Kolejność stosowania przepisów przy rozstrzygnięciach dotyczących pomocy finansowej

STAN FAKTYCZNY

Od 30 marca 2006 r. w miejskim ośrodku pomocy rodzinie toczyło się wiele postępowań z wniosków Anny I. o udzielenie pomocy finansowej na pokrycie kosztów utrzymania będącego na jej utrzymaniu czworga rodzeństwa N. Uzasadniając zgłaszane żądania, wnioskodawczyni powoływała się na postanowienie sądu okręgowego ustanawiającego ją rodziną zastępczą dla trójki rodzeństwa N. Organ orzekał w przedmiocie przyznania pomocy na troje dzieci. Jednocześnie odmawiano przyznania pomocy na czwarte z dzieci, argumentując, iż Anna I. nie została ustanowiona rodziną zastępczą dla niego przed uzyskaniem przez nie pełnoletniości, zatem pomoc nie przysługuje również po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniości.

UZASADNIENIE

To stanowisko podzielił białostocki WSA, oddalając skargę od decyzji negatywnej w tym przedmiocie. W efekcie Anna I. wniosła o przywrócenie terminu do podpisania umowy cywilnoprawnej o ustanowienie jej rodziną zastępczą dla czwórki rodzeństwa oraz o podpisanie takiej umowy. Organ stwierdził niedopuszczalność rozstrzygnięcia w formie decyzji administracyjnej powyższej sprawy. W uzasadnieniu wskazano, iż stosunek prawny powstały w oparciu o art. 72 ust. 7 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ma charakter cywilnoprawny. Oparty jest na zasadzie równorzędności stron, a uprawnienia z niego wynikające nie są regulowane przepisami prawa administracyjnego, w tym nie podlegają ustaleniu w drodze decyzji administracyjnej.

Ostatecznie Anna I. wniosła do białostockiego WSA skargę, wnosząc o przywrócenie terminu do zawarcia umowy o pełnienie funkcji rodziny zastępczej dla czwórki rodzeństwa.

Rozpoznający sprawę sąd rozpoczął od przypomnienia, iż zgodnie z przepisem art. 14 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593 ze zm.) w sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się przepisy k.p.a, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Należy więc przyjąć, iż co do zasady sprawy objęte zakresem przedmiotowym tej ustawy toczą się w oparciu o jej przepisy, a wyjątkowo na podstawie reguł k.p.a. lub innych, o ile przepis wprost tak wskaże. Zatem w przypadku wątpliwości co do stosowania norm ustawowych lub k.p.a. pierwszeństwo mają te pierwsze.

Niniejsza sprawa dotyczy umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej. Z przepisów art. 72 ust. 6 i 7 wynika, iż może to nastąpić na podstawie orzeczenia sądu lub - w przypadku pilnej konieczności zapewnienia dziecku opieki zastępczej, na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka - na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między rodziną zastępczą a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny. O zawartej umowie starosta zawiadamia niezwłocznie sąd. Przepis ten oznacza, iż ustanowienie rodziny zastępczej następuje nie w drodze jednostronnego, władczego rozstrzygnięcia organu administracji publicznej o uprawnieniach wynikających dla wnioskodawczyni lub osoby, która ma być objęta opieką rodziny zastępczej, ale w formie zawarcia kontraktu, którego strony są wobec siebie równorzędne, a nie podległe i który finalizuje się poprzez ich oświadczenia woli.

Przyjmując powyższą konstrukcję powierzenia dziecka rodzinie zastępczej na podstawie art. 72 ust. 7 w drodze cywilnoprawnej umowy ustawodawca, jak słusznie zauważyły organy, wyłączył administracyjny tryb orzekania w tym przedmiocie. Zatem do zawarcia tej umowy nie będą miały zastosowania zasady i instytucje uregulowane w k.p.a. Odnosi się to także do instytucji przywrócenia terminu. Słusznie zatem organ odwoławczy, oceniając niniejsze postępowanie jako nieobjęte władczą działalnością administracji publicznej, a w związku z tym bezprzedmiotowe - uchylił błędną decyzję organu I instancji i umorzył postępowanie przed tym organem na podstawie art. 105 par. 1 k.p.a. Organem właściwym do zawarcia spornej umowy jest, jak to wprost wskazano w ustawie, starosta, zatem to bezpośrednio do niego skarżąca powinna się zwrócić ze stosowną prośbą o zawarcie takiej umowy.

SYGN. AKT II SA/Bk 865/07

MICHAŁ STUCZYŃSKI