Dyrektor RZGW Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie” organem nadzoru

Kluczową z wprowadzanych zmian jest powołanie organu nadzoru nad realizacją zadań z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, który przejmie szereg kompetencji z zakresu gospodarki wodno-ściekowej przysługujących dotąd gminom.  W świetle projektowanych regulacji, nadzór objąć ma opiniowanie projektu regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, zatwierdzanie taryf, rozstrzyganie sporów między pwik a odbiorcami usług, wymierzanie kar pieniężnych, zbieranie i przetwarzanie informacji dotyczących przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w szczególności obliczanie i publikowanie informacji o średnich cenach dostawy wody i odbioru ścieków, a także sporządzenie i publikowanie raportów dotyczących warunków wykonywania działalności w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.

Uprawnieniem ww. organu, mającym ułatwić realizację przypisanych mu zadań, ma być możliwość żądania od pwik przekazywania niezbędnych informacji lub dokumentów w terminie nie krótszym niż 7 dni, pod rygorem sankcji za nieprzekazanie informacji, przekazanie informacji nieprawdziwych lub informacji wprowadzających w błąd.

Polecamy: Nowe Prawo wodne z uzasadnieniem rządowym (książka)

Wady funkcjonującego modelu rynku wodno-ściekowego

W świetle uzasadnienia do projektu, proponowane rozwiązania mają na celu wyeliminowanie aktualnych problemów związanych z niewłaściwym funkcjonowaniem rynku usług wod.-kan. oraz zmierzać mają do prawnego zabezpieczenia interesu odbiorców usług  właśnie poprzez ustanowienie niezależnego i specjalistycznego organu nadzoru. Spośród szeregu występujących mankamentów mających, zdaniem projektodawców, stanowić o potrzebie wprowadzenia zmian, jest fakt łączenia przez jednostkę samorządu terytorialnego funkcji właściciela pwik, organu nadzoru nad realizacją zadań z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, a także przedstawiciela odbiorców usług. W świetle prezentowanego stanowiska, rozwiązanie takie prowadzić może do nieuzasadnionego wzrostu cen usług wodociągowo-kanalizacyjnych oraz występowania konfliktu interesów pomiędzy jst, przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług. Powyższe wymuszać ma potrzebę większej standaryzacji usług w sektorze zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. W ocenie projektodawców, aktualnie funkcjonujący model rynku świadczenia powyższych usług nie zapewnia obiektywnego  i niezależnego nadzoru. Zdaniem autorów projektu, jednostki samorządu terytorialnego, mimo dostępnych narzędzi kontrolnych, w szczególności w postaci prawa do weryfikacji wniosków taryfowych, często nie wykorzystują swoich uprawnień, a tym samym nie chronią w wystarczającym stopniu odbiorców usług przed systematycznym wzrostem cen.

W ramach prezentowanych zastrzeżeń  wskazano także na brak dostatecznej dociekliwości i determinacji rad gmin w kontroli projektowanych regulaminów, a także nieznajomość przez radnych materii prawnej w przedmiotowym zakresie, co często powoduje sprzeczność regulaminów z obowiązującym prawem. Problem stanowią w ocenie autorów projektu także kwestie rozwiązywania sporów pomiędzy pwik, a odbiorcami usług. W świetle uzasadnienia do projektu, szeroki zakres zadań przypisany organom gminy stanowić może przyczynę występowania konfliktu interesów pomiędzy stronami: gmina-pwik-odbiorca usług.

INFORAKADEMIA poleca: NOWE PRAWO WODNE 2017 – KOMPENDIUM OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW

Taryfy i regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków w rękach regulatora

Wskazywane przez projektodawców wady obowiązujących regulacji dotyczących usług wod.-kan., w szczególności prezentowany jako zasadniczy, brak udziału zewnętrznego, wyspecjalizowanego i niezależnego organu nadzoru w obszarze zadań z zakresu zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków spowodowały przekazanie najważniejszych uprawnień nadzorczych w zakresie opiniowania regulaminów i zatwierdzania taryf na rzecz państwowego organu nadzoru (regulatora). 

Spośród szeregu nowości wskazać trzeba przede wszystkim na przepisy wprowadzające po stronie rady gminy obowiązek nie dość opracowania projektu regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków to także przekazania projektu regulaminu do zaopiniowania przez organ nadzoru. Organ nadzoru opiniować będzie projekt regulaminu i wydawać opinię o projekcie w formie postanowienia, w terminie miesiąca od doręczenia projektu. Wydając opinię, organ nadzoru wskazywać będzie na braki w projekcie wymagające stosownego uzupełnienia. W myśl projektowanych rozwiązań, rada gminy uchwali regulamin (będący aktem prawa miejscowego) dopiero wówczas, kiedy wydana opinia będzie pozytywna bądź organ nie wyda postanowienia we wskazanym powyżej terminie miesiąca. Jeżeli opinia będzie negatywna, rada gminy zobowiązana będzie ponownie przedstawić organowi nadzoru projekt regulaminu w terminie 2 miesięcy od otrzymania ww. opinii negatywnej. Każdy przekazany projekt podlegać będzie stosownemu opiniowaniu w przewidzianym trybie.

Decyzja administracyjna regulatora zamiast uchwały rady gminy o zatwierdzeniu taryf

W kontekście projektowanych zmian zaznaczyć szczególnie należy na te dotyczące taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. W pierwszej kolejności uwagę zwraca, iż pwik określać będzie taryfę na okres 3 lat, a nie na 1 rok jak dotychczas. Zgodnie z treścią uzasadnienia do projektu, wydłużenie okresu obowiązywania taryf umożliwić ma bilansowanie dostępnych zasobów wodnych w okresie dłuższym niż 1 rok z uwagi możliwość występowania zjawisk ekstremalnych (np. suszy), wycenę dostępności tych zasobów i pewność wyceny dla odbiorców usług wodnych. Ponadto, przedłużony do 3 lat okres obowiązywania taryf spowodować ma, że corocznie pwik nie będą musiały angażować się w wyznaczanie wielkości tary, a organ nadzoru w jej weryfikację.

Zobacz: Postępowanie administracyjne

Niezależnie od powyższego, za kluczową zmianę uznać trzeba przekazanie kompetencji rady gminy w zakresie zatwierdzania taryf na rzecz państwowego organy nadzoru. W świetle projektowanych przepisów, taryfy za wodę i ścieki zatwierdzać będzie organ nadzoru, w drodze stosownej decyzji administracyjnej. W świetle proponowanych regulacji, pwik, w terminie 120 dni przed planowanym dniem wejścia w życie taryf, przekazywać ma organowi nadzoru projekt taryf wraz z uzasadnionym wnioskiem o ich zatwierdzenie. Organ nadzoru oceniać będzie projekt taryf oraz złożony wniosek pod względem zgodności z przepisami ustawy oraz przepisami ustawy prawo wodne. Jeżeli wynik oceny będzie pozytywny organ zatwierdzi taryfy w drodze decyzji i ostateczną decyzję przekaże wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu. Jeżeli wynik oceny będzie negatywny, organ ten odmówi, również w drodze decyzji, zatwierdzenia taryf oraz zobowiąże pwik do przedłożenia poprawionego projektu taryfy wraz z poprawionym wnioskiem o jej zatwierdzenie. Za wydanie decyzji zatwierdzającej taryfy pwik zapłaci 500 zł, uiszczając opłatę na rachunek bankowy przedsiębiorstwa Wody Polskie przed wydaniem decyzji. Podkreślenia wymaga, iż nieuiszczenie należnej opłaty spowoduje odmowę wydania decyzji mimo pozytywnej oceny proponowanej taryfy.

W świetle projektowanych regulacji należy także wskazać, iż zatwierdzone taryfy ogłaszać będzie organ nadzoru na stronie Biuletynu Informacji Publicznej przedsiębiorstwa „Wody Polskie”, co uczyni na koszt pwik; właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta), również na koszt pwik oraz przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na stronie internetowej oraz w punktach obsługi klientów. Zatwierdzone taryfy wchodzić mają w życie po upływie 7 dni od dnia ich ogłoszenia.

W ramach czynionych rozważań uwagę zwraca także regulacja, w świetle której, w sytuacji kiedy organ nie wyda decyzji zatwierdzającej taryfy w ustawowym terminie 45 dni, sporządzone taryfy wejdą w życie po upływie 4 miesięcy licząc od dnia ich przekazania organowi nadzoru wraz z wnioskiem o zatwierdzenie.

Oczywistą konsekwencją przekazania na rzecz organu państwowego dotychczasowych kompetencji rady gminy w zakresie zatwierdzania taryf jest uchylenie przepisów art. 24 i art. 24a obecnej ustawy. 

Spory między pwik a odbiorcą usług zadaniem organu państwowego

Spośród szeregu nowości prezentowanych w projekcie kilku słów komentarza wymaga regulacja, w świetle której w sprawach spornych, a dotyczących odmowy zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków przez pwik, albo odcięcia dostawy wody lub zamknięcia przyłącza, czy też odmowy przyłączenia do sieci, na wniosek strony rozstrzygać będzie organ nadzoru w drodze decyzji. Od decyzji służyć będzie odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu ochrony Konkurencji i Konsumentów, rozpoznawane w nowo regulowanym postępowaniu w sprawach z zakresu regulacji rynku wodno-kanalizacyjnego.

Kary administracyjne

W ramach projektowanych założeń wskazać należy także na regulacje dotyczące nakładania kar pieniężnych. Zgodnie z projektem kary będą nakładane przez organ nadzoru w drodze decyzji za nie przestrzeganie przez pwik obowiązku przedstawienia taryf do zatwierdzenia, za zawyżanie cen lub stawek opłat, za nieprzekazanie dokumentów lub informacji na wezwanie organu nadzoru lub przekazanie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji. W myśl projektowanych przepisów, w zależności od rodzaju naruszenia, wysokość kary pieniężnej kształtować się będzie na poziomie do 15% przychodu pwik osiągniętego w poprzednim roku podatkowym lub do 100 000 zł, przy czym organ uwzględniać będzie zakres naruszenia i uprzednie naruszenia przepisów ustawy oraz możliwości finansowe podmiotu, któremu kara jest wymierzana, a w przypadku osoby fizycznej także jej warunki osobiste.

Niezależnie od kary pieniężnej nałożonej na pwik organ nadzoru będzie mógł nałożyć karę pieniężną na osobę sprawującą funkcję kierownika pwik w wysokości do 300 % jego miesięcznego wynagrodzenia, z uwzględnieniem przesłanek wymiaru kary wskazanych powyżej.

Zobacz: Prawo administracyjne

Projektowane rozwiązania oznaczają centralizację zadań?

W kontekście proponowanych rozwiązań autorzy projektu podkreślają, że przyznanie uprawnień nadzorczych PGW Wody Polskie w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków nie będzie stać w sprzeczności z wyrażoną w obowiązującej ustawie zasadą, że działalność ta stanowi zadanie własne gminy. W ocenie pomysłodawców, zasadnicza część zadań i uprawnień gminy w ramach funkcjonowania ustawy zostanie w nowym systemie utrzymana. Dotyczyć to ma w szczególności zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, uchwalania planu i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, publikacji taryf. W ocenie projektodawców, powierzenie organowi nadzoru kompetencji w zakresie zatwierdzania taryf, czy też rozstrzygania sporów między pwik a odbiorcą usług, jest uzasadnione w kontekście dotychczasowych doświadczeń z funkcjonowania rynku. Zdaniem autorów noweli, projekt modyfikuje zakres zadań gminy w odniesieniu do zbiorowego zaopatrywania w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków jedynie w ograniczonym stopniu, odbierając uprawnienia władcze „tylko w odniesieniu do zatwierdzania taryf”.

Z treści oceny skutków regulacji wynika, że projekt ma zostać przekazany do konsultacji publicznych, w szczególności do organizacji zrzeszających przedsiębiorców działających na regulowanym rynku, organizacji konsumentów, samorządów. Na stosowną ocenę proponowanych rozwiązań, w tym z punktu widzenia przekazania kompetencji gmin do organu centralnego trzeba poczekać.

Joanna Kostrzewska

radca prawny, specjalizuje się w prawie administracyjnym ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu

www.ziemski.com.pl

Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl