Susza rolnicza w Polsce [raport: marzec-maj 2022 r.]

• Współczynnik dostępności wody w Polsce
• Instytut Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach - raport o suszy
• Susza rolnicza marzec – maj 2022 r.
• Susza a rośliny jare
• Susza a truskawki
• Co to jest susza rolnicza?
• Jakie są rodzaje suszy?
• Susza atmosferyczna
• Susza hydrologiczna
• Susza hydrogeologiczna
• Jakie Polska ma zasoby wodne
• Magazynowanie wody w istniejących zbiornikach retencyjnych

Kontynuacja suszy spowoduje obniżenie plonów przynajmniej o 20 proc. w skali danej gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych.

Współczynnik dostępności wody w Polsce

W Polsce współczynnik dostępności wody wynosi 1600 m³/rok/mieszkańca (w trakcie suszy wskaźnik spada nawet do 1000 m³/rok/mieszkańca).

Dla porównania:

- Europa - 4500 m³/rok/mieszkańca

- Świat - 6000 m³/rok/mieszkańca.

Instytut Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach - raport o suszy

W pierwszym okresie raportowania, tj. od 21 marca do 20 maja 2022 roku, deficyt wody dla roślin uprawnych występował w całym kraju. Największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych - poinformował Instytut Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Susza rolnicza marzec – maj 2022 r.

"W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w pierwszym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na terytorium Polski" - napisano w raporcie Instytutu Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Deficyt wody dla roślin uprawnych występował w całym kraju. Największe niedobory wody notowano na terenach Żuław Wiślanych. Nieco mniejsze braki wody występowały na dużej powierzchni kraju w wielu regionach: na Pojezierzach Pomorskim, Słowińskim, Wielkopolskim, Mazurskim, na Nizinie Wielkopolskiej, w północnych rejonach Niziny Mazowieckiej, Śląskiej, Podlaskiej oraz na Polesiu Lubelskim.

Susza a rośliny jare

Największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 1262 gminach (ok. 50 proc. gmin Polski) na obszarze ponad 22 proc. gruntów ornych kraju. Tylko nieco mniejszy zasięg ma susza w przypadku upraw ozimych.

Autopromocja

Prawa i obowiązki dyrektora szkoły. Kompetencje. Zadania. Odwołanie

Sprawdź

Susza a truskawki

Niedobór wody dotknął także uprawy truskawek. Suszę odnotowano w 1039 gminach (ok 42 proc. gmin Polski) na obszarze ponad 13 proc. gruntów ornych kraju.

"Stwierdzamy, że odnotowano duże niedobory wody ma dużym obszarze kraju dla roślin uprawnych wynoszące od -50 do -179 mm. Panujące warunki pogodowe obecnej wiosny z uwagi na wysokie usłonecznienie oraz dużą prędkość wiatru sprawiły, że straty plonów z powodu deficytu wody wystąpiły w 14 województwach. Nie odnotowano ich jedynie w województwie małopolskim i podkarpackim" - czytamy w raporcie.

Dodano, że wystąpienie suszy powoduje obniżenie plonów przynajmniej o 20 proc. w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych.

Co to jest susza rolnicza?

Pojawia się, gdy wilgotność gleby jest niedostateczna do zaspokojenia potrzeb wodnych roślin i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie. Zwana również suszą glebową. Jest bezpośrednią konsekwencją wydłużającej się suszy atmosferycznej. Definiowana jako okres, w którym wilgotność gleby jest niedostateczna do zaspokojenia potrzeb roślin w profilu glebowym i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie.

WAŻNE! Nie każdy okres bezopadowy i jednoczesny spadek wilgoci glebowej jest suszą rolniczą.

Warunkiem zaistnienia suszy rolniczej jest wystąpienie zmian w stanie roślinności, tj. wystąpienia objawów stresu wodnego, spadku w biomasie i ograniczeń plonowania. Czas wystąpienia deficytu zasobów wodnych w glebie oraz ich dotkliwość zależą bezpośrednio od właściwości retencyjnych gleby – są zatem zmienne w czasie oraz w przestrzeni, stosownie do rozkładu przestrzennego typów gleb. Susza rolnicza prowadzi do wytworzenia strat bezpośrednich w ekosystemach naturalnych, ale przede wszystkim skutkuje stratami w produkcji rolnej i leśnej. W Polsce ten rodzaj suszy monitorowany jest przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB).

Jakie są rodzaje suszy?

Rozróżniamy 4 rodzaje suszy, które określane są w zależności od fazy rozwoju. Jest to susza atmosferyczna, rolnicza, hydrologiczna oraz hydrogeologiczna.

Susza atmosferyczna

Występuje, kiedy mamy do czynienia z deficytem opadów. Zwana również suszą meteorologiczną. Jest to pierwszy etap rozwoju zjawiska suszy. Pojawia się wówczas, gdy opady występują poniżej średniej wieloletniej lub jest ich całkowicie brak. Bezpośrednim skutkiem niedoboru opadów jest narastający w czasie niedosyt wilgotności, ujawniający się szczególnie intensywnie w ciepłej porze roku, wzmagający intensywne parowanie oraz ewapotranspirację (wskaźnik klimatyczny mówiący o tym, jak szybko mogłoby zachodzić parowanie, gdyby dostępność wody była wystarczająca). Powyższe prowadzi do naruszenia zasobów wód glebowych i powierzchniowych. W zależności od warunków środowiska przyrodniczego, jego zmienności przestrzennej oraz zagospodarowania i zapotrzebowania na wodę, susza atmosferyczna może aktywować kolejno suszę rolniczą, hydrologiczną oraz hydrogeologiczną. W Polsce ten rodzaj suszy monitorowany jest przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB).

Susza hydrologiczna

Przejawia się długotrwałym obniżeniem ilości wody w rzekach i jeziorach. Zwana również „niżówką hydrologiczną”. Dotyczy wód powierzchniowych. Występuje wtedy, kiedy przepływ w rzekach spada poniżej przepływu średniej wartości wieloletniej. Jest to okres obniżonych zasobów wód powierzchniowych w stosunku do średniej wartości z wielolecia. Susza hydrologiczna to kolejny etap pogłębiającej się suszy atmosferycznej i rolniczej. W Polsce ten rodzaj suszy monitorowany jest przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB).

Susza hydrogeologiczna

Susza definiowana jako długotrwałe obniżenie zasobów wód podziemnych. Zjawisko tego rodzaju suszy jest zwykle poprzedzone powyższymi rodzajami suszy. Wstępna faza objawia się m.in. wysychaniem studni. W Polsce ten rodzaj suszy monitorowany jest przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB).

Jakie Polska ma zasoby wodne

Polska ze względu na położenie geograficzne i wynikające z niego m.in. niekorzystne warunki hydrologiczne ma niewielkie zasoby wodne, zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Europie pod względem zasobów wodnych. Wobec powyższego należy uznać, iż nasz kraj należy do grupy państw zagrożonych deficytem wody.

- Całkowite zasoby wodne Polski – 61,6 km³ (100%)

- Zasoby własne Polski – 53,9 km³ (87,5%)

- Zasoby pochodzące spoza granic kraju – 12,7 km² (12,5%)

Magazynowanie wody w istniejących zbiornikach retencyjnych

Całkowita ilość zmagazynowanej wody w istniejących zbiornikach retencyjnych w Polsce wynosi ok. 4 mld m³, co stanowi 6,5% objętości średniorocznego odpływu rzecznego. Warunki fizyczne i geograficzne Polski stwarzają możliwości retencjonowania przynajmniej 15% średniego rocznego odpływu. W roku hydrologicznym 2018 łączne zasoby wód płynących w Polsce wynosiły 59,4 km³ (z tego dopływ wód spoza granic Polski wynosił 6,1 km³, a odpływ ze zlewni znajdujących się w granicach Polski wynosił 53,3 km³). W roku hydrologicznym 2019 łączne zasoby wód płynących w Polsce wynosiły 41,9 km³ (z tego dopływ wód spoza granic Polski wynosił 5,4 km³, a odpływ ze zlewni znajdujących się w granicach Polski wynosił 36,5 km³).

Źródło:

1. PAP
2. https://www.gov.pl/web/susza/susza
3. „Informacja o gospodarowaniu wodami w Polsce w latach 2018-2019”. Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. 01.09.2020r.
4. „Plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS) wraz z założeniami metodyki. Ministerstwo Infrastruktury.