Zapisy uchwały budżetowej nie mogą być samowolnie zmieniane przez wójta

Pytanie

Czy wójt gminy, mimo istnienia stosownego zapisu w uchwale zatwierdzającej budżet miasta, w którym zdecydowano o wykonaniu drogi o nawierzchni bitumiczno-asfaltowej, może bez udziału rady gminy postanowić o zmianie wykończenia inwestycji przez wykonanie nawierzchni składającej się z betonowych ażurowych płyt?

Odpowiedź

Jeżeli uchwała budżetowa w sposób precyzyjny określa sposób przeprowadzenia wskazanej inwestycji, to wójt gminy co do zasady nie może dokonać zmiany polegającej na przeprowadzeniu danej inwestycji w sposób odbiegający od nakreślonego w przyjętym budżecie gminy.

Uzasadnienie

Oceniając kompetencje organu wykonawczego gminy (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) do wprowadzenia zmian w sposobie realizacji inwestycji finansowanej ze środków publicznych w kwocie określonej w budżecie gminy, należy zacząć od zdefiniowania pojęcia budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym nie zawiera legalnej definicji budżetu gminy. Jednak na podstawie zapisów tej ustawy oraz ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych można wskazać, że budżet gminy to roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów gminy przyjęty w formie uchwały rady gminy. Odnosząc się do problematyki mocy wiążącej uchwały budżetowej, w literaturze podkreśla się, że nie może być ona traktowana jako podstawa prawna do roszczeń lub zobowiązań gminy wobec osób trzecich ani roszczeń tych osób wobec gminy. Natomiast wskazuje się, że uchwała taka jest specyficznym aktem kierownictwa wewnętrznego wiążącym bezpośrednio organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Na bezpośrednie związanie wójta zapisami uchwały budżetowej wskazują też przepisy dwóch przytoczonych wyżej ustaw.

W świetle art. 35 ustawy o finansach publicznych, który znajduje zastosowanie także do budżetów jednostek samorządu terytorialnego, wydatki publiczne powinny być dokonywane na cel i w wysokości ustalonej w uchwale budżetowej. Wyrażona w ten sposób tzw. dyrektywność wydatków budżetowych oznacza, że dysponent wydatków budżetowych ma prawo przeznaczyć środki budżetowe na określony cel wyłącznie do wskazanej w uchwale wysokości. Należy w tym miejscu podkreślić, że choć co do wysokości wydatków regulacja budżetowa określa wyłącznie górną ich granicę, pozostawiając organowi możliwość niewykorzystania całości przewidzianej kwoty, to już wskazany w uchwale cel należy interpretować bardzo precyzyjnie. Jeżeli bowiem uchwałodawca dokładnie wskazał cel w postaci np. inwestycji drogowej wykonanej określoną techniką budowlaną, to znaczy, że nie zamierzał pozostawić organowi wykonawczemu swobody co do wyboru innej techniki, a tylko na tak precyzyjnie zarysowany cel zgodził się przeznaczyć środki publiczne. Przyjęcie interpretacji odmiennej oznaczałoby zaprzeczenie wyrażonej w art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym zasady wyłącznej właściwości organu stanowiącego gminy do uchwalania rocznego planu dochodów i wydatków gminy. Z tego względu należy również zaprzeczyć możliwości dokonania wskazanej zmiany przez wójta w drodze wydania tzw. układu wykonawczego do budżetu w trybie art. 186 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych. Układ wykonawczy może bowiem jedynie uszczegółowić budżet, ale nie może prowadzić do faktycznej zmiany jednego z celów. Powyższe rozważania potwierdza treść art. 138 pkt 3 cytowanej ustawy, który podkreśla, że w toku wykonywania budżetu dokonywanie wydatków następuje zgodnie z planowanym w budżecie przeznaczeniem.