Odpowiedzialność posiłkowa za karę grzywny wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego

Za grzywnę wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego odpowiedzialność może ponosić również inna niż sprawca osoba lub jednostka organizacyjna. Od tej dodatkowej osoby będzie wówczas wyegzekwowana niezapłacona w terminie grzywna, której nie można ściągnąć od skazanego w drodze egzekucji. Ten rodzaj odpowiedzialności, typowy dla prawa karnego skarbowego, nazywa się odpowiedzialnością posiłkową.

Szczególnie warto podkreślić, że obecnie nałożenie takiej odpowiedzialności przez sąd w wyroku skazującym za przestępstwo skarbowe jest obligatoryjne.

Istota odpowiedzialności posiłkowej

Odpowiedzialność posiłkowa polega na tym, że za karę grzywny wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego odpowiedzialna (w całości lub części) staje się: osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej (ale posiadająca zdolność prawną), jeśli są one beneficjentami przestępczej działalności sprawcy.

Można więc powiedzieć, że polega ona na przerzuceniu odpowiedzialności za wykonanie kary grzywny na osobę niewinną z punktu widzenia prawa karnego skarbowego, która nie ma bezpośredniego związku z popełnieniem przestępstwa skarbowego, dlatego, że po jej stronie leży wina w zakresie wyboru czy nadzoru (uzasadnienie do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2009r., I KZP 28/08, OSNKW 2/2009, poz.14).

Odpowiedzialność posiłkową może ponosić nawet taki podmiot, który ostatecznie nie tylko nie osiągnął korzyści z popełnienia przestępstwa skarbowego, ale nawet nie wiedział o jego popełnieniu (przez np. zatrudnionego przez ten podmiot pracownika).

Uzasadnieniem dla tego rodzaju odpowiedzialności w prawie karnym skarbowym jest możliwość odzyskania środków utraconych przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego na skutek popełnienia przestępstwa skarbowego, od podmiotu powiązanego ze sprawcą przestępstwa w sposób, który umożliwił jego popełnienie. Jej posiłkowy charakter polega na tym, że odpowiedzialność ponosi dany podmiot w takim zakresie, w jakim grzywny nie da się uzyskać od skazanego w drodze egzekucji. Jeżeli wymierzona kara grzywny została uiszczona lub ściągnięta od skazanego w drodze egzekucji w części, odpowiedzialność posiłkową zmniejsza się w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej do wysokości orzeczonej kary.

Do dnia 16 grudnia 2005 r. nałożenie odpowiedzialności posiłkowej było fakultatywne. Z dniem 17 grudnia 2005 r., na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o zmianie ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 178, poz.1479), nałożenie odpowiedzialności posiłkowej w razie zaistnienia wskazanych w przepisach przesłanek, jest obligatoryjne.

Czytaj także: Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności - przesłanki pozytywne i negatywne>>