Jakie są warunki rozłożenia na raty podatku od spadków i darowizn?
Niezbędne jest także wydanie odpowiedniego postanowienia przez przewodniczącego zarządu JST.
Czym jest rozłożenie na raty podatku?
Rozłożenie podatku na raty jest jedną z ulg w zakresie spłaty zobowiązań podatkowych przewidzianą w przepisach ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. O jej zastosowaniu decyduje organ podatkowy na wniosek podatnika. A podstawową przesłanką uzasadniającą podjęcie w tym zakresie decyzji pozytywnej jest wystąpienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego (art. 67a Ordynacji podatkowej).
Czym jest rozłożenie na raty podatku od spadków i darowizn
Rozłożenie płatności podatku na raty jest możliwe także w odniesieniu do zobowiązań podatkowych z zakresu podatku od spadków i darowizn. Jednak w tym przypadku procedura jest nieco bardziej skomplikowana. Mamy tu bowiem do czynienia z podatkiem samorządowym pobieranym przez urząd skarbowy. Oprócz wystąpienia przesłanki ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego niezbędne jest w takich przypadkach także wydanie odpowiedniego postanowienia przez przewodniczącego zarządu JST.
Rozłożenie na raty podatku od spadków i darowizn wymaga zgody przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego
Choć także do udzielania ulg podatkowych z tytułu podatków i opłat stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, to jednak naczelnik urzędu skarbowego może w tym zakresie (w odniesieniu do podatków i opłat stanowiących w całości dochód JST) decydować wyłącznie za zgodą przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego, wyrażoną właśnie w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.
Postanowienie przewodniczącego zarządu JST
Postanowienie przewodniczącego zarządu JST jest wydawane w ramach tzw. współdziałania organów (art. 209 § 1 Ordynacji podatkowej). Organ samorządowy zajmuje stanowisko na podstawie zebranego przez naczelnika urzędu skarbowego materiału dowodowego. W razie potrzeby może on jedynie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające (art. 209 § 4 Ordynacji podatkowej).
Nie ma zgody, nie ma rozłożenia na raty podatku od spadku i darowizn
Niewyrażenie zgody na rozłożenie zobowiązania podatkowego na raty przez przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego skutkuje niemożnością wydania przez organ podatkowy decyzji pozytywnej dla podatnika.
WAŻNE
Naczelnik urzędu skarbowego jest związany negatywnym stanowiskiem wyrażonym przez jednostkę samorządu terytorialnego w zakresie rozłożenia na raty zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od spadków i darowizn.
Jest zgoda, nie musi być rozłożenia na raty podatku od spadku i darowizn
Jednocześnie jednak zgoda przewodniczącego nie obliguje organu podatkowego do pozytywnego załatwienia sprawy.
|
Z ORZECZNICTWA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie podejmującym uchwałę podziela wyrażany przez część judykatury i piśmiennictwa pogląd, że zgoda przewodniczącego (tak jak istnienie ważnego interesu podatnika czy interesu publicznego) nie obliguje jednak organu podatkowego do pozytywnego załatwienia wniosku (…). Artykuł 18 ust. 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego bowiem nie może być rozumiany jako przepis pozbawiający naczelnika urzędu skarbowego kompetencji do wydania decyzji opartej na konstrukcji uznania administracyjnego. Wynika to zarówno z samej istoty współdecydowania, jak i z użytego w tym przepisie wyrażenia: "naczelnik tego urzędu może (...)". Nadal zatem, mimo spełnienia wszystkich przesłanek, od których przepis prawa uzależnia udzielenie ulgi czy zwolnienia, organ podatkowy, rozstrzygający ostatecznie w drodze decyzji o wniosku podatnika czy płatnika, może odmówić jego uwzględnienia w ramach przysługującego mu prawa do wyboru konsekwencji prawnych. Uchwała 7 sędziów NSA z 1 marca 2010 r., sygn. akt III FPS 9/09 |
Ważny interes podatnika jako przesłanka rozłożenia na raty podatku od spadku i darowizn
W Ordynacji podatkowej nie odnajdziemy definicji "ważnego interesu podatnika". Oceny tego, czy ta przesłanka została spełniona, należy więc dokonywać w konkretnej sprawie - na tle występujących w niej okoliczności. Jak przyjmuje się w piśmiennictwie i orzecznictwie, kryterium to wymaga wykazania:
- konkretnych okoliczności, które są niezależne od woli oraz sposobu postępowania podatnika i jednocześnie uniemożliwiają mu wywiązanie się z ciążących na nim obowiązków względem Skarbu Państwa (gminy), które w żaden sposób nie mogą zostać zaspokojone bez doraźnej pomocy ze strony organów skarbowych;
- normalnej sytuacji ekonomicznej podatnika, w której wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków jest taka, że wobec konieczności zapłaty podatku może zachwiać podstawami egzystencji podatnika oraz osób z nim związanych; w tym wypadku należy kierować się obiektywnymi kryteriami zgodnymi z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości, wśród których szczególne znaczenie mają zdrowie, zagrożenie egzystencji, możliwości zarobkowania w celu zdobycia środków (patrz: wyrok NSA z 2 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 2474/15).
Interes publiczny jako przesłanka rozłożenia na raty podatku od spadku i darowizn
Ordynacja podatkowa nie zawiera także definicji pojęcia "interes publiczny". Przyjmuje się, że przy analizowaniu wystąpienia tej przesłanki należy mieć na względzie respektowanie takich wartości jak:
- sprawiedliwość,
- równość,
- bezpieczeństwo,
- zaufanie obywateli do organów władzy,
- sprawność działania aparatu państwowego.
Na szczególną uwagę zasługują w tym kontekście wnioski, do których doszedł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. W swoim wyroku wskazał, że w sytuacji gdy podatnik nie jest w stanie zapłacić podatku jednorazowo i nie da się wyegzekwować tej płatności - rozłożenie płatności na raty spełnia przesłankę interesu publicznego. Nie należy więc rozpatrywać sprawy, mając na względzie jedynie obowiązek ponoszenia ciężarów publicznych - w tym płacenia podatków. Rozłożenie należności na raty również gwarantuje zaspokojenie potrzeb budżetowych gminy, wraz z konieczną do uiszczenia opłatą prolongacyjną, a spłata należności rozciągnięta w czasie zmniejsza ryzyko niespłacenia należności w ogóle oraz ponoszenia kosztów związanych z jej egzekucją. Oznacza to, że w rozumieniu sądu rozłożenie zapłaty podatku na raty z uwagi na ważny interes podatnika może w określonych okolicznościach spełniać również przesłankę interesu publicznego.
|
Z ORZECZNICTWA (…) ocena wystąpienia w ustalonym stanie faktycznym przesłanki interesu publicznego powinna odnosić się do względów społecznych, które nakazują, aby zobowiązanie było realizowane, a zobowiązany pochopnie nie był z niego zwalniany. W rozpoznawanej sprawie skarżący nie wnioskował jednak o umorzenie należności, lecz o jej rozłożenie na raty. Ustalając więc okoliczności istotne dla wystąpienia przesłanki interesu publicznego, należy wziąć także pod uwagę możliwości płatnicze skarżącego oraz duże ryzyko związane z jednorazową spłatą należności zarówno dla samego zobowiązanego, jak i dla możliwości zaspokojenia się organu i skuteczności egzekucji. (…) Ewentualne rozłożenie należności na raty również gwarantuje zaspokojenie potrzeb budżetowych gminy wraz z konieczną do uiszczenia opłatą prolongacyjną, a spłata należności rozciągnięta w czasie zmniejsza ryzyko niespłacenia należności w ogóle. (…) Przyznać należy racje stronie, gdy wskazuje w skardze, że "Obecna sytuacja w ocenie skarżącego nie jest korzystna dla żadnej ze stron". Wyrok WSA w Warszawie z 16 października 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 1686/20 |
Uznanie administracyjne organu a rozłożenie na raty podatku od spadku i darowizn
Nie można zapominać o tym, że decyzja naczelnika urzędu skarbowego w zakresie rozłożenia należności podatkowej na raty ma charakter decyzji uznaniowej. Świadczy o tym użycie w art. 57a Ordynacji podatkowej zwrotu "może". Oznacza to, że nawet gdy zostaną spełnione wymagane prawem przesłanki (wystąpienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego, wyrażanie zgody przez przewodniczącego zarządu JST) - organ podatkowy może wydać decyzję odmowną. I choć podlega ona dalszej kontroli sądowej, to - jak podkreśla się w orzecznictwie - obejmuje ona samo postępowanie poprzedzające wydanie decyzji, a nie rozstrzygnięcie będące wynikiem dokonania przez organ podatkowy określonego wyboru.
|
Z ORZECZNICTWA Decyzje w przedmiocie ulg, jako decyzje uznaniowe, podlegają kontroli sądu administracyjnego w ograniczonym zakresie. Sąd nie może poddawać ocenie, czy dokonany przez organ wybór jest słuszny, a zatem Sąd nie jest uprawniony do badania merytorycznej zasadności (celowości) decyzji administracyjnej. Wyrok WSA w Warszawie z 16 października 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 1686/20 |
Małgorzata Masłowska
prawnik, redaktor merytoryczny "Rachunkowości Budżetowej", specjalizuje się w tematyce prawa podatkowego i prawa pracy
Podstawy prawne
-
art. 18 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1672; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1927)
-
art. 67a, art. 209 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2328)
źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Komentarze(1)
Pokaż: