Compliance – polityka prezentowa i rejestr korzyści

W dniu 9 grudnia 2020 r., CBA opublikowało „Wytyczne antykorupcyjne dla administracji publicznej w zakresie jednolitych rozwiązań instytucjonalnych oraz zasad postępowania dla urzędników i osób należących do grupy PTEF”. W wytycznych poruszono też tematykę polityki prezentowej i rejestru korzyści.

Dlaczego polityka prezentowa jest kluczowym elementem prewencji korupcyjnej?

Należy się zgodzić z CBA, że racjonalna, jednoznaczna i czytelna Polityka Prezentowa, jeżeli będzie konsekwentnie stosowana, stanowi narzędzie ochrony kadry kierowniczej i pracowników przed uwikłaniem się w korupcję i grożącymi w związku z tym przestępstwem konsekwencjami karnymi, jak również będzie ważnym uzupełnieniem innych działań służących przeciwdziałaniu korupcji.

Według CBA, w dokumencie określającym politykę prezentową danego urzędu powinny wybrzmieć dwie istotne informacje:

• korzyścią jest każde świadczenie (materialne i niematerialne), które urzędnik wręcza i przyjmuje,
• przyjęcie lub wręczenie przez urzędnika (osobę fizyczną) korzyści majątkowej lub osobistej lub jej obietnicy dla siebie lub innej osoby w związku z pełnioną funkcją publiczną jest przestępstwem i podlega odpowiedzialności karnej – poza przypadkami, gdy przyjęcie lub wręczenie nastąpiło w imieniu i na rzecz instytucji, którą reprezentuje ten urzędnik.

Należy się w tym miejscu zgodzić z CBA, że powszechna praktyka przyjmowania przez urzędników, w związku z reprezentowaniem instytucji w kontaktach z innymi podmiotami, wszelkiego rodzaju korzyści, niesie ze sobą szczególnie poważne ryzyko popełnienia przestępstwa korupcji. A polityka prezentowa jest jednym z narzędzi minimalizującym to ryzyko.

Czy CBA dopuszcza możliwość by urzędnik mógł przyjąć lub przekazać korzyści?

Według CBA polityka prezentowa powinna zakładać, że urzędnik wykonujący obowiązki służbowe związane z reprezentowaniem instytucji podczas spotkań krajowych i zagranicznych, gdy jest to uzasadnione zwyczajowo lub wynika z zasad protokołu dyplomatycznego, jest upoważniony do przyjęcia lub przekazania korzyści w imieniu i na rzecz instytucji, pod warunkiem, że:

• spotkanie ma charakter oficjalny,
• upominek ma charakter i wartość symboliczną,
• upominek ma charakter dobrowolny i nie jest wymuszony przez żadną ze stron,
• upominek ma charakter okolicznościowy.

Ma to oczywiste uzasadnienie.

Należy jednak zwrócić uwagę, że według CBA każda polityka prezentowa powinna ustanawiać bezwzględny zakaz przyjmowania pieniędzy w jakiejkolwiek formie. Aż mam się ochotę spytać, a co pamiątkowymi monetami?

Kiedy urzędnik powinien odmówić przyjęcia korzyści?

Należy się zgodzić z CBA, że Urzędnik powinien odmówić przyjęcia korzyści w imieniu reprezentowanej instytucji w przypadku powzięcia wątpliwości co do zachowania zasad bezstronności, bezinteresowności, jawności i przejrzystości działań wręczającego.

Co należy zrobić z przyjętą przez urzędnika korzyścią?

Według wytycznych CBA, korzyść przyjęta przez urzędnika w imieniu instytucji stanowi składnik rzeczowy majątku Skarbu Państwa (według może stanowić własność samorządu terytorialnego) i może być w szczególności:

• zagospodarowana na potrzeby komórki organizacyjnej, w której pracę wykonuje urzędnik lub na potrzeby innej komórki organizacyjnej,
• nieodpłatnie przekazana innej instytucji lub organizacji pozarządowej albo przekazana na cel charytatywny lub społeczny,
• przekazana urzędnikowi, który ją przyjął w imieniu instytucji, w formie nagrody rzeczowej,
• zwrócona do podmiotu, który ją podarował,
• komisyjnie zniszczona.

 Kto decyduje co zrobić z korzyścią? 

Według CBA o sposobie postępowania z korzyścią decyduje kierownik komórki organizacyjnej, w której pracę wykonuje urzędnik, który przyjął korzyść. Według mnie może też takie decyzje podejmować osoba odpowiedzialna za system antykorupcyjny lub może to być ustalone w polityce.

Co to rejestr korzyści?

CBA, w wytycznych wskazuje, że kluczowym i obligatoryjnym elementem skutecznej polityki prezentowej powinno być utworzenie i prowadzenie rejestru korzyści, który służy do dokumentowania faktów przyjęcia lub wręczenia korzyści w imieniu i na rzecz reprezentowanej instytucji w określonych sytuacjach oficjalnych.

CBA wyjaśnia, że rejestr korzyści jest narzędziem prewencyjnym. Należy się zgodzić, że celem rejestru jest zapewnienie przejrzystości polityki prezentowanej w danej instytucji oraz minimalizowanie ryzyka popełnienia przestępstwa.

Dlatego. rejestr korzyści powinien być prowadzony w taki sposób, np. przy użyciu systemu teleinformatycznego, aby zapewniał przejrzystość i rozliczalność.

Jakie wpisy powinien zawierać rejestr korzyści?

Według wytycznych CBA, rejestr korzyści powinien zawierać w szczególności:

• liczbę porządkową,
• dane osoby, która przyjęła lub przekazała korzyść w imieniu instytucji,
• dane podmiotu, od którego przyjęto lub któremu przekazano korzyść,
• datę dokonania wpisu do rejestru,
• datę przyjęcia lub przekazania korzyści,
• opis korzyści,
• opis okoliczności przyjęcia lub przekazania korzyści,
• decyzję w przedmiocie sposobu postępowania z przyjętą korzyścią,
• dane podmiotu, któremu przekazano korzyść, jeśli podjęto taką decyzję w zakresie zagospodarowania korzyścią,
• dane osoby dokonującej wpisu,
• miejsce na uwagi.

Kto powinien nadzorować merytorycznie funkcjonowanie rejestru?

Według CBA, merytoryczny nadzór nad funkcjonowaniem rejestru powinna sprawować osoba wyznaczona przez kierownika urzędu. Według mnie powinna to być osoba odpowiedzialna za system antykorupcyjny.

Czy CBA coś szczególnie zaleca w tym zakresie?

Centralne Biuro Antykorupcyjne zaleca w wytycznych:

• opracowanie i przyjęcie w urzędzie procedury w zakresie postępowania z korzyściami, tzw. polityki prezentowej,
• złożenie przez kierownictwo urzędu publicznej deklaracji o stosowaniu się do przyjętych regulacji - czyli to co wielokrotnie powtarzam: „Przykład idzie z góry:,
• utworzenie i prowadzenie rejestru korzyści, np. przy użyciu systemu teleinformatycznego,
• prowadzenie wewnętrznych szkoleń i działań informacyjnych skierowanych do pracowników urzędu w zakresie polityki prezentowej oraz zasad funkcjonowania rejestru korzyści - czyli to co powtarzam bardzo często: „kluczowa jest komunikacja w tym szkolenia”..

Dobrze opracowana polityka przyjmowania prezentów oraz rejestr korzyści są ważnym elementem systemów antykorupcyjnych. Muszą jednak być znane pracownikom i egzekwowane.

Brakuje mi w wytycznych podkreślenia, że polityka prezentowa powinna obowiązywać wszystkich. Bez wyjątków.

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po nasze publikacje

KOMPLET: VAT zmiany od 1 lipca 2021 + JPK_VAT + VAT w e-commerce

Tylko teraz

99,00 zł

119,70 zł

Przejdź do sklepu