty

Równie częstą przyczyną unieważniania postępowania jest okoliczność wymieniona w art. 93 ust. 1 pkt 4 upzp. Uległa ona istotnej zmianie w nowelizacji przepisów upzp z 2 grudnia 2009 r. Dotychczas postępowanie unieważniano, jeżeli cena najkorzystniejszej oferty przewyższała kwotę, którą zamawiający może przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia.

Obecnie zamawiający może unieważnić postępowanie, jeżeli cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia – chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty.

PRZYKŁAD

Zamawiający prowadzi przetarg nieograniczony na usługi zimowego utrzymania miasta. Wpłynęły 4 oferty. Jedynym kryterium jest cena. Niestety, po otwarciu ofert okazało się, że każda z ofert zawiera cenę znacznie wyższą, niż zamawiający zamierzał przeznaczyć na to zamówienie. Czy niezbędne jest dokonanie wyboru oferty najkorzystniejszej i dopiero unieważnienie przetargu?

REKLAMA

Nie. Zamawiający, przed unieważnieniem postępowania o zamówienie publiczne na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 upzp nie jest zobowiązany do przeprowadzenia oceny złożonych ofert zgodnie z zasadami określonymi w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (dalej: SIWZ) oraz w ogłoszeniu, i do wskazania oferty najkorzystniejszej. Jeżeli zamawiający widzi, że oferta z najniższą ceną przekroczy kwotę, którą zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia (a jedynym kryterium jest cena) – ma obowiązek unieważnić postępowanie.

Takie rozwiązanie jest możliwe dopiero po nowelizacji przepisów. Wcześniej w orzecznictwie przeważał pogląd, że brak dokonania wyboru oferty przed unieważnieniem z tego powodu postępowania stanowi naruszenie przepisów upzp. Wskazywano, że unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 upzp następuje dopiero po dokonaniu wyboru najkorzystniejszej oferty (wyrok Sądu Okręgowego w Opolu z 8 listopada 2005 r., sygn. akt II Ca 752/05).

Warto ponadto podkreślić, że znowelizowany art. 93 ust. 1 pkt 4 upzp w sposób jednoznaczny daje zamawiającemu prawo do zwiększenia kwoty, którą przeznacza on na sfinansowanie zamówienia, w porównaniu z kwotą, jaką podał bezpośrednio przed otwarciem ofert – poprzez użycie sformułowania „chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty”. Jest to jednak suwerenna decyzja zamawiającego. Wykonawcy – w przypadku unieważnienia postępowania na skutek braku środków finansowych na realizację zamówienia – nie mogą występować z roszczeniami o pozytywne rozstrzygnięcie postępowania.

Zamawiający jest zobligowany do unieważnienia postępowania w sytuacji, gdy po analizie swoich możliwości finansowych dojdzie do wniosku, że nie jest możliwe zwiększenie kwoty pierwotnie przeznaczonej na realizację zamówienia lub że jest to niecelowe.

Czytaj także: Umowy ramowe w systemie zamówień publicznych>>

Dwukrotnie takie same ceny

Zamawiający ma obowiązek unieważnić postępowanie także wtedy, gdy – w wyniku wezwania – wykonawcy złożyli oferty dodatkowe o takiej samej cenie (art. 93 ust. 1 pkt 5 upzp). Dotyczy to tylko postępowań, w których jedynym kryterium oceny ofert jest cena. Wezwanie do złożenia ofert dodatkowych może nastąpić tylko raz. Jeśli pomimo wezwania zamawiający nie może dokonać wyboru najkorzystniejszej oferty – niezbędne jest unieważnienie postępowania.

Istotna zmiana okoliczności

Zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, gdy wystąpiła istotna zmiana okoliczności – powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym – czego nie można było wcześniej przewidzieć (art. 93 ust. 1 pkt 6 upzp). Istotne jest, że zmiana musi rzeczywiście wystąpić, a nie powstać jedynie możliwość jej wystąpienia.

Ta przesłanka unieważnienia stanowi wyraz ochrony interesu publicznego, wyrażającego się w gospodarnym i efektywnym wydatkowaniu środków publicznych. Jak podkreśla KIO w swoim orzecznictwie: dotyczyć to może sytuacji, gdy na skutek nadzwyczajnych okoliczności, już po wyborze najkorzystniejszej oferty, realizacja danego zamówienia byłaby niecelowa lub w skrajnych wypadkach wiązałaby się z wyrządzeniem szkody w mieniu publicznym (por. wyrok KIO z 27 lutego 2009 r., sygn. akt KIO/UZP 176/09).

ZAPAMIĘTAJ!

Unieważnienie postępowania może nastąpić w każdym momencie postępowania – nawet po wyborze oferty i powiadomieniu o tym wszystkich wykonawców – aż do chwili podpisania umowy.

Warto zwrócić uwagę, że aby zamawiający mógł powołać się na tę przesłankę, musi udowodnić, że wcześniej (tj. w momencie wszczęcia postępowania) nie można było – przy zachowaniu odpowiedniej staranności – przewidzieć, że zmienią się okoliczności i że w wyniku ich zmiany kontynuowanie postępowania i udzielenie zamówienia nie będzie leżało w interesie publicznym. Zmiana okoliczności musi mieć przy tym charakter istotny – a więc znaczący i niebagatelny.

Z ORZECZNICTWA

Unieważnienie postępowania zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 6 upzp może nastąpić np., gdy jeżdżą autobusowe pustostany, ponieważ wszyscy mieszkańcy są indywidualnie zmotoryzowani – czyli nie ma interesu publicznego, który obliguje samorząd terytorialny do wypełniania obowiązku zapewnienia transportu zbiorowego dla swojej społeczności. Stwierdzenie zwiększania się interesu publicznego na przewozy zbiorowe powoduje natomiast tę przesłankę bezprzedmiotową.

Wyrok KIO z 8 kwietnia 2008 r., sygn. akt KIO/UZP 262/08

Niemożliwa do usunięcia wada postępowania

Zamawiający ma obowiązek unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia, gdy postępowanie obarczone jest niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy (art. 93 ust. 1 pkt 7 upzp). Zmiana tej przesłanki, dokonana w nowelizacji przepisów upzp z 2 grudnia 2009 r., związana jest ze zmianą „instytucji bezwzględnej nieważności umowy” na „względną nieważność umowy”.

Na przesłankę tę składają się dwie okoliczności, których łączne wystąpienie warunkuje unieważnienie postępowania. Niezbędne jest istnienie tak istotnej wady postępowania, że jest ona niemożliwa do usunięcia – a przez to uniemożliwia zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy. Wada postępowania, która ma być podstawą jego unieważnienia, musi mieć więc charakter nieusuwalny i powodujący równocześnie, że umowa zawarta w wyniku takiego postępowania będzie wskutek istnienia tej wady względnie nieważna (będzie podlegać unieważnieniu). Jeżeli natomiast wada postępowania jest usuwalna, wystarczające jest jej usunięcie, a nie unieważnianie całego postępowania.

Innymi słowy, jeżeli postępowanie obarczone jest wadą, ale możliwe jest zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy, to nie można postępowania unieważnić w oparciu o ten przepis. Co jednak istotniejsze, nie można unieważnić postępowania, jeżeli brak jest wady postępowania, a jedynie – z różnych przyczyn – nie można zawrzeć niepodlegającej unieważnieniu umowy.

Należy wykazać, że niemożność zawarcia niepodlegającej unieważnieniu umowy jest nierozerwalnie związana ze związkiem przyczynowo-skutkowym z (jakąś) wadą postępowania – nie zaś tylko z faktem, że umowy niepodlegającej unieważnieniu zawrzeć nie można. Sam brak możliwości zawarcia umowy niepodlegającej unieważnieniu nie jest wadą postępowania. Nie można więc rozumować tu następująco: skoro nie można zawrzeć umowy niepodlegającej unieważnieniu, to postępowanie obarczone jest wadą, a zatem podlega unieważnieniu. Chodzi właśnie o to, że aby unieważnić postępowanie, najpierw trzeba wskazać wadę postępowania, a następnie wykazać, że wada ta skutkuje niemożliwością zawarcia niepodlegającej unieważnieniu umowy.

Unieważnienie, gdy brak środków UE

Na skutek nowelizacji wprowadzono nową przesłankę uzasadniającą unieważnienie postępowania. Zamawiający może unieważnić postępowanie (zgodnie z art. 93 ust. 1a upzp), jeżeli środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), które zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie całości lub części zamówienia, nie zostały mu przyznane – a możliwość unieważnienia postępowania na tej podstawie została przewidziana w:

- ogłoszeniu o zamówieniu – w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego, negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego albo licytacji elektronicznej, albo

- zaproszeniu do negocjacji – w postępowaniu prowadzonym w trybie negocjacji bez ogłoszenia albo zamówienia z wolnej ręki, albo

- zaproszeniu do składania ofert – w postępowaniu prowadzonym w trybie zapytania o cenę.

PRZYKŁAD

Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego. Przedmiot zamówienia będzie w części finansowany ze środków UE, a w części z budżetu zamawiającego. Zamawiający składa wniosek i oczekuje na decyzję instytucji wdrażającej dany program unijny, która ma rozstrzygnąć o zakwalifikowaniu projektu do realizacji. Zamawiający przygotowuje jednocześnie postępowanie o udzielenie zamówienia, ogłasza je i prowadzi procedurę – zastrzegając w ogłoszeniu o zamówieniu, że w przypadku nieprzyznania mu środków unijnych na realizację inwestycji (bez których nie jest w stanie podołać zobowiązaniom finansowym niezbędnym do jej rozpoczęcia i zrealizowania) unieważni postępowanie. Środki unijne nie zostają przyznane z przyczyn niezależnych od zamawiającego. W związku z tym zamawiający unieważnia przetarg. Czy wykonawcy mogą wystąpić z roszczeniem o zwrot kosztów przygotowania ofert?

Nie. W przypadku unieważnienia postępowania na powyższej podstawie, wykonawcom nie przysługuje prawo żądania zwrotu uzasadnionych kosztów. Wykonawcy – od momentu wszczęcia postępowania – dysponują informacją, że zamawiający nie ma pewnego źródła finansowania zamówienia. Mogą zatem świadomie podjąć decyzję o złożeniu oferty w takim postępowaniu bądź nie. Wykonawcy muszą zdawać sobie sprawę, że jeżeli złożą ofertę w takim postępowaniu, to ponoszą ryzyko, że może ono zostać unieważnione.

Czytaj także: Wadium w zamówieniach publicznych>>

Uzasadnienie unieważnienia

Czynność unieważnienia postępowania o zamówienie publiczne powinna znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu faktycznym i prawnym. Uzasadnienie takie zamawiający przekazuje jednocześnie wszystkim wykonawcom, którzy:

- ubiegali się o dane zamówienie – w przypadku unieważnienia postępowania przed upływem terminu składania ofert,

- złożyli oferty – w przypadku unieważnienia postępowania po upływie terminu składania ofert.

Nie jest możliwe unieważnienie postępowania bez wskazania wystąpienia istotnej przyczyny – zwłaszcza w sytuacji gdy cel ten jest możliwy do osiągnięcia, a jedynie nie ma woli do zawarcia umowy. Unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przez zamawiającego jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że postępowanie utraciło swój byt.

Wykonawcom przysługują środki ochrony prawnej na czynność unieważnienia postępowania.

PODSTAWY PRAWNE

- Ustawa z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 223, poz. 1778)

- Ustawa z 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 223, poz. 1778)

Źródło: Rachunkowość Budżetowa

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jak obliczyć trzynastkę dla pracownika samorządowego? RIO: nie można wliczać jednorazowych, nieperiodycznych wypłat do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego

Regionalna Izba Obrachunkowa w piśmie z 28 stycznia 2025 r. wyjaśniła, że do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki) wlicza się te składniki wynagrodzenia, które przyjmowane są do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Do tej podstawy nie wlicza się natomiast jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie.

Z Radomia polecisz tylko w dwóch kierunkach. Jeden wkrótce będzie zawieszony

Jedynie ponad 3 tys. pasażerów. Tylu odprawiło lotnisko w Radomiu w styczniu. To o połowę mniej niż w tym samym miesiącu 2024 roku. Polskie Porty Lotnicze przekazały, że na ten moment dostępne są dwa regularne kierunki lotów.

Jak obniżyć koszty obsługi zadań pomocy społecznej? Postulaty Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza

Jak obniżyć koszty obsługi zadań pomocy społecznej? Postulaty Komisji ds. Polityki Społecznej i Ochrony Zdrowia Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza dotyczące usprawnienia działania organów pomocy społeczne.

Raport o stanie gminy 2025 szybko i bez błędów. Kielce, Wrocław i Jarocin już to zrobiły ... z pomocą AI

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc, Jarocina i Wrocławia pokazują, że tak.

REKLAMA

EU Navigate. Program wsparcia dla osób starszych z chorobą nowotworową

Zapraszamy do udziału w projekcie EU NAVIGATE prowadzonym przez Pracownię Badań nad Starzejącym się Społeczeństwem Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum działającą pod kierunkiem pani profesor Katarzyny Szczerbińskiej.

Co z telefonami komórkowymi w szkołach? MEN odpowiada na ważne pytania

„W 2025 r. minister edukacji planuje przeprowadzenie badań dotyczących sposobów uregulowania przez szkoły zasad korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych.” - zapowiedziała wiceministra Katarzyna Lubnauer w odpowiedzi na interpelację poselską.

W styczniu lekarze zdiagnozowali ok. 300 tys. zachorowań na grypę. W tym sezonie zaszczepiło się niespełna 1,7 mln osób

GIS poinformował, że od początku sezonu epidemicznego 2024/2025 w związku z powikłaniami grypy zmarło prawie tysiąc osób. Ministerstwo Zdrowia podało, że przeciw zaszczepiło się w tym sezonie niespełna 1,7 mln osób. Zapasy szczepionek są, brak tylko chętnych do szczepień.

Usługi sąsiedzkie, teleopieka dla seniorów. Do 7 lutego 2025 r. gminy mogą składać wnioski o dofinansowania

Teleopieka dla seniorów. Gminy mogą składać wnioski o dofinansowania. Kto będzie mógł skorzystać z usług sąsiedzkich, w tym m.in. z dostępu do tzw. „opieki na odległość”? Ile wynosi dofinansowanie w ramach rządowego programu "Korpus Wsparcia Seniorów" na 2025 r.?

REKLAMA

Ile wynosi liczba ludności Polski na koniec 2024 roku? [Dane GUS]

Główny Urząd Statystyczny podał wstępne szacunkowe dane dotyczące liczby ludności w Polsce na koniec 2024 r. Jest spadek.

Podwyżka o 40% (marchewka) a podniesienie wieku emerytalnego (kij). Wcześniej był postulat 3 miesięcy urlopu za 7 lat pracy w jednej firmie

Autorem propozycji podwyżki o 20% w 2025 r. i o 20% w 2026 r. jest Lider Związkowej Alternatywy Piotr Szumlewicz. Mowa jest o podwyżkach płac w sferze budżetowej w tym roku i co najmniej 20 proc. w przyszłym. Wcześniej związkowiec postulował wprowadzenie urlopu 3 miesięcy za 7 lat pracy. Propozycje oceniam jako nierealne do wprowadzenia.

REKLAMA