Obowiązki organu wykonawczego JST - wykonywanie budżetu

Czynności związane z wykonywaniem uchwalonego budżetu jednostki samorządu terytorialnego (JST) zostały określone przez ustawodawcę w art. 247 - 271 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Należą do obligatoryjnych obowiązków organu wykonawczego JST, czyli wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarządu powiatu lub zarządu województwa.

Obowiązki organu wykonawczego

Przede wszystkim na organie wykonawczym spoczywa obowiązek sprawowania ogólnego nadzoru nad realizacją ustalonych uchwałą budżetową dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu.

Ponadto, w terminie 7 dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu JST organ wykonawczy przekazuje podległym jednostkom informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych.

W terminie 21 dni od podjęcia uchwały budżetowej organ wykonawczy:

1. przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków tych jednostek oraz wysokości dotacji i wpłat do budżetu,
2. opracowuje plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych JST odrębnymi ustawami, przyjmując za podstawę dla tego planu kwotę dotacji na ten cel w roku budżetowym oraz wielkość dochodów związanych z realizacją tych zadań, które podlegają przekazaniu do budżetu państwa

- art. 249 u.f.p.

Jednostki organizacyjne JST dostosowują projekty planów do uchwały budżetowej.

W planie finansowym urzędu JST ujmuje się wszystkie wydatki budżetowe nieujęte w planach innych jednostek, w tym wydatki związane z funkcjonowaniem organu stanowiącego i organu wykonawczego JST. W planie tym ujmuje się także :

1. dotacje dla samorządowych zakładów budżetowych,
2. dotacje i środki przekazywane na rzecz innych JST i związków JST,
3. pozostałe dotacje,
4. wpłaty do budżetu państwa z przeznaczeniem na zwiększenie części subwencji ogólnej,
5. płatności oraz składki wpłacane na rzecz instytucji krajowych i zagranicznych.

Organ wykonawczy może opracować harmonogram realizacji budżetu tej JST i poinformować o nim podległe i nadzorowane jednostki.

Zobacz: Rachunkowość budżetowa

Dotacje z budżetu JST

Organ wykonawczy JST udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają zasad udzielania lub rozliczenia tej dotacji, zawiera umowę określającą co najmniej:

1. wysokość dotacji,
2. cel lub opis rzeczowego zadania,
3. termin wykorzystania nie później niż do końca danego roku,
4. termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji oraz
5. termin zwrotu niewykorzystanej części tej dotacji.

Dotacje udzielane z budżetu JST w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego podlegają zwrotowi do budżetu tej jednostki do 31 stycznia roku następnego. W przypadku podjęcia uchwały organu stanowiącego ustalającej wykaz wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego, niewykorzystana część dotacji podlega zwrotowi do budżetu JST w terminie 15 dni od dnia określonego w tej uchwale.

Wykorzystanie dotacji następuje w szczególności przez zapłatę za zrealizowane zadania na które dotacja była udzielona albo, w przypadku gdy odrębne przepisy stanowią o sposobie udzielenia i rozliczenia dotacji, wykorzystanie następuje przez realizację celów wskazanych w tych przepisach.

Od kwot dotacji zwróconych po terminie nalicza się odsetki w wysokości jak dla zaległości podatkowych począwszy od dnia następującego po upływie terminów zwrotu określonych przez organ stanowiący JST. Dotacje udzielone z budżetu JST:

1. wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,
2. pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości

- podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt. 1 lub pkt. 2.

Dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są dotacje otrzymane z budżetu JST w wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania. Dotacjami nienależnymi są dotacje udzielone bez podstawy prawnej.

Dotacje udzielane z budżetu JST w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego podlegają zwrotowi do budżetu tej jednostki do 31 stycznia roku następnego.

Zwrotowi do budżetu JST podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości.

Odsetki od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu JST nalicza się począwszy od dnia:

1. przekazania z budżetu JST dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem,
2. następującego po upływie terminów zwrotu określonych w art. 263 ust. 1 i 2 u.f.p. w odniesieniu do dotacji pobranej nienależnie lub w nadmiernej wysokości.

Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli zasady i tryb zwrotu dotacji określają odrębne ustawy.

Gospodarka finansowa JST w trakcie roku budżetowego

W toku wykonywania budżetu JST obowiązują następujące zasady gospodarki finansowej:

1. ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu JST następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów,

2. pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych w przepisach i harmonogramie realizacji budżetu JST, jeżeli został on opracowany,

3. dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

4. zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych, a w odniesieniu do organizacji pozarządowych z odpowiednim zastosowaniem art. 43 i art. 221 u.f.p.

Polecamy: Gazeta Samorządu i Administracji

Dochody z zadań zleconych

Organ wykonawczy JST przekazuje pobrane dochody budżetowe związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych JST odrębnymi ustawami, pomniejszone o określone w odrębnych ustawach dochody budżetowe przysługujące JST z tytułu wykonywania tych zadań, na rachunek bieżący dochodów dysponenta części budżetowej przekazującego dotację celową, wg stanu określonego na:

• 10. dzień miesiąca - w terminie do 15 dnia tego miesiąca,
• 20. dzień miesiąca - w terminie do 25 dnia danego miesiąca.

Pobrane do 31 grudnia i nieprzekazane we wskazanych terminach dochody budżetowe są przekazywane przez organ wykonawczy JST na rachunek bieżący dochodów odpowiedniego dysponenta w terminie do 8 stycznia roku następnego, a gdy dzień ten jest dniem wolnym od pracy - do pierwszego dnia roboczego po tym terminie.

Dochody te są przekazywane wraz z należnymi i pobranymi odsetkami od zobowiązanych. W przypadku nieprzekazania dochodów budżetowych w ustawowych terminach, właściwy dysponent części budżetowej wydaje decyzję określającą kwotę dochodów przypadającą do zwrotu i termin, od którego są naliczane odsetki. Do dochodów budżetowych nieprzekazanych przez JST do budżetu państwa stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zwrotu dotacji.

Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów wykonawczych, wyroków sądowych, ugód, mogą być dokonywane bez względu na wysokość środków finansowych na ten cel. Odpowiednia zmiana planu wydatków powinna nastąpić w trybie przeniesień z innych podziałek budżetowych.

Plan dochodów i wydatków

W toku wykonywania budżetu organ wykonawczy JST może dokonywać korekt w planie dochodów i wydatków polegających na zmianie:

1. planu dochodów i wydatków z powodu zmiany kwot dotacji lub uzyskaniem niezaplanowanej dotacji,
2. dochodów wynikających ze zmian kwot subwencji,
3. wydatków w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile inne przepisy nie stanowią inaczej,
4. dochodów i wydatków związanych ze zwrotem dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub innych JST.

Organ stanowiący JST może upoważnić organ wykonawczy do:

1. dokonywania innych zmian w planie wydatków niż określone w art. 257 u.f.p., z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami,
2. przekazania niektórych uprawnień do dokonywania przeniesień planowanych wydatków innym jednostkom organizacyjnym JST,
3. przekazania uprawnień innym jednostkom organizacyjnym JST do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy.

W przypadku stwierdzenia: niegospodarności w określonych jednostkach, opóźnień w realizacji zadań, nadmiaru posiadania środków lub naruszenia zasad gospodarki finansowej - organ wykonawczy JST może podjąć decyzję o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych. O podjętej decyzji organ wykonawczy zawiadamia organ stanowiący JST.

Organ wykonawczy może, po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji właściwej do spraw budżetu organu stanowiącego, utworzyć nową rezerwę celową na finansowanie zobowiązań JST, przenosząc do niej zablokowane kwoty wydatków. Rezerwa ta nie może być przeznaczona na finansowanie wynagrodzeń i uposażeń.

Kierownik samorządowej jednostki budżetowej może, w celu realizacji zadań budżetowych, zaciągnąć zobowiązania pieniężne do wysokości kwot wydatków ujętych w zatwierdzonym planie finansowym jednostki.

Czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń, gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje w powiecie lub województwie dwóch członków zarządu JST wskazanych w uchwale przez ten organ wykonawczy. W gminie czynności tych dokonuje wójt, burmistrz, prezydent. Dla ważności wskazanych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika JST.

Skarbnik, który odmówił kontrasygnaty, dokonuje jej na pisemne polecenie wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty lub marszałka województwa, z wyjątkiem przypadku, gdy wykonanie polecenia stanowiłoby przestępstwo lub wykroczenie. W takim przypadku skarbnik powiadamia o tym organ stanowiący JST i właściwą terytorialnie regionalną izbę obrachunkową.

Wydatki niewygasające

Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu JST, co do zasady, wygasają z upływem roku budżetowego z następującym zastrzeżeniem:

1. organ stanowiący JST może ustalić w drodze uchwały wykaz wydatków do których nie stosuje się wygaszenie z końcem roku oraz określić ostateczny termin dokonania każdego wydatku ujętego w tym wykazie,
2. ostateczny termin dokonania wydatków, które nie wygasają z upływem roku, upływa 30 czerwca roku następnego.

Łącznie z wykazem wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego, organ stanowiący JST ustala plan finansowy tych wydatków w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji budżetowej, z wyodrębnieniem wydatków majątkowych. Środki finansowe ujęte w wykazie są gromadzone na wyodrębnionym subkoncie podstawowego rachunku bankowego JST.

Longin Mażewski

Podstawa prawna

• art. 247, art. 257, art. 263 ust. 1 i 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 659)