REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Cyberbezpieczeństwo - zadania dla samorządów

Subskrybuj nas na Youtube
Cyberbezpieczeństwo - zadania dla samorządów./ fot. Shutterstock
Cyberbezpieczeństwo - zadania dla samorządów./ fot. Shutterstock
fot.Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Cyberbezpieczeństwo to odporność systemów informacyjnych na działania naruszające poufność, integralność, dostępność i autentyczność przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług oferowanych przez te systemy. Po wyjątkowo długim procesie legislacyjnym ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa wreszcie została uchwalona. Jej wdrożenie stawia przed jednostkami samorządu terytorialnego wiele wyzwań organizacyjnych i regulacyjnych. Część z nich zostanie zasygnalizowana w tym materiale.

Stale rosnący wpływ technologii teleinformatycznych na rozwój społeczno-gospodarczy oraz wzrost ich wykorzystania sprawia, że oferowane produkty i usługi są obecnie coraz silniej zależne od zapewnienia cyberbezpieczeństwa. O skali zagrożeń, jakie wiążą się z rozwojem internetu, świadczą statystyki publikowane przez zespoły CERT (zespoły reagowania na incydenty komputerowe). W 2016 roku CERT Polska działający w NASK - Państwowym Instytucie Badawczym obsłużył 1926 incydentów, tj. o 32% więcej niż w 2015 roku. Do najczęściej zgłaszanych należą następujące kategorie incydentów: oszustwa komputerowe (55,5%), obraźliwe i nielegalne treści (12,31%), złośliwe oprogramowanie (10,96%), próby włamań (5,66%), gromadzenie informacji (3,37%), włamania (2,8%), dostępność zasobów (2,34%), atak na bezpieczeństwo informacji (2,34%), inne (4,72%). 6 lipca 2016 r. przyjęto dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1148 w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii. Zawarte w jej treści regulacje wdraża do polskiego porządku prawnego uchwalona 5 lipca 2018 r. ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa (dalej: ustawa).

REKLAMA

Adresat: podmioty publiczne

REKLAMA

Przepisy ustawy definiują cyberbezpieczeństwo jako "odporność systemów informacyjnych na wszelkie działania naruszające poufność, integralność, dostępność i autentyczność przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług oferowanych przez te systemy". W tej definicji najważniejsze jest określenie przedmiotu ochrony - tj. danych lub związanych z nimi usług. Co prawda nie zdefiniowano w ustawie, czym są dane, ale uznać trzeba, że chodzi o wszelkiego rodzaju dane podlegające ochronie i te, na podstawie których świadczone są różnorakie usługi.

Cyberbezpieczeństwo to odporność systemów informacyjnych na działania naruszające poufność, integralność, dostępność i autentyczność przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług oferowanych przez te systemy.

Ustawa dotyczy przede wszystkim przedsiębiorców zaliczonych do grupy tzw. operatorów usług kluczowych, czyli najważniejszych przedsiębiorstw z sektora energii, transportu, bankowości i infrastruktury rynków finansowych, ochrony zdrowia, zaopatrzenia w wodę pitną i infrastruktury cyfrowej. Mniejszy zakres obowiązków dotyczy dostawców usług cyfrowych, tj. dostarczycieli internetowych platform handlowych, usług przetwarzania w chmurze oraz wyszukiwarek internetowych. Jednakże najliczniejszą grupą podmiotów objętych nowymi obowiązkami ustawowymi będą podmioty publiczne, w tym m.in.: jednostki sektora finansów publicznych, instytuty badawcze; NBP, BGK, Urząd Dozoru Technicznego; Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a także spółki prawa handlowego wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej. To grupa bardzo liczna, obejmująca całą administrację, samorządy terytorialne i spółki komunalne.

Zadania dla samorządów

Pierwszym zadaniem będzie wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za utrzymywanie kontaktów z podmiotami krajowego systemu cyberbezpieczeństwa. Powinna nią być osoba, która odpowiada w urzędzie za bezpieczeństwo systemów teleinformatycznych i bezpieczeństwo informacji. Szczególnie w małych jednostkach, z uwagi na ograniczoną ilość obowiązków, mogą to być te same osoby, które pełnią funkcję inspektorów ochrony danych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz: RODO 2018

SŁOWNICZEK

Skrótem CSIRT określa się Zespoły Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego. Przepisy ustawy wyróżniają trzy zespoły CSIRT:

● CSIRT GOV - Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym, prowadzony przez Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,

● CSIRT MON - Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym, prowadzony przez Ministra Obrony Narodowej,

● CSIRT NASK - Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym, prowadzony przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową - Państwowy Instytut Badawczy.

REKLAMA

Zgodnie z przyjętymi przepisami, jednostka samorządu terytorialnego będzie mogła wyznaczyć jedną osobę odpowiedzialną za utrzymywanie kontaktów z podmiotami krajowego systemu cyberbezpieczeństwa dla jej wszystkich jednostek organizacyjnych i przekazanie danych kontaktowych tej osoby do właściwego CSIRT. Jednakże wyznaczenie osoby kontaktowej to za mało. Konieczne będzie przygotowanie struktur i procedur, które pozwolą zrealizować następujące obowiązki:

1) zapewnienie zarządzania incydentem, tj. zapewnienie obsługi incydentu, wyszukiwania powiązań między incydentami, usuwania przyczyn ich wystąpienia oraz opracowania wniosków z obsługi incydentu,

2) zgłoszenie incydentu do właściwego CSIRT w czasie do 24 godzin od momentu jego wykrycia,

3) zapewnienie obsługi incydentu i incydentu krytycznego we współpracy z właściwym CSIRT poprzez przekazanie niezbędnych danych, w tym danych osobowych,

4) zapewnienie osobom, na rzecz których dana jednostka samorządu terytorialnego realizuje zadania publiczne, dostępu do wiedzy pozwalającej na zrozumienie zagrożeń cyberbezpieczeństwa i stosowanie skutecznych sposobów zabezpieczania się przed tymi zagrożeniami; wspomniany dostęp do wiedzy powinien być realizowany w szczególności przez publikowanie informacji w tym zakresie na stronie internetowej jednostki.

Jednostki samorządu terytorialnego muszą dodatkowo pamiętać, że ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa w sposób szczególny podlegają również podmioty nadzorowane przez te jednostki lub takie, w których te jednostki posiadają udziały. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorców, którzy mogą być zaliczeni do kategorii operatorów usług kluczowych. Jak wspomniałem wcześniej, będą to przedsiębiorcy z następujących sektorów: energii, transportu, bankowości i infrastruktury rynków finansowych, ochrony zdrowia, zaopatrzenia w wodę pitną i infrastruktury cyfrowej. O jakich zatem mówimy przedsiębiorcach w kontekście jednostek samorządu terytorialnego? Mogą to być szpitale, przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne, operatorzy lotnisk. To na takich przedsiębiorcach spoczywać będzie najwięcej obowiązków związanych z budowaniem cyberbezpieczeństwa.

Zobacz: Ustrój i jednostki

Koordynacja z przepisami innych ustaw

Przed jednostkami samorządu terytorialnego stanie również wyzwanie skoordynowania obowiązków wynikających z przepisów nowej ustawy o cyberbezpieczeństwie z obowiązkami wynikającymi z innych przepisów, w szczególności z RODO, ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (w tym aktu wykonawczego do tej ustawy - Krajowych Ram Interoperacyjności czy ustawy o ochronie informacji niejawnych. Wszystkie te przepisy (a także kilka innych) splatają się ze sobą i wzajemnie się przenikają. Ważne jest, aby nie traktować ich odrębnie. Bezpieczeństwo systemów teleinformatycznych, zarządzanie i ochrona informacji, a także ochrona danych osobowych muszą tworzyć spójny system.

Procedura zgłaszania incydentu (zdarzenia mogącego mieć negatywny wpływ na cyberbezpieczeństwo)

Incydent w podmiocie publicznym zgłasza się niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin od momentu wykrycia. Zgłoszenie powinno zawierać:

1) dane podmiotu zgłaszającego, w tym nazwę podmiotu, numer we właściwym rejestrze, siedzibę i adres;

2) imię i nazwisko, numer telefonu oraz adres poczty elektronicznej osoby składającej zgłoszenie;

3) imię i nazwisko, numer telefonu oraz adres poczty elektronicznej osoby uprawnionej do składania wyjaśnień dotyczących zgłaszanych informacji;

4) opis wpływu incydentu w podmiocie publicznym na realizowane zadanie publiczne, w tym:

a) wskazanie zadania publicznego, na które incydent miał wpływ,

b) liczbę osób, na które incydent miał wpływ,

c) moment wystąpienia i wykrycia incydentu oraz czas jego trwania,

d) zasięg geograficzny obszaru, którego dotyczy incydent,

e) przyczynę zaistnienia incydentu i sposób jego przebiegu oraz skutki jego oddziaływania na systemy informacyjne podmiotu publicznego;

5) informacje o przyczynie i źródle incydentu;

6) informacje o podjętych działaniach zapobiegawczych;

7) informacje o podjętych działaniach naprawczych;

8) inne istotne informacje.

W zgłoszeniu podmiot publiczny oznacza informacje stanowiące tajemnice prawnie chronione, w tym stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. Właściwy CSIRT MON, CSIRT NASK lub CSIRT GOV może zwrócić się do podmiotu publicznego o uzupełnienie zgłoszenia o informacje, w tym informacje stanowiące tajemnice prawnie chronione, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań, o których mowa w ustawie.

Co zatem należy czynić? Przede wszystkim zachować spokój i zdrowy rozsądek. Nie ulegać histerii oraz nie słuchać marnych, ale hałaśliwych doradców, co stało się powszechnym zjawiskiem w przypadku RODO. Należy pamiętać, że wdrożenie odpowiednich systemów bezpieczeństwa nie może służyć jedynie spełnieniu formalnych wymogów stawianych przez prawo, ale ma przede wszystkim zabezpieczać organizację przed atakami cybernetycznymi.

Każda organizacja, w szczególności podmioty publiczne, takie jak samorząd terytorialny, musi być przygotowana nie tylko do odparcia ataków cybernetycznych, ale również do działania w sytuacji, kiedy atak cybernetyczny się powiedzie. Poważne incydenty cybernetyczne mogą mieć szerokie konsekwencje finansowe, prawne i wizerunkowe. Dlatego cyberbezpieczeństwo już dawno przestało być domeną jedynie działów IT i wyspecjalizowanych komórek ds. bezpieczeństwa. W system cyberbezpieczeństwa muszą być włączone również służby prawne, odpowiedzialne za komunikację zewnętrzną oraz zarządzający daną jednostką. Zarządzający jednostkami samorządu terytorialnego muszą zdać sobie sprawę, że cyberbezpieczeństwo już dziś jest jednym z najważniejszych tematów, jakim powinni poświęcać swoją uwagę i czas. ©℗

Wojciech Dziomdziora

radca prawny, Counsel w kancelarii Domański, Zakrzewski, Palinka

Podstawa prawna

  • art. 21 - 25 ustawy z 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa (Dz.U. z 2018 r. poz. 1560)

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koniec pobłażania dla agresji wobec lekarzy – nowe wytyczne Prokuratora Generalnego [PDF]

Wzrost liczby przypadków agresji wobec pracowników ochrony zdrowia skłonił Prokuratora Generalnego do wydania jednoznacznych wytycznych w sprawie prowadzenia postępowań karnych w takich sprawach. Naczelna Izba Lekarska z zadowoleniem przyjęła tę decyzję, podkreślając, że to efekt długofalowych działań środowiska lekarskiego na rzecz poprawy bezpieczeństwa.

Stanowisko NIL z 2023 r. ws. biorezonansu

W przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się doniesienia o stosowaniu terapii biorezonansu magnetycznego – metody, która zyskuje popularność zarówno wśród zwolenników medycyny alternatywnej, jak i osób poszukujących niekonwencjonalnych sposobów leczenia różnych dolegliwości. Przypominamy stanowisko Rady Ekspertów Naczelnej Izby Lekarskiej z sierpnia 2023 r.

Nawet 80 km/h. Tak pędzą dzieciaki na hulajnogach

Coraz więcej dzieci trafia do szpitali z poważnymi urazami po wypadkach na elektrycznych hulajnogach – alarmuje Mateusz Struś asystent z Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej, Dziecięcego Szpitala Klinicznego WUM. Jego zdaniem główną przyczyną jest nadmierna prędkość oraz brak kasków, a nieletni pacjenci często osiągają na własnych hulajnogach nawet 70–80 km/h.

Sześć wsi w Polsce stanie się miastem od początku 2026 roku. Wiemy już które

Od 1 stycznia 2026 r. roku w Polsce przybędzie sześć miast. Tak wynika z założeń projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy (RD214), które zostały opublikowane 14 lipca 2025 r. w wykazie prac legislacyjnych rządu. Nastąpi też 6 zmian dotyczących ustalenia granic gmin, 9 zmian dotyczących ustalenia granic miast i jedna zmiana nazwy miasta.

REKLAMA

126 mln zł na lądowiska dla SOR. Rusza nabór na dofinansowanie z Funduszu Medycznego

Ministerstwo Zdrowia ogłosiło nowy konkurs w ramach Funduszu Medycznego: „Dotacja na modernizację lub budowę lądowisk dla śmigłowców przy szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR)”. Program ma na celu poprawę dostępności i bezpieczeństwa transportu lotniczego pacjentów w stanach zagrożenia życia. Szpitale będą mogły otrzymać nawet 97% dofinansowania na budowę lub modernizację lądowisk. Nabór wniosków rozpocznie się 31 lipca 2025 roku.

420 tys. osób otrzymało świadczenia w ramach renty wdowiej, wydano 51,3 tys. decyzji odmownych

Już blisko 420 tys., osób otrzymało rentę wdowią. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacił na ten cel ponad 1,4 mld zł brutto, z czego prawie 150 mln zł to kwota, o którą wzrosły wypłaty w związku ze zbiegiem świadczeń.

Kiedy kompleksowy remont linii średnicowej w Warszawie? Minister wskazał kluczowe terminy i zakres prac. Stację Warszawa Powiśle zastąpią dwa nowe przystanki osobowe

W dniu 9 lipca 2025 r. minister infrastruktury – w odpowiedzi na interpelację poselską – udzielił obszernych informacji odnośnie terminów i zakresu modernizacji kolejowej linii średnicowej w Warszawie. Okazuje się, że jako pierwsza (w latach 2026-2029) będzie realizowana część wschodnia linii średnicowej (na praskim brzegu Wisły). Natomiast w drugim etapie (po 2030 r.) zmodernizowana będzie część zachodnia: od stacji Warszawa Zachodnia (bez samej stacji), przez stacje Warszawa Ochota, Warszawa śródmieście do ul. Wybrzeże Szczecińskie. Co ważne, w tym drugim etapie powstaną dwie nowe stacje w rejonie ronda de Gaulle’a oraz pomiędzy ul. Solec i Wybrzeże Kościuszkowskie a obecny przystanek Warszawa Powiśle zostanie na stałe wyłączony z użytkowania. Także w drugim etapie modernizacji zostanie przebudowany tunel średnicowy i most średnicowy na Wiśle.

Rolnicy dostaną własnego rzecznika? PSL składa projekt ustawy

Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego złożył w Sejmie projekt ustawy, której głównym celem jest powołanie nowej instytucji – Rzecznika Praw Rolników. Funkcję tę miałby każdorazowo pełnić Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, co – według autorów projektu – ma zagwarantować niezależność i bliskość tej roli wobec środowisk rolniczych.

REKLAMA

Odwołanie od decyzji administracyjnej. Najważniejsze informacje

Wiele życiowych spraw załatwianych jest decyzją administracyjną. Może to być np. zameldowanie na pobyt stały lub czasowy, przyznanie lub odmowa zasiłku rodzinnego, cofnięcie świadczeń z MOPS, przyjęcie lub nieprzyjęcie dziecka do przedszkola albo szkoły, określenie wysokości podatku od nieruchomości, pozwolenie na budowę, zajęcie pasa drogowego, zasiłków z tytułu choroby i macierzyństwa, świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Coraz więcej Polaków regularnie podróżuje koleją. Dokąd i jak często jeździmy pociągiem?

Kolej w Polsce przeżywa rozkwit – w ubiegłym roku odnotowano rekordową liczbę przejazdów. Aż 45% Polaków deklaruje sympatię do tego środka transportu, szczególnie młodzi (16–24 lata) i mieszkańcy Pomorza, którzy podróżują średnio 33 razy rocznie. Jaka jest najczęściej uczęszczana trasa? W jakie dni Polacy najczęściej kupują bilety? Jaki rodzaj pociągu preferują?

REKLAMA