Nieprawidłowości przy ściąganiu podatków lokalnych

Natomiast dość częstym zjawiskiem jest brak kontroli podatników pod kątem weryfikacji podawanych danych. Z możliwości takiej nie korzystało aż ponad 50% skontrolowanych gmin.

NIK stwierdziła znaczące nieprawidłowości w obszarze windykacji należności z tytułu podatków lokalnych. Powszechnym uchybieniem w tym zakresie jest zwlekanie z wystawieniem upomnień wobec podatników zalegających z zapłatą. Często gminy ociągają się również z wystawieniem tytułów wykonawczych, co stanowi już naruszenie przepisów. W ekstremalnym przypadku trwało to aż trzy lata. Są również jednostki, które całkowicie odstąpiły od wystawienia tytułu wykonawczego. Według NIK, „to właśnie opieszałość w wystawianiu upomnień i tytułów wykonawczych miała istotny wpływ na obniżenie skuteczności egzekucji”.

Ważne

NIK przypomina, że terminowe i bieżące wystawianie upomnień ma istotne znaczenie dla prawidłowego przebiegu całego postępowania egzekucyjnego.

Co istotne, pomimo braku dochowania terminów w postępowaniu podatkowym, gminy nie mają problemu z przedawnieniami należności, zwłaszcza dotyczących podatków od nieruchomości od osób fizycznych. Wartości straconych dochodów z tego tytułu albo są niewielkie, albo nie ma ich wcale.

Ulgi i zwolnienia

Najwięcej uchybień i nieprawidłowości NIK wykryła w aspekcie udzielania ulg i zwolnień w podatkach lokalnych. Prawie połowa gmin naruszyła ustawowe procedury wydawania decyzji dotyczących ulg podatkowych, co mogło stanowić podstawę do stwierdzenia ich nieważności. Samorządy nie wymagały też od podatników odpowiedniego udokumentowania zaistnienia przesłanek uprawniających do ulg indywidualnych. Według przepisów, o ulgi takie można wystąpić w dwóch przypadkach – gdy wymaga tego ważny interes podatnika lub ważny interes publiczny. Część gmin popełniała też błędy formalne w tych decyzjach, np. podawano złe upoważnienia ustawowe dla ulg. Nieprawidłowo wystawiono też część upoważnień do wystawiania decyzji w sprawie indywidualnych ulg podatkowych w imieniu wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Problemem były też ulgi stanowiące pomoc de minimis, zwłaszcza przyznawanie ich podmiotom będącym w trudnej sytuacji finansowej, co jest niezgodne z przepisami unijnymi w tym zakresie.

Kontrola NIK ujawniła także, że połowa gmin nie korzysta z ustawowej możliwości wprowadzenia opłaty prolongacyjnej z tytułu rozłożenia na raty lub odroczenia terminu płatności podatków oraz zaległości podatkowych stanowiących dochód gminy.

WIOLETTA KĘPKA

Autorka jest dziennikarką specjalizującą się w tematyce samorządowej