Wskaźniki dochodów podatkowych JST na 2020 rok

Jak co roku, resort finansów podał wielkości wskaźników dochodów podatkowych JST. Odpowiednio dla poszczególnych gmin (wskaźnik G), powiatów (wskaźnik P) oraz województw (wskaźnik W) wskaźniki dochodów podatkowych prezentowane są w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Na ich podstawie - według zasad określonych w ustawie z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej: u.d.j.s.t.) - wylicza się roczne kwoty części wyrównawczej subwencji ogólnej i wpłat poszczególnych samorządów do budżetu państwa.

Wskaźniki na rok 2020 zostały wyliczone na podstawie danych o dochodach podatkowych za rok 2018, według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r.

Zobacz: Budżet

Wielkości wskaźników

Wyliczone przez Ministerstwo Finansów wskaźniki pokazują, jak duże zróżnicowanie występuje w dochodach podatkowych poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Z analizy prezentowanych wskaźników podatkowych wynika, że na poziomie gmin minimalny wskaźnik G stanowi niecałe 1,5% wielkości maksymalnego wskaźnika G. Najwyższy wskaźnik na rok 2020 osiągnęła gmina Kleszczów - 31 022,40 zł, natomiast najniższy gmina Potok Górny - 454,97 zł. W zestawieniu powiatów różnice, choć istotne, nie są już tak drastyczne jak w przypadku gmin. Minimalny wskaźnik P 105,05 zł jest w powiecie kazimierskim (woj. świętokrzyskie) i stanowi ok. 13% wielkości wskaźnika maksymalnego P wyliczonego dla m.st. Warszawy w wysokości 775,51 zł. W przypadku województw najniższe wskaźniki na 2020 rok przypadają w województwach wschodnich, odpowiednio: lubelskim - 100,03 zł, podlaskim - 100,76 zł, warmińsko-mazurskim - 101,43 zł oraz świętokrzyskim - 101,73 zł. Po drugiej stronie uplasowało się województwo mazowieckie z najwyższym wskaźnikiem na poziomie 451,38 zł. Na poziomie województw minimalny wskaźnik W stanowi ok. 22% wielkości maksymalnego wskaźnika W.

Wyliczanie wskaźnika

Zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wskaźnik G obliczany poprzez podzielenie przez liczbę mieszkańców kwoty dochodów podatkowych uzyskanych w roku poprzedzającym rok bazowy z tytułu - w przypadku gminy - odpowiednio podatku: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, od czynności cywilnoprawnych, od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej oraz wpływów z opłaty: skarbowej, eksploatacyjnej oraz udziału we wpływach z podatku dochodowego od: osób fizycznych, osób prawnych. Dla powiatów i województw dochody podatkowe pochodzą z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych.

Funkcja wskaźników

Wskaźniki dochodów podatkowych ustalane w odniesieniu do jednego mieszkańca gminy, powiatu czy województwa - odpowiednio: wskaźnik G, wskaźnik P oraz wskaźnik W - stanowią podstawę do wyliczenia kwot przeznaczonych na części subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego oraz kwoty wpłat do budżetu państwa.

Subwencja lub ewentualna wpłata jest wynikiem różnicy wpływów podatkowych na jednego mieszkańca w danej jednostce samorządu terytorialnego oraz średniej dla danego typu jednostek - gmin, powiatów, województw - w całej Polsce (tzw. wskaźniki Gg, Pp i Ww).

Wskaźniki a subwencja ogólna

Część wyrównawczą subwencji ogólnej stanowi suma kwoty podstawowej oraz kwoty uzupełniającej.

Gmina, w której wskaźnik G jest niższy niż 92% wskaźnika Gg, otrzymuje kwotę podstawową części wyrównawczej subwencji ogólnej. Na podstawie podanych przez resort finansów wskaźników w 2020 roku kwoty podstawowe przypadną każdej gminie, w której dochód podatkowy na jednego mieszkańca wyniósł mniej niż 1799, 66 zł. Wskaźnik G poniżej tej kwoty wykazało łącznie 1900 gmin, co stanowi 77% wszystkich gmin w Polsce. Odrębną kwestią jest sama wysokość kwoty podstawowej, która wyliczana jest odrębnie dla każdej z trzech kategorii grup - zgodnie ze wskazaniem wynikającym z art. 20 ust. 1 pkt 6 u.d.j.s.t.

Kwota uzupełniająca wyliczana jest w odniesieniu do gmin, w których gęstość zaludnienia jest niższa od średniej gęstości zaludnienia w kraju. Gmina, w której wskaźnik G jest wyższy od 150% wskaźnika Gg, nie otrzymuje kwoty uzupełniającej - ta zwiększa część równoważącą subwencji ogólnej dla gmin.

Zobacz: Pracownicy

Powiat, w którym wskaźnik P jest mniejszy niż wskaźnik Pp, otrzymuje kwotę podstawową. W przypadku powiatów ustawodawca nie wskazał koniecznego do uzyskania progu procentowego, tak jak ma to zastosowanie w odniesieniu do gmin. W roku 2020 wskaźnik P poniżej wskaźnika Pp uzyskały 304 powiaty, co stanowi 80% wszystkich powiatów w Polsce. Wysokość należnej powiatowi kwoty podstawowej ustala się poprzez pomnożenie liczby stanowiącej 90% różnicy pomiędzy wskaźnikami Pp i P przez liczbę mieszkańców danego powiatu - zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 6 u.d.j.s.t.

Kwota uzupełniająca przeznaczona jest dla każdego powiatu, w którym wskaźnik bezrobocia jest wyższy niż 1,10.

Województwo, w którym wskaźnik W jest mniejszy niż wskaźnik Ww, uprawnione jest do otrzymania kwoty podstawowej. W tym roku 13 województw, tj. ok. 81%, uzyskało niższy wskaźnik P w stosunku do określonego wskaźnika Pp.

Kwotę uzupełniającą otrzymują województwa, w których wskaźnik W jest niższy od 125% wartości wskaźnika Ww i liczba mieszkańców nie przekracza 3 mln.

Jeżeli w roku budżetowym jednostka samorządu terytorialnego, z przyczyn od niej niezależnych otrzyma odpowiednią część subwencji ogólnej w kwocie niższej od należnej, przysługuje jej prawo do wyrównania różnicy pomiędzy kwotą zaniżoną a kwotą należną wraz z odsetkami ustalonymi jak dla zaległości podatkowych. Przyznanie wyrównania następuje na wniosek JST w drodze decyzji ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Regulujący tę kwestię przepis art. 36 ust. 10 w nowym brzmieniu oraz dodany art. 11 i art. 12 u.d.j.s.t. obowiązuje od 1 stycznia 2020 r.

Wskaźniki a wpłaty do budżetu

Obowiązek dokonania wpłat do budżetu państwa dotyczy 97 gmin, w których wskaźnik G jest większy niż 150% wskaźnika Gg. W odniesieniu do wskaźnika Gg ustalonego na 2020 rok w wysokości 1956,15 zł próg ten stanowi wartość 2934,22 zł.

Powiaty, w których wskaźnik P jest większy niż 110% wskaźnika Pp, tj. 50 powiatów w Polsce, zobowiązane są dokonać stosownych wpłat do budżetu państwa. W odniesieniu do wskaźnika Pp ustalonego na 2020 rok na poziomie 287,95 zł próg stanowi wartość 316,75 zł.

Wpłat do budżetu państwa, z przeznaczeniem na część regionalną subwencji ogólnej dla województw, dokonują te województwa, w których wskaźnik W jest większy niż 125% wskaźnika Ww. Przy wskaźniku Ww ustalonym na rok 2020 na poziomie 205,43 zł próg stanowi wartość 256,79 zł. Przy tak ustalonym progu obowiązek wpłaty do budżetu państwa dotyczy wyłącznie województwa mazowieckiego, dla którego wskaźnik W wynosi 451,38 zł.

Krzysztof Adamczyk

audytor wewnętrzny z praktyką w jednostkach samorządu terytorialnego, ekspert w zakresie inwestycji i zarządzania projektami, dziennikarz specjalizujący się w tematyce prawa samorządowego, finansów publicznych oraz zamówień publicznych

Podstawa prawna

• art. 10, art. 11, art. 12, art. 20, art. 22, art. 29, art. 30 i art. 70a ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1530; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1951)