REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Dariusz Makulec

REKLAMA

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się wielokrotnie z przekazywaniem przez pracodawcę i wejściem przez pracowników w posiadanie ważnych informacji, których ujawnienie czy wykorzystanie może narazić przedsiębiorcę na szkodę. Jednym z dostępnych środków prawnych zabezpieczenia się przez pracodawcę przed ujawnieniem czy wykorzystaniem takich informacji przez pracownika jest zawarcie umowy o zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Przepisy kodeksu pracy w art. 1011 § 1 kp - art. 1014 kp regulują zakaz konkurencji, w tym zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

REKLAMA

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zakaz konkurencji wiąże się z zakazem prowadzenia przez pracownika działalności gospodarczej konkurencyjnej wobec pracodawcy, a także świadczenia pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie np. umowy cywilnoprawnej - umowy zlecenia czy umowy o dzieło - na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Zakres zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest w orzecznictwie sądowym uzależniany od rodzaju stanowiska i zakresu dostępu do posiadanych ważnych informacji. Sąd Najwyższy - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 19 maja 2004 r. I PK 534/200 wskazał „W umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101[2] kp) należy skonkretyzować zakres tego zakazu. W przypadku osób wchodzących w skład organu osoby prawnej, mających dostęp do wszystkich informacji istotnych dla funkcjonowania jednostki organizacyjnej, zakres zakazu konkurencji może być określony ogólnie, gdyż jego szczegółowe wskazanie groziłoby niebezpieczeństwem pominięcia istotnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.”. Na stopień konkretyzacji wskazuje również teza wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 3 grudnia 2008 r. I PK 97/2008 „1. Stopień konkretyzacji zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101[2] k.p.) może być różny w zależności od tego, jakie stanowisko pracy zajmował były pracownik w okresie zatrudnienia u byłego pracodawcy i jaki w związku z tym miał dostęp do szczególnie ważnych informacji. 2. Dla oceny, czy zakres przedmiotowy zakazu konkurencji został wystarczająco sprecyzowany, może mieć znaczenie okoliczność, czy sposób określenia zakresu tego zakazu umożliwiał byłemu pracownikowi ustalenie - bez nadmiernego wysiłku i w oparciu o dostępne mu dane - zakresu obowiązków nałożonych na niego klauzulą konkurencyjną.”.

Zobacz: Odszkodowania pracownicze podlegające opodatkowaniu

Umowa o zakazie konkurencji powinna określać okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy.

REKLAMA

W zakresie okresu obowiązywania zakazu konkurencji należy podnieść, iż przepisy prawa pracy nie precyzują okresu czasu w jakim ma obowiązywać ten zakaz. Jednakże literalne brzmienie art. 1012 § 1 zdanie drugie kp wskazuje, że termin ten powinien być określony.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Zgodnie z treścią art. 1012 § 3 kp odszkodowanie za przestrzeganie przez pracownika umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Tym samym w umowie powinno zostać określone odszkodowanie przysługujące pracownikowi jako kwota jednorazowego świadczenia lub jako świadczenie wypłacane w miesięcznych ratach przez czas trwania umowy.

W sytuacji gdy w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy wysokości odszkodowania nie został określona pracownikowi przysługuje odszkodowanie minimalne w wysokości określonej w 1012 § 3 kp - „W razie nieuzgodnienia przez strony w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy odszkodowania za powstrzymanie się od prowadzenia działalności konkurencyjnej (art. 101[2] § 1 kp), pracownikowi - zgodnie z art. 56 kc w związku z art. 300 kp - przysługuje odszkodowanie w minimalnej wysokości określonej w art. 101[2] § 3 kp (Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 3 grudnia 2003 r. III PZP 16/2003.) Natomiast w kolejnym orzeczeniu Sąd Najwyższy dodatkowo wskazał „W ocenie Sądu Najwyższego rozpoznającego skargę kasacyjną, w razie nieokreślenia wysokości odszkodowania może znaleźć zastosowanie również art. 58 § 1 i § 3 k.c. w tej części, która przewiduje, że w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Umowa o zakazie konkurencji jest zatem ważna, a były pracownik ma prawo do odszkodowania w wysokości określonej w § 3 art. 101[2] k.p.” (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 23 maja 2013 r. II PK 266/2012). Jednocześnie w przedmiotowym orzeczeniu Sąd Najwyższy określił sposób ustalenia minimalnego odszkodowania „Minimalne odszkodowanie, o którym mowa w art. 101[2] § 3 k.p., oznacza sumę otrzymanych (a nie uśrednionych) składników wynagrodzenia za pracę w okresie równym okresowi obowiązywania zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej.”.

Zobacz: Wynagrodzenie zasadnicze pracowników samorządowych

Przepisy kodeksu pracy w art. 1012 § 2 kp określają przypadki kiedy zakaz konkurencji przestanie obowiązywać z mocy prawa. Dotyczą one ustania przyczyn uzasadniających zakaz lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania.

Dokonując analizy dwóch powyższych przesłanek powodujący ustanie obowiązywania zakazu konkurencji z mocy prawa należy stwierdzić, iż dotyczą one w przypadku ich zaistnienia tylko zobowiązania, jakie przyjął na siebie pracownik, a nie zobowiązania pracodawcy do wypłacenia odszkodowania. Jednocześnie należy wskazać, iż niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania należy rozumieć nie tylko niewypłacenie odszkodowania, ale także jego nieterminową wypłatę (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 27 maja 2009 r. II PK 300/2008). W konsekwencji w przypadku zaistnienia powyższych przesłanek np. uchybienia w terminie płatności raty odszkodowania pracownik zostanie zwolniony z zakazu konkurencji, natomiast pracodawca jest zobowiązany do dalszego świadczenia na rzecz pracownika do końca obowiązywania umowy.
Analizując czy pracownik dokonał naruszenia zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie możemy ograniczać się do porównania przedmiotów działalności, ale powinniśmy dokonać porównania rodzajów ich przedmiotowej działalności statutowej, terytorialnego obszaru oraz kręgu odbiorców świadczonych usług, a także zweryfikowania możliwości wykorzystania w nowym zatrudnieniu nabytej wiedzy, doświadczenia zawodowego i umiejętności (know how), choćby firmy te realizowały wspólne („komplementarne” lub „symbiotyczne”) przedsięwzięcia inwestycyjne (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 22 listopada 2012 r. I PK 159/2012). Jednocześnie należy zwrócić uwagę na uzasadnienie i tezę wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 4 listopada 2010 r. II PK 108/2010 „Najważniejsze zatem i podstawowe kryterium rozstrzygające o prowadzeniu (lub nieprowadzeniu) działalności konkurencyjnej stanowi przedmiot działalności przedsiębiorstw - przedsiębiorstwa pracodawcy (byłego pracodawcy) oraz przedsiębiorstwa, w którym swoją aktywność zawodową realizuje pracownik po ustaniu stosunku pracy. Działalność konkurencyjna występuje zasadniczo wtedy, gdy oba te przedsiębiorstwa zajmują się produkcją takich samych lub zbliżonych (o charakterze substytucyjnym) dóbr i usług.”, „Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie oznacza w ogólności zakazu wykonywania tego samego rodzaju aktywności zawodowej, jak u byłego pracodawcy, związanej z wyuczonym zawodem, a jedynie zakaz wykorzystywania jej w procesie wytworzenia takich dóbr i usług, które stanowią przedmiot działalności tego pracodawcy lub dóbr i usług podobnych (substytucyjnych).”.
Przepisy kodeksu pracy nie przewidują możliwości rozwiązania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy przed upływem okresu czasu na jaki umowa została zawarta. Nie wyklucza to możliwości wprowadzenia do umowy przez jej strony na podstawie art. 3531 kc – zasada swobody umów – możliwości rozwiązania umowy poprzez jej wypowiedzenie. Strony w umowie mogą również przewidzieć prawo odstąpienia przez jedną lub obie strony umowy w określonym czasie. Nie określenie terminu wykonania tego prawa po ustaniu stosunku pracy jest nieważne (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 14 listopada 2012 r. II PK 90/2012). Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może przewidywać również warunek rozwiązujący.

Zobacz: Świadectwo pracy - roszczenia nauczyciela

Ponadto w praktyce w umowach o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy bardzo często znajdują się postanowienie umowne przewidujące kary umowne za naruszenie przez pracownika zakazu konkurencji - art. 484 § 1 kc. Zastrzeżenie kary umownej zwalnia pracodawcę od konieczności udowadniania istnienia i wysokości szkody. Pracownik w tym zakresie może żądać zmniejszenia kary umownej wskazując, że zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane oraz, że kara umowna jest rażąco wygórowana.

Umowa o zakazie konkurencji jest umową wzajemną, a tym samym pracodawca zgodnie z treścią art. 488 § 2 kc może powstrzymać od spełnienia świadczenia tj. wypłaty odszkodowania, w sytuacji gdy pracownik nie wykonuje swojego świadczenia wzajemnego tj. narusza zakaz konkurencji. Jednocześnie w tym zakresie zasadnym jest wskazanie na tezę wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 6 kwietnia 2011 r. II PK 229/201 „Naruszenie przez byłego pracownika umowy o zakazie konkurencji upoważnia byłego pracodawcę (niezależnie od domagania się odszkodowania za naruszenie zakazu konkurencji na podstawie art. 471 k.c. czy art. 483 k.c.) do wstrzymania wypłaty dalszych rat odszkodowania przewidzianego w 101[2] § 3 k.p., poczynając od daty powzięcia o tym wiadomości przez pracodawcę, a jeżeli pracodawca wypłacał raty odszkodowania w czasie, gdy doszło już do naruszenia tego zakazu przez byłego pracownika - do żądania ich zwrotu na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.”.

Roszczenie o zapłatę na podstawie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy dochodzone jest przed sądem pracy. Do tego roszczenie stosujemy również przepisy kodeksu pracy o przedawnieniu, które zgodnie z treścią art. 291 § 1 kp ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Zobacz: Praca w służbie cywilnej - wymagania

Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r. Nr 21 poz. 94, z późn. zm.) (stan prawny na dzień 31 października 2013 r.).

Źródło: Własne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
36 lat w oczekiwaniu na diagnozę. Pacjenci z chorobami rzadkimi wciąż czekają na zmiany

W Polsce ponad 3 miliony osób zmaga się z chorobami rzadkimi, a system opieki zdrowotnej wciąż nie jest odpowiednio przystosowany do ich potrzeb. Czas oczekiwania na diagnozę często rozciąga się na lata, co prowadzi do pogorszenia zdrowia pacjentów i stanowi ogromne obciążenie dla ich rodzin. Oto historie pacjentów, którzy latami czekali na diagnozę.

4666 zł dla każdego sołtysa? Wybory organizowane przez PKW?

Czy sołtysi otrzymają wynagrodzenia na poziomie ustawowej płacy minimalnej? Czy wybory na sołtysa będą organizowane przez Państwową Komisję Wyborczą, a kandydaci organizować będą kampanie w swoich wsiach? Profesjonalizacje działań najmniejszych jednostek administracyjnych zaproponował jeden z kandydatów na Prezydenta PR.

Status ochrony wilka. Komisja Europejska proponuje zmiany

7 marca 2025 r. weszły w życie zmiany dotyczące załączników do konwencji berneńskiej. Chodzi o zmianę statusu ochrony wilka. Komisja UE proponuje dostosowanie statusu ochrony wilka w prawodawstwie UE do konwencji berneńskiej.

Poradnik kryzysowy. Pierwsze 72 h każde gospodarstwo powinno przetrwać o własnych siłach

Do końca roku do obywateli ma trafić tzw. poradnik kryzysowy. Robert Klonowski z MSWiA przekazał PAP: - Przez trzy dni wszyscy obywatele, każde gospodarstwo domowe, powinno przetrwać o własnych siłach.

REKLAMA

Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych – alternatywa dla drogi sądowej

Zgodnie z obowiązującą ustawą z 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw od 1 lipca 2024 r. doszło do zniesienia wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. W ramach pozasądowego trybu kompensaty szkód medycznych zastąpił je Rzecznik Praw Pacjenta będący dysponentem Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

Prawo pacjenta do dostępu do dokumentacji medycznej

Jednym z fundamentalnych praw pacjenta jest prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Jak złożyć wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej?

Świadczenie mieszkaniowe w Policji, PSP, SG i SOP - na wzór tego w wojsku, Karta Rodzin Mundurowych i inne zmiany. Jest porozumienie MSWiA ze związkowcami

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji poinformowało 6 marca 2025 r. o podpisaniu porozumienia pomiędzy MSWiA a przedstawicielami związków zawodowych służb mundurowych podległych resortowi. Co zawiera to porozumienie?

Poczta przestanie dostarczać listy od 1 stycznia 2026 r., 1/3 pracowników do zwolnienia ... w Danii. Czy tak samo może być w Polsce?

Zarząd duńskiej poczty PostNord ogłosił 6 marca 2205 r., że firma zaprzestanie z końcem 2025 r. dostarczania listów w związku z brakiem rentowności tej usługi i postępującą cyfryzacją. To m.in. skutek nowego prawa pocztowego, które weszło w życie w Danii. Operator pocztowy chce skupić się wyłącznie na dystrybucji paczek.

REKLAMA

Wiceprezes BCC: Niezbędne jest przeprowadzenie uporządkowanego przeglądu zgłaszanych propozycji deregulacyjnych

We wtorek, 4 marca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie koordynacji procesu legislacyjnego wdrażającego deregulację. Wiceprezes BCC Witold Michałek przekazał, że niezbędne jest przeprowadzenie uporządkowanego przeglądu zgłaszanych propozycji deregulacyjnych.

Chiny: jeśli USA chcą wojny (celnej, handlowej i każdej innej), będziemy walczyć do końca

Jeśli wojna, czy to celna, handlowa, czy jakakolwiek inna, jest tym, czego chcą USA, to jesteśmy gotowi walczyć do końca – oświadczyła ambasada ChRL w Stanach Zjednoczonych we wpisie opublikowanym 5 marca 2025 r. w mediach społecznościowych. Tych samych słów użył dzień wcześniej rzecznik chińskiego MSZ. To reakcja na zwiększenie do 20 proc. ceł na import towarów z Chin do tego kraju.

REKLAMA