REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dostęp do informacji w świetle orzecznictwa sądowego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mariusz Jendra
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Informacja publiczna to każda wiadomość znajdująca się w polu zainteresowania administracji. Nie każdy podmiot ma jednak prawo do otrzymania takiej informacji. Przepisy regulujące dostęp do informacji publicznej są nieprecyzyjne, dlatego ogromną rolę przy jej udostępnianiu odegrało orzecznictwo sądów.

Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: ustawa o dostępie do informacji) jest aktem nieprecyzyjnym. Cecha ta odnosi się nawet do jej podstawowych elementów, takich jak:

REKLAMA

• definicja informacji publicznej,

• forma, w jakiej informacja powinna być udostępniania,

• procedury udostępniania.

Nieścisłości dotyczą nie tylko zagadnień głównych, a mnożą się także przy rozwiązaniach szczegółowych. Dlatego ogromną rolę przy stosowaniu ustawy o dostępie do informacji odegrało orzecznictwo sądów. - Orzeczenia sądowe wypełniły ustawę treścią, mimo że przyjęte w nich praktyki są nieraz odwrotne od tych zapisanych w ustawie - powiedziała prof. dr hab. Małgorzata Jaśkowska, Sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) podczas „VIII Forum administratorów, koordynatorów i redaktorów BIP”, zorganizowanego 26 listopada 2008 r. w Warszawie przez Centrum Promocji Informatyki. Orzecznictwo sądów pozwoliło wdrożyć ustawę do stosowania w praktyce.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Czym jest informacja publiczna

Ustawa o dostępie do informacji nie precyzuje nawet tego, czym jest informacja publiczna. Zawarta w art. 1 ustawy o dostępie do informacji definicja, że jest to „każda informacja o sprawach publicznych”, w opinii prawników jest tłumaczeniem nieznanego przez nieznane. Problem ten musieli rozstrzygnąć sędziowie Wojewódzkich Sądów Administracyjnych (WSA) i Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Stanęli oni przed dylematem, czy informacja publiczna:

• obejmuje tylko sprawy publiczne (ujęcie wąskie),

• dotyczy całości funkcjonowania organów publicznych (ujęcie szerokie).

Sądy administracyjne w orzeczeniach przyjęły bardzo szeroką definicję informacji publicznej (wyrok z 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I OSK 735/06). Wychodząc z art. 61 Konstytucji RP, przyjęto, że informacja publiczna „wiąże się z całością działalności organów publicznych, a nie tylko ze sprawami, jakie prowadzą”. Ustawa o dostępie do informacji publicznej, jako akt niższego rzędu, powinna być zgodna z takim, konstytucyjnym rozumieniem informacji publicznej.

W orzecznictwie utarła się praktyka uznawania za informację publiczną każdej wiadomości wytworzonej przez:

• szeroko rozumianą władzę publiczną,

• osoby publiczne, a także inne podmioty, które tę władzę wykonują lub które gospodarują mieniem Skarby Państwa,

• podmioty niepubliczne (osoby fizyczne i prawne), ale w sprawach, które odnoszą się do administracji publicznej.

REKLAMA

Orzecznictwo sądów administracyjnych wyrosłe na gruncie ustawy o dostępie do informacji stosuje więc w praktyce bardzo szeroką interpretację. - Wszystko to, co znajduje się w polu zainteresowania podmiotów publicznych, staje się informacją publiczną, niezależnie, od jakiego podmiotu ona pochodzi - podsumowuje sędzia Małgorzata Jaśkowska. Skutkiem tego osoba fizyczna, dostarczająca dokument do organu publicznego, musi się liczyć z tym, że (poza wyjątkami dotyczącymi ochrony danych osobowych oraz innych danych chronionych) stanie się on informacją dostępną powszechnie.

Orzeczenie sądu w tej sprawie brzmi: „Nie jest dopuszczalna sytuacja uznania akt w całości za niepodlegające udostępnieniu bez nadania im charakteru tajemnicy służbowej i opatrzeniu klauzulą /poufne/, bądź wykazania, że dotyczą prawnie chronionej tajemnicy, prawa prywatności itp. Oznacza to, że organ musi ustalić, jakie informacje podlegają ochronie ze względu na to, że objęte są tajemnicą” (wyrok NSA z 30 października 2002 r., sygn. akt II SA 1956/02).

Szczegółowy zakres informacji

Przedmiotowe wyliczenie, jakie informacje podlegają upublicznieniu, znajduje się w art. 6 ustawy o dostępie do informacji. Jednak użyte tam sformułowanie „w szczególności”, sugeruje, że wyliczenie to ma charakter przykładowy, a nie zamknięty (wyrok NSA z 9 lutego 2007 r., sygn. akt I OSK 517/06).

Do wiedzy publicznie dostępnej zalicza się więc również:

• wyroki sądów administracyjnych,

• informacje o toku załatwiania spraw,

• decyzje podejmowane przez organy administracji publicznej,

• opinie prawne znajdujące się np. w aktach sprawy (wyrok NSA z 11 lipca 2006 r., sygn. akt I OSK 1060/05),

• listy osób przyjętych na studia w wyniku odwołania (wyrok z 24 maja 2006 r., sygn. akt I OSK 601/05),

• dane dotyczące sposobu procedowania.

REKLAMA

Informacja publiczna odnosi się tylko do treści już istniejących. Nie można żądać od podmiotu publicznego nowych danych, które dopiero należałoby wytworzyć. Informacja publiczna to wiadomości istniejące, będące w posiadaniu urzędu czy organu (wyrok z 19 września 2007 r., sygn. akt I OSK 1992/06).

Prawo dostępu do istniejących informacji odnosi się również do ich formy (a nie tylko treści). Wnioskujący o udostępnienie informacji może żądać wglądu do informacji oryginalnej (dokumentu oryginalnego, np. zarządzenia podpisanego przez burmistrza), a nie tylko jej wersji skróconej, wywieszonej np. na tablicy ogłoszeń.

Informacje proste i przetworzone

W orzecznictwie sądów dużą wagę przywiązuje się do rodzaju żądanych informacji. Wyróżnia się przy tym dwa podstawowe jej rodzaje: proste i przetworzone. Prawo żądania tych pierwszych przysługuje każdemu, to znaczy, że wnioskodawca nie musi w żaden sposób uzasadniać swojej prośby (art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji). Udostępnienie informacji przetworzonej przysługuje natomiast tylko podmiotowi, który wykaże „szczególny interes publiczny” w tej sprawie (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji).

Wyjaśnienia wymaga różnica między informacją prostą a przetworzoną. Informacja prosta jest to taka wiadomość, która występuje w urzędzie, np. wysokość rocznego budżetu samorządu. Za informację przetworzoną uznaje się taką, która „wymaga dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych, ekspertyz połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych” (wyrok z 15 marca 2005 r., sygn. akt II SA/Wa 2225/04).

Uzyskanie informacji przetworzonej jest możliwe, jeżeli jest to szczególnie uzasadnione ze względu na interes publiczny. W praktyce pojęcie „szczególnego interesu publicznego” odnosi się do kręgu takich osób, jak: dziennikarze, radni, posłowie. Przygotowanie takich danych dla tych kręgów zawodowych służyć będzie (zapewne) wykorzystaniu ich na rzecz społeczeństwa. - Osoba prywatna żądająca w urzędzie przygotowania czasochłonnych analiz, raczej takich informacji nie otrzyma - mówi sędzia Małgorzata Jaśkowska.

 

Zakres podmiotowy

Ustawa o dostępie do informacji bardzo szeroko zakreśla krąg podmiotów obowiązanych do jej stosowania. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne. Oprócz podmiotów wymienionych w art. 4 ustawy o dostępie do informacji orzecznictwo sądów doprowadziło do rozciągnięcia jej przepisów na:

• sądy,

• prokuratury,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

• przedsiębiorców, podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych, organizacje non profit - o ile na podstawie innych przepisów informacja ta nie jest objęta tajemnicą i nie narusza prawa do prywatności (wyrok z 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I OSK 735/06).

Obowiązkiem informacyjnym objęte są również podmioty nieposiadające osobowości prawnej.

Formy udzielenia informacji

Przepisy przewidują 3 zasadnicze typy udostępniania informacji:

1) w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP),

2) na wniosek,

3) w formie wyłożenia, wywieszenia w miejscu ogólnie dostępnym lub poprzez wstęp na posiedzenia organów.

Podstawową formą udostępniania informacji jest zamieszczenie jej w BIP. Tryb wnioskowy ma bowiem zastosowanie wyłącznie do tych wiadomości, które nie zostały ujęte w BIP. Co więcej, zastosowanie trzeciej formy, czyli wyłożenie w miejscu ogólnie dostępnym, nie zwalnia mieszkańców z prawa do żądania takiej informacji na wniosek! Tylko zamieszczenie jej w BIP powoduje, że urząd nie musi jej dodatkowo udostępniać. - Co ciekawe, jeżeli jakiś podmiot wystąpi z wnioskiem o udzielnie informacji publicznej, to urząd zamiast odpowiadać, może ją umieścić w BIP. Wystarczy wtedy, że powiadomi wnioskodawcę, że taka informacja już się tam znajduje - wyjaśnia sędzia Małgorzata Jaśkowska.

Mariusz Jendra

Podstawa prawna:

• Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. nr 132, poz. 1110)

„Gazeta Samorządu i Administracji” sprawowała patronat medialny nad konferencją „VIII Forum administratorów, koordynatorów i redaktorów BIP”.

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

REKLAMA

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

Premier Tusk: po rekonstrukcji w rządzie będą wyłącznie przyzwoici ludzie; około 15 lipca zapadną decyzje personalne

W dniu 30 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej Premier Donald Tusk zapowiedział, że około 15 lipca zaproponuje kształt rządu po rekonstrukcji. Rozmowy w tej sprawie są prowadzone z liderami koalicyjnych ugrupowań - PSL, Polski 2050 i Lewicy. Żyjemy w ustrojowym bałaganie, podważane są obiektywne kryteria prawne, dlatego chciałbym, by politycy kierowali się naturalnymi kryteriami, jak zdrowy rozsądek czy zwykła ludzka przyzwoitość, i tacy będą ministrowie po rekonstrukcji - mówił 27 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

Nowelizacja specustawy powodziowej. Nowe zadania i obowiązki samorządów

Możliwość zamiany zniszczonych nieruchomości na lokale komunalne, obowiązek raportowania decyzji WZ, świadczenie lokalowe, premia powodziowa czy ułatwienia proceduralne w odbudowie zniszczonych domów i obiektów – to najważniejsze zmiany w specustawie powodziowej. Nowelizacja ustawy wzmacnia kompetencje JST, daje im nowe narzędzia, ale też nakłada dodatkowe obowiązki administracyjne i sprawozdawcze.

REKLAMA

Czym różni się „odbiór” odpadów komunalnych z nieruchomości od „przyjmowania odpadów”

NSA przypomniał gminom, że ustawodawca rozróżnia pojęcia odbierania odpadów komunalnych od ich przyjmowania i wprowadza odrębnie różne sposoby oddawania odpadów. Co za tym idzie – mechanizmy nie mogą być traktowane jako formy zamienne, kształtowane według własnego uznania gminy.

Wydruk zdjęcia z Google Street View jako dowód w sprawie administracyjnej

Dowodem w postępowaniu administracyjnym może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dlatego wydrukom z Geoportalu oraz wydrukom zdjęć Google Street View nie można odmówić mocy dowodowej. Stanowią one jednak tzw. dowody nienazwane i nie mają prawem przewidzianej mocy dowodowej – tak jak w przypadku dokumentów urzędowych, które sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

REKLAMA