Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Dariusz Makulec
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się wielokrotnie z przekazywaniem przez pracodawcę i wejściem przez pracowników w posiadanie ważnych informacji, których ujawnienie czy wykorzystanie może narazić przedsiębiorcę na szkodę. Jednym z dostępnych środków prawnych zabezpieczenia się przez pracodawcę przed ujawnieniem czy wykorzystaniem takich informacji przez pracownika jest zawarcie umowy o zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Przepisy kodeksu pracy w art. 1011 § 1 kp - art. 1014 kp regulują zakaz konkurencji, w tym zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zakaz konkurencji wiąże się z zakazem prowadzenia przez pracownika działalności gospodarczej konkurencyjnej wobec pracodawcy, a także świadczenia pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie np. umowy cywilnoprawnej - umowy zlecenia czy umowy o dzieło - na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Zakres zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest w orzecznictwie sądowym uzależniany od rodzaju stanowiska i zakresu dostępu do posiadanych ważnych informacji. Sąd Najwyższy - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 19 maja 2004 r. I PK 534/200 wskazał „W umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101[2] kp) należy skonkretyzować zakres tego zakazu. W przypadku osób wchodzących w skład organu osoby prawnej, mających dostęp do wszystkich informacji istotnych dla funkcjonowania jednostki organizacyjnej, zakres zakazu konkurencji może być określony ogólnie, gdyż jego szczegółowe wskazanie groziłoby niebezpieczeństwem pominięcia istotnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.”. Na stopień konkretyzacji wskazuje również teza wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 3 grudnia 2008 r. I PK 97/2008 „1. Stopień konkretyzacji zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101[2] k.p.) może być różny w zależności od tego, jakie stanowisko pracy zajmował były pracownik w okresie zatrudnienia u byłego pracodawcy i jaki w związku z tym miał dostęp do szczególnie ważnych informacji. 2. Dla oceny, czy zakres przedmiotowy zakazu konkurencji został wystarczająco sprecyzowany, może mieć znaczenie okoliczność, czy sposób określenia zakresu tego zakazu umożliwiał byłemu pracownikowi ustalenie - bez nadmiernego wysiłku i w oparciu o dostępne mu dane - zakresu obowiązków nałożonych na niego klauzulą konkurencyjną.”.

Zobacz: Odszkodowania pracownicze podlegające opodatkowaniu

Umowa o zakazie konkurencji powinna określać okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy.

W zakresie okresu obowiązywania zakazu konkurencji należy podnieść, iż przepisy prawa pracy nie precyzują okresu czasu w jakim ma obowiązywać ten zakaz. Jednakże literalne brzmienie art. 1012 § 1 zdanie drugie kp wskazuje, że termin ten powinien być określony.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zgodnie z treścią art. 1012 § 3 kp odszkodowanie za przestrzeganie przez pracownika umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Tym samym w umowie powinno zostać określone odszkodowanie przysługujące pracownikowi jako kwota jednorazowego świadczenia lub jako świadczenie wypłacane w miesięcznych ratach przez czas trwania umowy.

W sytuacji gdy w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy wysokości odszkodowania nie został określona pracownikowi przysługuje odszkodowanie minimalne w wysokości określonej w 1012 § 3 kp - „W razie nieuzgodnienia przez strony w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy odszkodowania za powstrzymanie się od prowadzenia działalności konkurencyjnej (art. 101[2] § 1 kp), pracownikowi - zgodnie z art. 56 kc w związku z art. 300 kp - przysługuje odszkodowanie w minimalnej wysokości określonej w art. 101[2] § 3 kp (Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 3 grudnia 2003 r. III PZP 16/2003.) Natomiast w kolejnym orzeczeniu Sąd Najwyższy dodatkowo wskazał „W ocenie Sądu Najwyższego rozpoznającego skargę kasacyjną, w razie nieokreślenia wysokości odszkodowania może znaleźć zastosowanie również art. 58 § 1 i § 3 k.c. w tej części, która przewiduje, że w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Umowa o zakazie konkurencji jest zatem ważna, a były pracownik ma prawo do odszkodowania w wysokości określonej w § 3 art. 101[2] k.p.” (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 23 maja 2013 r. II PK 266/2012). Jednocześnie w przedmiotowym orzeczeniu Sąd Najwyższy określił sposób ustalenia minimalnego odszkodowania „Minimalne odszkodowanie, o którym mowa w art. 101[2] § 3 k.p., oznacza sumę otrzymanych (a nie uśrednionych) składników wynagrodzenia za pracę w okresie równym okresowi obowiązywania zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej.”.

Zobacz: Wynagrodzenie zasadnicze pracowników samorządowych

Przepisy kodeksu pracy w art. 1012 § 2 kp określają przypadki kiedy zakaz konkurencji przestanie obowiązywać z mocy prawa. Dotyczą one ustania przyczyn uzasadniających zakaz lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania.

Dokonując analizy dwóch powyższych przesłanek powodujący ustanie obowiązywania zakazu konkurencji z mocy prawa należy stwierdzić, iż dotyczą one w przypadku ich zaistnienia tylko zobowiązania, jakie przyjął na siebie pracownik, a nie zobowiązania pracodawcy do wypłacenia odszkodowania. Jednocześnie należy wskazać, iż niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania należy rozumieć nie tylko niewypłacenie odszkodowania, ale także jego nieterminową wypłatę (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 27 maja 2009 r. II PK 300/2008). W konsekwencji w przypadku zaistnienia powyższych przesłanek np. uchybienia w terminie płatności raty odszkodowania pracownik zostanie zwolniony z zakazu konkurencji, natomiast pracodawca jest zobowiązany do dalszego świadczenia na rzecz pracownika do końca obowiązywania umowy.
Analizując czy pracownik dokonał naruszenia zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie możemy ograniczać się do porównania przedmiotów działalności, ale powinniśmy dokonać porównania rodzajów ich przedmiotowej działalności statutowej, terytorialnego obszaru oraz kręgu odbiorców świadczonych usług, a także zweryfikowania możliwości wykorzystania w nowym zatrudnieniu nabytej wiedzy, doświadczenia zawodowego i umiejętności (know how), choćby firmy te realizowały wspólne („komplementarne” lub „symbiotyczne”) przedsięwzięcia inwestycyjne (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 22 listopada 2012 r. I PK 159/2012). Jednocześnie należy zwrócić uwagę na uzasadnienie i tezę wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 4 listopada 2010 r. II PK 108/2010 „Najważniejsze zatem i podstawowe kryterium rozstrzygające o prowadzeniu (lub nieprowadzeniu) działalności konkurencyjnej stanowi przedmiot działalności przedsiębiorstw - przedsiębiorstwa pracodawcy (byłego pracodawcy) oraz przedsiębiorstwa, w którym swoją aktywność zawodową realizuje pracownik po ustaniu stosunku pracy. Działalność konkurencyjna występuje zasadniczo wtedy, gdy oba te przedsiębiorstwa zajmują się produkcją takich samych lub zbliżonych (o charakterze substytucyjnym) dóbr i usług.”, „Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie oznacza w ogólności zakazu wykonywania tego samego rodzaju aktywności zawodowej, jak u byłego pracodawcy, związanej z wyuczonym zawodem, a jedynie zakaz wykorzystywania jej w procesie wytworzenia takich dóbr i usług, które stanowią przedmiot działalności tego pracodawcy lub dóbr i usług podobnych (substytucyjnych).”.
Przepisy kodeksu pracy nie przewidują możliwości rozwiązania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy przed upływem okresu czasu na jaki umowa została zawarta. Nie wyklucza to możliwości wprowadzenia do umowy przez jej strony na podstawie art. 3531 kc – zasada swobody umów – możliwości rozwiązania umowy poprzez jej wypowiedzenie. Strony w umowie mogą również przewidzieć prawo odstąpienia przez jedną lub obie strony umowy w określonym czasie. Nie określenie terminu wykonania tego prawa po ustaniu stosunku pracy jest nieważne (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 14 listopada 2012 r. II PK 90/2012). Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może przewidywać również warunek rozwiązujący.

Zobacz: Świadectwo pracy - roszczenia nauczyciela

Ponadto w praktyce w umowach o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy bardzo często znajdują się postanowienie umowne przewidujące kary umowne za naruszenie przez pracownika zakazu konkurencji - art. 484 § 1 kc. Zastrzeżenie kary umownej zwalnia pracodawcę od konieczności udowadniania istnienia i wysokości szkody. Pracownik w tym zakresie może żądać zmniejszenia kary umownej wskazując, że zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane oraz, że kara umowna jest rażąco wygórowana.

Umowa o zakazie konkurencji jest umową wzajemną, a tym samym pracodawca zgodnie z treścią art. 488 § 2 kc może powstrzymać od spełnienia świadczenia tj. wypłaty odszkodowania, w sytuacji gdy pracownik nie wykonuje swojego świadczenia wzajemnego tj. narusza zakaz konkurencji. Jednocześnie w tym zakresie zasadnym jest wskazanie na tezę wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 6 kwietnia 2011 r. II PK 229/201 „Naruszenie przez byłego pracownika umowy o zakazie konkurencji upoważnia byłego pracodawcę (niezależnie od domagania się odszkodowania za naruszenie zakazu konkurencji na podstawie art. 471 k.c. czy art. 483 k.c.) do wstrzymania wypłaty dalszych rat odszkodowania przewidzianego w 101[2] § 3 k.p., poczynając od daty powzięcia o tym wiadomości przez pracodawcę, a jeżeli pracodawca wypłacał raty odszkodowania w czasie, gdy doszło już do naruszenia tego zakazu przez byłego pracownika - do żądania ich zwrotu na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.”.

Roszczenie o zapłatę na podstawie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy dochodzone jest przed sądem pracy. Do tego roszczenie stosujemy również przepisy kodeksu pracy o przedawnieniu, które zgodnie z treścią art. 291 § 1 kp ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Zobacz: Praca w służbie cywilnej - wymagania

Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r. Nr 21 poz. 94, z późn. zm.) (stan prawny na dzień 31 października 2013 r.).

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Własne
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Nowelizacja budżetu: fundusz motywacyjny, dodatki specjalne, nauczyciele, sędziowie, odmrożenie ZFŚS

    Projekt noweli zakłada wypłatę funduszu motywacyjnego, dodatków specjalnych dla państwowej sfery budżetowej, a także dla nauczycieli.

    Polska zapłaci 20 000 euro kary za odmowę przyjęcia jednego emigranta? Górny limit to 30 000 osób

    Rada UE przyjęła stanowisko negocjacyjne w sprawie reformy regulacji migracyjnych

    Nowelizacja budżetu - dodatkowe pieniądze dla nauczycieli, sędziów, budżetówki. Rząd pracuje w długi weekend

    Ministrowie w piątek o godz. 10 zebrali się na posiedzeniu rządu, który zajmie się projektem nowelizacji tegorocznej ustawy budżetowej; dodatkowe środki mają być przekazane samorządom i przeznaczone na nagrody specjalne dla nauczycieli.

    1125 zł nie tylko dla nauczycieli w szkołach. Pracujący w przedszkolach też dostaną nagrodę

    Nagroda dla nauczycieli zostanie wypłacona nie tylko dla pracujących w szkołach. Wyniesie nie 900 zł jak zapowiadano początkowo, a 1125 zł. 

    MF: Kiedy urzędnicy podatkowi z różnych państw UE mogą prowadzić wspólne kontrole Polaków

    Urzędnicy podatkowi z różnych państw UE będą mogli prowadzić wspólne kontrole; także na terytorium Polski, o ile polska administracja odpowie na taki wniosek pozytywnie - poinformował Marcin Lachowicz z resortu finansów.

    Rząd przyznał 900 zł nagrody specjalnej dla każdego nauczyciela. A to nie koniec bonusów dla budżetówki

    900 zł nagrody specjalnej dla nauczycieli z okazji 250. rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej. Jest to efekt porozumienia rządu i NSZZ "Solidarność.

    Utrzymanie zdrowia stawów po 60. roku życia: przewodnik

    Z wiekiem nasze stawy mogą stać się bardziej podatne na zużycie, co prowadzi do takich schorzeń jak choroba zwyrodnieniowa stawów i uszkodzenia chrząstki. Istnieją jednak kroki, które możemy podjąć, aby utrzymać zdrowie. W tym „obszernym” przewodniku przedstawiamy najnowsze badania i zalecenia dotyczące utrzymania zdrowych stawów i zapobiegania schorzeniom związanym ze stawami.

    Czy opłaca się studiować? Sprawdź w systemie ELA

    6 czerwca 2023 roku Ośrodek Przetwarzania Informacji uruchomił na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN) już ósmą edycję ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA).

    Akcja "Jak nie czytam, jak czytam" w 2023 r.

    Dziś odbędzie się kolejna edycja akcji "Jak nie czytam, jak czytam", podczas której uczniowie w całej Polsce w tym samym czasie będą czytać dla przyjemności. Jej celem jest stworzenie u dzieci i młodzieży pozytywnych skojarzeń związanych z książką.

     

    Jak zamawiać e-recepty przez aplikację mojeIKP?

    Pacjent, który stale przyjmuje leki na receptę, może teraz poprosić o ponowne ich wystawienie przez aplikację mojeIKP.

    ZUS: dodatkowe 450 mld zł dla 24 mln Polaków. Koniecznie zajrzyj na swoje konto emerytalne
    ZUS zwaloryzował konta ubezpieczonych. O 450 mld zł.
    Sąd Najwyższy uchylił umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych b. szefów CBA. PiS: dywersja i działanie antykonstytucyjne

    Sąd Najwyższy uchylił 6 czerwca 2023 r. umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych byłych szefów CBA, skazanych w pierwszej instancji i ułaskawionych przez prezydenta. Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania do sądu okręgowego. To jawna dywersja Sądu Najwyższego i działanie antykonstytucyjne, które ma doprowadzić do całkowitego chaosu prawnego - skomentował wyrok rzecznik PiS Rafał Bochenek.

    Apel pracodawców szpitali powiatowych do ministra zdrowia

    Pracodawcy szpitali powiatowych apelują do ministra zdrowia – czego oczekują? OZPSP zwrócił się do ministra zdrowia o niezwłoczne podjęcie działań, które w realny sposób zmienią i poprawią sytuację finansową placówek medycznych w Polsce. Potrzeba realnych zmian. 

    Ile kredyt studenckich zaciągnęli studenci w 2022 r.? Czy zmieni się kryterium dochodowe w 2023 r.?

    W latach 1998-2022 banki udzieliły kredytu studenckiego blisko 409 tys. studentów i doktorantów. W roku 2022 zawarto 1 280 takich umów.

    Czy warto studiować w 2023 r.?

    Decyzja o podjęciu studiów jest bardzo indywidualna i zależy od wielu czynników, takich jak interesy, cele kariery, sytuacja finansowa i inne osobiste okoliczności.

    Suplementacja chromem i lekkostrawna dieta korzystne dla wątroby

    Wątroba to organ bardzo narażony na skutki wysokotłuszczowej diety. Badania naukowców z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie wykazały, że najlepszym sposobem na poprawę jej funkcjonowania jest przejście na dietę lekkostrawną wraz z suplementowaniem chromu.

    Kiedy pracownik zdalny otrzyma do pracy jednocześnie laptop i monitor stacjonarny?

    Pracownicy pracujący przy użyciu laptopa powinni korzystać z monitora stacjonarnego. Pracodawca może alternatywnie wyposażyć stanowisko pracy w podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu laptopa tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz. 

    10 godzin pracy od poniedziałku do czwartku. Piątek wolny. Pracodawcy wprowadzają skompresowany tydzień pracy [4 dni pracy]

    Deloitte testuje wdrożenie skompresowanego tygodnia pracy.

    W 2023 r. od rządu 616 mln zł więcej dla rolników

    Od 3 czerwca wyższa stawka zwrotu akcyzy od paliwa rolniczego.

    305 mln zł od rządu dla strażaków

    Minister Moskwa: w tym roku 305 mln zł na wozy ratowniczo-gaśnicze dla OSP.

    W Polsce sprzedano 200 000 pomp ciepła. Wiesz ile wyprodukowano w naszym kraju? [Wywiad]

    W 2022 roku sprzedano w naszym kraju ok. 200 tys. pomp ciepła, z czego jedynie 5 proc. wyprodukowano w Polsce. Importerzy zamawiają produkty pod własnym "brandem" i oferują jako polskie – powiedziała w rozmowie z PAP wiceprezes Izby Gospodarczej Urządzeń (IGU) OZE Aleksandra Jurkowska.

    Nowość: Krople do oczu spowalniają postęp krótkowzroczności u dzieci [Badania]

    Krople do oczu z niską dawką atropiny mogą spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci, ponieważ hamują nadmierne powiększanie się oka – informuje pismo „JAMA Ophthalmology”.

    Sposób na rekreację ruchową: taniec

    Regularne uprawianie aktywności fizycznej ma ogromne znaczenie. Szczególnie polecaną formą sportu jest taniec. Ma on wiele właściwości prozdrowotnych, poprawia samopoczucie, dodaje energii oraz pozwala nawiązać nowe kontakty towarzyskie. Warto więc już dziś udać się na zajęcia taneczne

    Kto może skorzystać z zamrożenia cen energii? Kiedy trzeba złożyć wniosek?

    Rolnicy, osoby z niepełnosprawnościami oraz posiadacze Karty Dużej Rodziny muszą pamiętać, że jeszcze tylko do końca czerwca br. mają czas na złożenie wniosków umożliwiających skorzystanie w tym roku z preferencyjnych rozliczeń cen energii ujętych w Tarczy Solidarnościowej.

    Kiedy święto Bożego Ciała w 2023 r? Historia. Koszt długiego weekendu 2023 r.

    W 2023 r. Boże Ciało przypada 8 czerwca 2023 r. Polacy wzięli urlopy w piątek 9 czerwca. I pojadą na długi weekend. Sporo zapłacą za wypoczynek. Wiadomo inflacja.