REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozwiązanie stosunku pracy nauczyciela a prawo do świadczenia emerytalnego

Marzena Kułakowska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Nauczyciele mogą skorzystać z emerytury przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego. Przewidziano tu tzw. emeryturę bez względu na wiek, przysługującą na podstawie przepisów Karty Nauczyciela, a także emerytury: z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze, pomostową i świadczenie kompensacyjne. Różne są warunki uzyskania tych świadczeń.

Przyznanie przez ZUS niektórych z przewidzianych świadczeń emerytalnych uzależnione jest od rozwiązania wszelkich stosunków pracy. Przyznanie innych zależy tylko od rozwiązania stosunku pracy nauczycielskiej lub uzależnione jest od specjalnego trybu rozstania się z pracodawcą. W niektórych przypadkach nie trzeba natomiast w ogóle kończyć zatrudnienia.

REKLAMA

Emerytura na podstawie Karty Nauczyciela

REKLAMA

Prawo do emerytury na podstawie ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (dalej: KN) przysługuje niezależnie od wieku nauczyciela, ale po udowodnieniu określonego okresu zatrudnienia i po rozwiązaniu stosunku pracy. Rozwiązanie stosunku pracy powinno, co do zasady, nastąpić na wniosek nauczyciela. ZUS uznaje jednak, że warunek ten jest spełniony również wtedy, gdy ustał on na podstawie porozumienia stron – pod warunkiem że wniosek o rozwiązanie stosunku pracy złożył nauczyciel.

W szczególnej sytuacji są nauczyciele zatrudnieni na podstawie umowy na czas określony. Jeśli chcą nabyć prawo do emerytury na podstawie przepisów KN, muszą jeszcze przed upływem okresu obowiązywania umowy złożyć wniosek o jej rozwiązanie.

W myśl przepisów KN, z emerytury mogą skorzystać również nauczyciele, których stosunek pracy ustał z inicjatywy dyrektora szkoły z powodu całkowitej lub częściowej jej likwidacji albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania, które uniemożliwiają dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Czasem również wygaśnięcie stosunku pracy może wystarczyć do przyznania emerytury bez względu na wiek. Dotyczy to jednak sytuacji, gdy taki skutek został spowodowany upływem okresu pozostawania w tzw. stanie nieczynnym.

ZAPAMIĘTAJ!

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Aby nabyć prawo do emerytury na podstawie przepisów KN, nauczyciel musi rozwiązać wszystkie stosunki pracy nauczycielskiej, w jakich pozostaje – bez względu na wymiar czasu pracy. Może natomiast kontynuować stosunek pracy o innym charakterze.

W przypadku nauczycieli urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., uprawnienie do wcześniejszego przejścia na emeryturę bez względu na wiek jest ograniczone. Od tej grupy osób wymaga się spełnienia warunków dotyczących tzw. stażu pracy ogólnego i szczególnego nie później niż do 31 grudnia 2008 r., a także – dodatkowo – nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (OFE) albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Warunek rozwiązania stosunku pracy może być natomiast spełniony po 2008 r.

PRZYKŁAD

Rozwiązanie stosunków pracy nauczycielskiej we wszystkich szkołach

Piotr K. jest zatrudniony jako nauczyciel w liceum w pełnym wymiarze zajęć i w technikum na 1/4 etatu. Chce przejść na emeryturę przysługującą na podstawie przepisów KN we wrześniu 2010 r. Obecnie ma 54 lata. Do końca 2008 r. spełnił, wymagane od osób urodzonych po 1948 r., warunki dotyczące stażu pracy. Na dzień 31 grudnia 2008 r. może udowodnić 30-letni okres składkowy i nieskładkowy – w tym ponad 20 lat wykonywania pracy jako nauczyciel. Z uwagi na to, że nie przystąpił do OFE, przyznanie emerytury przez ZUS będzie zależało od rozwiązania – na wniosek Piotra K. – stosunków pracy w obu szkołach.

Emerytura ze względu na zatrudnienie w szczególnym charakterze

Osoby, które wykonują pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 KN, ale nie spełniają warunków wymaganych do przyznania emerytury bez względu na wiek, mogą ubiegać się o emeryturę przysługującą na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa o emeryturach z FUS) i rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przepisy te określają wymagany wiek i staż emerytalny oraz określają, że praca nauczycielska (co najmniej 15 lat) musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Przyznanie omawianej emerytury nie jest uzależnione od wykonywania pracy nauczycielskiej bezpośrednio przed przejściem na emeryturę ani od rozwiązania stosunku pracy. Jednak należy podkreślić, że kontynuowanie zatrudnienia może mieć wpływ na wysokość wypłacanej przez ZUS emerytury. Jeśli bowiem przychód nauczyciela będzie przekraczał 70% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy (od 1 września 2009 r. – 2157,10 zł), świadczenie będzie zmniejszane. Gdy natomiast przekroczy 130% tego wynagrodzenia (od 1 września 2009 r. – 4006,00 zł) – ZUS zawiesi jego wypłatę. Może się zatem zdarzyć, że ZUS przyzna świadczenie, ale nie podejmie jego wypłaty z uwagi na wysokość osiąganego przychodu.

 Czytaj także:  Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela>>

PRZYKŁAD

Nieważny rodzaj ostatniego zatrudnienia

Anna Z. od dwóch lat prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. W listopadzie 2008 r. ukończyła 55 lat. Do końca 2008 r. osiągnęła 21 lat okresów składkowych i nieskładkowych – w tym 16 lat pracy nauczycielskiej. Z uwagi na to, że Anna Z. jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, musi wraz z wnioskiem o emeryturę wystąpić o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Spełni wówczas wszystkie warunki do przyznania jej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Od kobiety urodzonej po 1948 r. wymaga się ukończenia do końca 2008 r. 55 lat oraz osiągnięcia do tej daty 20 lat składkowych i nieskładkowych – w tym 15 lat pracy nauczycielskiej. Przyznanie emerytury z tytułu wykonywania pracy nauczycielskiej nie jest uzależnione od wykonywania jej bezpośrednio przed wystąpieniem o emeryturę.

Emerytura dla osób z długim stażem pracy nauczycielskiej osiągniętym w 1999 r.

Nauczyciele urodzeni po 1948 r., którzy nie spełniają warunków do przyznania emerytury na podstawie przepisów KN i którzy do końca 2008 r. nie zdołali osiągnąć obniżonego wieku emerytalnego wymaganego do przyznania emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, mogą skorzystać z uprawnień przewidzianych w art. 184 ustawy o emeryturach z FUS. Przepis ten przewiduje możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę nauczycieli również wówczas, gdy wymagany od nich obniżony wiek emerytalny (tj. 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn) ukończą po 31 grudnia 2008 r. Konieczne jest jednak spełnienie dodatkowych warunków:

• na dzień 1 stycznia 1999 r. muszą udowodnić okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn – w tym co najmniej 15 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

• jeśli przystąpili do OFE – muszą złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

ZAPAMIĘTAJ!

Do skorzystania z emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach z FUS konieczne jest (w przypadku pracowników) rozwiązanie stosunku pracy.

PRZYKŁAD

Wiek emerytalny w 2009 r.

Anna T. w latach 1982–1998 pracowała jako nauczycielka w liceum (w pełnym wymiarze czasu pracy). Po 1998 r. nie wykonywała pracy nauczycielskiej. Urodziła się w styczniu 1954 r. Obecnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Nie przystąpiła do OFE. Na dzień 1 stycznia 1999 r. może udowodnić ponad 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz ponad 15 lat pracy nauczycielskiej. Jeśli Anna T. złoży wniosek o emeryturę, ZUS ją przyzna na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach z FUS. Przed złożeniem wniosku Anna T. będzie jednak musiała rozwiązać stosunek pracy.

Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne

Ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (dalej: ustawa) w art. 4 określa wiek, jaki musi osiągnąć nauczyciel, a także okres składkowy i nieskładkowy (w tym okres pracy nauczycielskiej) potrzebny do nabycia prawa do nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Przyznanie świadczenia kompensacyjnego ustawa uzależnia także od rozwiązania stosunku pracy. Świadczenie kompensacyjne przysługuje także wówczas, gdy stosunek pracy nauczycielskiej ustanie z inicjatywy dyrektora szkoły albo wygaśnie w sytuacjach enumeratywnie wymienionych przy omawianiu warunków nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów KN. Ustawa nie precyzuje jednak, czy konieczne jest rozwiązanie wyłącznie stosunku pracy nauczycielskiej. Nie wiadomo również, czy omawiany warunek będzie dotyczył wszystkich stosunków pracy, w których nauczyciel będzie pozostawał przed przejściem na świadczenie kompensacyjne, czy też wystarczy rozwiązanie jednego stosunku pracy. Nie jest wykluczone, że ZUS przyjmie taką wykładnię przepisów, jak w przypadku emerytury przysługującej na podstawie przepisów KN.

Czytaj także: Odprawy dla nauczycieli>>

Emerytury pomostowe

Z emerytury pomostowej może skorzystać nieliczna grupa nauczycieli. Prawo to nabędą tylko ci nauczyciele, którzy wykonują – w myśl wykazu dołączonego do ustawy z 6 listopada 2008 r. o emeryturach pomostowych – pracę o szczególnym charakterze (załącznik nr 2 poz. 21). Jednym z warunków uzyskania emerytury pomostowej jest rozwiązanie stosunku pracy. Przepisy nie wymagają, aby był to stosunek pracy nauczycielskiej, a nawet stosunek pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Nie ma w tej kwestii oficjalnej interpretacji ZUS. Należy uznać, że wystarczy ustanie jakiegokolwiek zatrudnienia. Dowolna jest również forma rozwiązania stosunku pracy. Z odpowiednim wnioskiem nie musi więc występować nauczyciel, jak ma to miejsce w przypadku emerytury przysługującej na podstawie przepisów KN.

Marzena KuŁakowska

Podstawy prawne

• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674; ost.zm. Dz.U.z 2009 r. Nr 94, poz. 800)

• Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 94, poz. 800)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118)

• Ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. Nr 97, poz. 800)

• Ustawa z 6 listopada 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656)

 

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Matura 2025. Próbny egzamin z matematyki. Odpowiedzi [ARKUSZE Z CKE]

W czwartek 5 grudnia rozpoczęły się się próbne egzaminy maturalne organizowane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Potrwają do 17 grudnia. Dziś 6 grudnia egzamin z matematyki. Publikujemy zadania wraz z odpowiedziami. 

Samorządy apelują o zmiany: Obecne regulacje mogą przynieść więcej szkód niż korzyści organizacjom pracującym z dziećmi i młodzieżą

Samorządowcy deklarują poparcie dla idei ochrony małoletnich i przeciwdziałania przestępstwom na tle seksualnym. Alarmują jednak, że obowiązujące przepisy powodują nadmierną biurokratyzację oraz utrudniają funkcjonowanie małych, lokalnych organizacji pracujących z dziećmi i młodzieżą. Niektóre podmioty będą zmuszone do ograniczenia swojej działalności.

W Sejmie: nauczyciele chcą limitu 8 godzin pracy dziennie. I kontroli przez kuratorów

Nauczyciele chcą limitu 8 godzin pracy dziennie, aby nie była możliwa sytuacja, że po zsumowaniu "okienek" i godzin pracy w klasach musieli przebywać w szkole dłużej niż 8 h dziennie. I kontroli przez kuratorów tego limitu (z wyjątkiem incydentalnych sytuacji jak rady, zebrania, wycieczki). Kontrolowani mieliby być dyrektorzy szkół.

Opłata reklamowa 2025 r.: część stała 3,72 zł, część zmienna 0,34 zł

Opłata reklamowa 2025 r.: część stała 3,72 zł, część zmienna 0,34 zł. W jakich przypadkach nie pobiera się opłaty reklamowej? Kto musi opłacić opłatę reklamową? Co w przypadku, gdy budynek ma więcej niż jednego właściciela?

REKLAMA

Opłata od posiadania psów 2025 r.: 178,26 zł

Opłata od posiadania psów 2025 r. Maksymalna wysokość opłaty od posiadania psów w 2025 r. wynosić będzie 178,26 zł. Kto powinien opłacić opłatę od posiadania psów? Kto jest zwolniony od opłaty od posiadania psów? Co z psami asystującymi?

QUIZ Podróżujesz po Polsce? Na pewno wiesz, gdzie są te miejsca
Gdzie znajdziemy Maczugę Herkulesa? A Kolorowe Jeziorka? Gdzie jest Kaplica Czaszek? A Sokolica? Rozwiąż quiz i sprawdź swoją wiedzę.
Opłata miejscowa i uzdrowiskowa 2025 r.: od 3,31 zł do 6,38 zł

Opłata miejscowa 2025 r., opłata uzdrowiskowa 2025 r.: od 3,31 zł do 6,38 zł. Czym jest opłata miejscowa? Czym jest opłata uzdrowiskowa? Co w przypadku nakładania się opłat? Kto jest zwolniony z opłacania opłaty lokalnej i uzdrowiskowej?

Opłata targowa 2025 r.: 1126 zł

Opłata targowa 2025 r.: 1126 zł. Czym jest opłata targowa? Kto musi opłacać opłatę targową? Kto może liczyć na zwolnienie z opłaty targowej? Kto ustala wysokość opłaty targowej? Czy opłata targowa w 2025 r. może być niższa niż 1126 zł?

REKLAMA

Podatek od środków transportu 2025 r.: od 1204,87 zł do 4602,58 zł

Podatek od środków transportu 2025 r.: od 1204,87 zł do 4602,58 zł. Ile wyniesie podatek od samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie powyżej 9 ton w 2025 r.? Ile wyniesie podatek od autobusów w 2025 r.? Na kim ciąży obowiązek podatkowy?

Czy Polacy chętnie angażują się w wolontariat?

5 grudnia to Światowy Dzień Wolontariusza. Czy ten temat jest bliski Polakom? Okazuje się, że zaledwie 33% ma doświadczenie w wolontariacie. 

REKLAMA