Pomoc publiczna w kulturze 2014-2020

Jednym z najważniejszych aktów prawnych, które regulują kwestię pomocy publicznej w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej (UE) na lata 2014–2020, jest rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (dalej: GBER), czyli tzw. rozporządzenie ogólne o wyłączeniach blokowych. Weszło ono w życie 1 lipca 2014 r., ale obowiązuje od 1 stycznia 2015 r. Jednym z sektorów zaliczonych do GBER jest kultura.

– Choć zmiana podejścia do pomocy publicznej 2014–2020 dotyczy przede wszystkim lotnisk, to znajduje też praktyczne zastosowanie przy inwestycjach kulturalnych – tłumaczy dr Stefan Akira Jarecki z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. – Jednym z celów tej zmiany jest uproszczenie i lepsze ukierunkowanie pomocy z UE i choć w innych sektorach niekoniecznie tak się stało, to w kulturze został on zrealizowany.

Zobacz również: Finansowanie imprez kulturalnych ze środków funduszu sołeckiego

Pomoc na podstawie GBER

Sektor kultury jest rynkiem specyficznym, zdominowanym przez instytucje publiczne. Nawet GBER stwierdza, że „w sektorze kultury i zachowania dziedzictwa kulturowego wiele środków stosowanych przez państwa członkowskie może nie stanowić pomocy, ponieważ nie spełniają kryteriów art. 107 ust. 1 Traktatu, np. dlatego, że działalność taka nie jest działalnością gospodarczą lub nie wywiera wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi”. W większości przypadków tak też traktowano inwestycje kulturalne w latach 2007–2013. Jednak w nowym okresie programowania przyjęcie, że wsparcie dla projektu z zakresu kultury nie stanowi pomocy publicznej nie jest już tak proste, jak wcześniej. Ponadto nie jest, w kontekście późniejszych kontroli, rozwiązaniem najbezpieczniejszym. – W perspektywie 2014–2020 nie wystarczy stwierdzić, że w projekcie nie występuje pomoc publiczna (tak jak to było w latach 2007–2013), ale należy uzasadnić takie stwierdzenie – informuje Stefan Jarecki.

Analizując projekt pod kątem występowania pomocy publicznej, można uznać, że:

1) wsparcie na pewno nie stanowi pomocy publicznej (np. dlatego, że jest to pomoc de minimis albo nie wpływa na konkurencję na rynku wewnętrznym UE), a co za tym idzie – nie wymaga notyfikacji Komisji Europejskiej (KE),

2) nie wiadomo, czy wsparcie jest pomocą publiczną, dlatego należy zwrócić się do KE o notyfikację w celu uzyskania pewności prawnej,

3) wsparcie stanowi pomoc publiczną.

W ostatnim przypadku, m.in. w odniesieniu do inwestycji w kulturze, mogą wystąpić dwa przypadki. Po pierwsze, wsparcie jest zgodne z rynkiem wewnętrznym UE na podstawie GBER i dlatego nie podlega notyfikacji w KE. Po drugie, pomoc nie spełnia warunków GBER i należy ją notyfikować. Od 2014 roku w kulturze dotyczy to praktycznie tylko największych projektów, które ze względu na wartość nie mieszczą się w reżimie GBER.