REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dostęp do informacji w świetle orzecznictwa sądowego

Mariusz Jendra
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Informacja publiczna to każda wiadomość znajdująca się w polu zainteresowania administracji. Nie każdy podmiot ma jednak prawo do otrzymania takiej informacji. Przepisy regulujące dostęp do informacji publicznej są nieprecyzyjne, dlatego ogromną rolę przy jej udostępnianiu odegrało orzecznictwo sądów.

Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: ustawa o dostępie do informacji) jest aktem nieprecyzyjnym. Cecha ta odnosi się nawet do jej podstawowych elementów, takich jak:

REKLAMA

• definicja informacji publicznej,

• forma, w jakiej informacja powinna być udostępniania,

• procedury udostępniania.

Nieścisłości dotyczą nie tylko zagadnień głównych, a mnożą się także przy rozwiązaniach szczegółowych. Dlatego ogromną rolę przy stosowaniu ustawy o dostępie do informacji odegrało orzecznictwo sądów. - Orzeczenia sądowe wypełniły ustawę treścią, mimo że przyjęte w nich praktyki są nieraz odwrotne od tych zapisanych w ustawie - powiedziała prof. dr hab. Małgorzata Jaśkowska, Sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) podczas „VIII Forum administratorów, koordynatorów i redaktorów BIP”, zorganizowanego 26 listopada 2008 r. w Warszawie przez Centrum Promocji Informatyki. Orzecznictwo sądów pozwoliło wdrożyć ustawę do stosowania w praktyce.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Czym jest informacja publiczna

Ustawa o dostępie do informacji nie precyzuje nawet tego, czym jest informacja publiczna. Zawarta w art. 1 ustawy o dostępie do informacji definicja, że jest to „każda informacja o sprawach publicznych”, w opinii prawników jest tłumaczeniem nieznanego przez nieznane. Problem ten musieli rozstrzygnąć sędziowie Wojewódzkich Sądów Administracyjnych (WSA) i Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Stanęli oni przed dylematem, czy informacja publiczna:

• obejmuje tylko sprawy publiczne (ujęcie wąskie),

• dotyczy całości funkcjonowania organów publicznych (ujęcie szerokie).

Sądy administracyjne w orzeczeniach przyjęły bardzo szeroką definicję informacji publicznej (wyrok z 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I OSK 735/06). Wychodząc z art. 61 Konstytucji RP, przyjęto, że informacja publiczna „wiąże się z całością działalności organów publicznych, a nie tylko ze sprawami, jakie prowadzą”. Ustawa o dostępie do informacji publicznej, jako akt niższego rzędu, powinna być zgodna z takim, konstytucyjnym rozumieniem informacji publicznej.

W orzecznictwie utarła się praktyka uznawania za informację publiczną każdej wiadomości wytworzonej przez:

• szeroko rozumianą władzę publiczną,

• osoby publiczne, a także inne podmioty, które tę władzę wykonują lub które gospodarują mieniem Skarby Państwa,

• podmioty niepubliczne (osoby fizyczne i prawne), ale w sprawach, które odnoszą się do administracji publicznej.

REKLAMA

Orzecznictwo sądów administracyjnych wyrosłe na gruncie ustawy o dostępie do informacji stosuje więc w praktyce bardzo szeroką interpretację. - Wszystko to, co znajduje się w polu zainteresowania podmiotów publicznych, staje się informacją publiczną, niezależnie, od jakiego podmiotu ona pochodzi - podsumowuje sędzia Małgorzata Jaśkowska. Skutkiem tego osoba fizyczna, dostarczająca dokument do organu publicznego, musi się liczyć z tym, że (poza wyjątkami dotyczącymi ochrony danych osobowych oraz innych danych chronionych) stanie się on informacją dostępną powszechnie.

Orzeczenie sądu w tej sprawie brzmi: „Nie jest dopuszczalna sytuacja uznania akt w całości za niepodlegające udostępnieniu bez nadania im charakteru tajemnicy służbowej i opatrzeniu klauzulą /poufne/, bądź wykazania, że dotyczą prawnie chronionej tajemnicy, prawa prywatności itp. Oznacza to, że organ musi ustalić, jakie informacje podlegają ochronie ze względu na to, że objęte są tajemnicą” (wyrok NSA z 30 października 2002 r., sygn. akt II SA 1956/02).

Szczegółowy zakres informacji

Przedmiotowe wyliczenie, jakie informacje podlegają upublicznieniu, znajduje się w art. 6 ustawy o dostępie do informacji. Jednak użyte tam sformułowanie „w szczególności”, sugeruje, że wyliczenie to ma charakter przykładowy, a nie zamknięty (wyrok NSA z 9 lutego 2007 r., sygn. akt I OSK 517/06).

Do wiedzy publicznie dostępnej zalicza się więc również:

• wyroki sądów administracyjnych,

• informacje o toku załatwiania spraw,

• decyzje podejmowane przez organy administracji publicznej,

• opinie prawne znajdujące się np. w aktach sprawy (wyrok NSA z 11 lipca 2006 r., sygn. akt I OSK 1060/05),

• listy osób przyjętych na studia w wyniku odwołania (wyrok z 24 maja 2006 r., sygn. akt I OSK 601/05),

• dane dotyczące sposobu procedowania.

REKLAMA

Informacja publiczna odnosi się tylko do treści już istniejących. Nie można żądać od podmiotu publicznego nowych danych, które dopiero należałoby wytworzyć. Informacja publiczna to wiadomości istniejące, będące w posiadaniu urzędu czy organu (wyrok z 19 września 2007 r., sygn. akt I OSK 1992/06).

Prawo dostępu do istniejących informacji odnosi się również do ich formy (a nie tylko treści). Wnioskujący o udostępnienie informacji może żądać wglądu do informacji oryginalnej (dokumentu oryginalnego, np. zarządzenia podpisanego przez burmistrza), a nie tylko jej wersji skróconej, wywieszonej np. na tablicy ogłoszeń.

Informacje proste i przetworzone

W orzecznictwie sądów dużą wagę przywiązuje się do rodzaju żądanych informacji. Wyróżnia się przy tym dwa podstawowe jej rodzaje: proste i przetworzone. Prawo żądania tych pierwszych przysługuje każdemu, to znaczy, że wnioskodawca nie musi w żaden sposób uzasadniać swojej prośby (art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji). Udostępnienie informacji przetworzonej przysługuje natomiast tylko podmiotowi, który wykaże „szczególny interes publiczny” w tej sprawie (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji).

Wyjaśnienia wymaga różnica między informacją prostą a przetworzoną. Informacja prosta jest to taka wiadomość, która występuje w urzędzie, np. wysokość rocznego budżetu samorządu. Za informację przetworzoną uznaje się taką, która „wymaga dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych, ekspertyz połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych” (wyrok z 15 marca 2005 r., sygn. akt II SA/Wa 2225/04).

Uzyskanie informacji przetworzonej jest możliwe, jeżeli jest to szczególnie uzasadnione ze względu na interes publiczny. W praktyce pojęcie „szczególnego interesu publicznego” odnosi się do kręgu takich osób, jak: dziennikarze, radni, posłowie. Przygotowanie takich danych dla tych kręgów zawodowych służyć będzie (zapewne) wykorzystaniu ich na rzecz społeczeństwa. - Osoba prywatna żądająca w urzędzie przygotowania czasochłonnych analiz, raczej takich informacji nie otrzyma - mówi sędzia Małgorzata Jaśkowska.

 

Zakres podmiotowy

Ustawa o dostępie do informacji bardzo szeroko zakreśla krąg podmiotów obowiązanych do jej stosowania. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne. Oprócz podmiotów wymienionych w art. 4 ustawy o dostępie do informacji orzecznictwo sądów doprowadziło do rozciągnięcia jej przepisów na:

• sądy,

• prokuratury,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

• przedsiębiorców, podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych, organizacje non profit - o ile na podstawie innych przepisów informacja ta nie jest objęta tajemnicą i nie narusza prawa do prywatności (wyrok z 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I OSK 735/06).

Obowiązkiem informacyjnym objęte są również podmioty nieposiadające osobowości prawnej.

Formy udzielenia informacji

Przepisy przewidują 3 zasadnicze typy udostępniania informacji:

1) w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP),

2) na wniosek,

3) w formie wyłożenia, wywieszenia w miejscu ogólnie dostępnym lub poprzez wstęp na posiedzenia organów.

Podstawową formą udostępniania informacji jest zamieszczenie jej w BIP. Tryb wnioskowy ma bowiem zastosowanie wyłącznie do tych wiadomości, które nie zostały ujęte w BIP. Co więcej, zastosowanie trzeciej formy, czyli wyłożenie w miejscu ogólnie dostępnym, nie zwalnia mieszkańców z prawa do żądania takiej informacji na wniosek! Tylko zamieszczenie jej w BIP powoduje, że urząd nie musi jej dodatkowo udostępniać. - Co ciekawe, jeżeli jakiś podmiot wystąpi z wnioskiem o udzielnie informacji publicznej, to urząd zamiast odpowiadać, może ją umieścić w BIP. Wystarczy wtedy, że powiadomi wnioskodawcę, że taka informacja już się tam znajduje - wyjaśnia sędzia Małgorzata Jaśkowska.

Mariusz Jendra

Podstawa prawna:

• Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. nr 132, poz. 1110)

„Gazeta Samorządu i Administracji” sprawowała patronat medialny nad konferencją „VIII Forum administratorów, koordynatorów i redaktorów BIP”.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Samorzad.infor.pl
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Premier: Kształcimy lekarzy. Jest ich 191 000. Wzrost o 24 000. Staramy się skrócić kolejki pacjentów do lekarzy

    Naszą strategią jest zwiększanie liczby lekarzy w polskiej służbie zdrowia po to, by skrócić kolejki - powiedział we wtorek w Pile (Wielkopolskie) premier Mateusz Morawiecki. Poinformował, że w pilskej filii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza utworzony zostanie kierunek lekarski.

    Od 1 lutego 2024 r wojsko wezwie 230 000 osób. W tym kobiety 19-27 lat. [Wykaz wzywanych osób]

    Czas trwania kwalifikacji wojskowej w 2024 r. to: 1 lutego 2024 r. – 30 kwietnia 2024 r.

    W 2024 r wojsko wezwie kobiety 19-27 lat na komisje. Jakich kwalifikacji szuka wojsko [Wykaz]

    Czas trwania kwalifikacji wojskowej w 2024 r. to – 1 lutego 2024 r. – 30 kwietnia 2024 r. Liczba wezwanych do stawienia się 230 000 osób. Wojsko wezwie także kobiety, o ile mają odpowiednie kwalifikacje. Chodzi głównie o zawody medyczne.

    A. Holland: PO naciskała, bym nie puszczała "Zielonej granicy" przed wyborami. Trzaskowski odpowiada ...

    Agnieszka Holland podczas spotkania z widzami w niedzielę 24 września 2023 r. miała powiedzieć - wg. relacji "Gazety Żoliborza", że Platforma Obywatelska wywierała na nią naciski, aby nie puszczała filmu "Zielona granica" przed wyborami. "Nigdy nie rozmawiałem z Agnieszką Holland na ten temat - zastrzegł, w poniedziałek w Polsat News wiceprzewodniczący PO Rafał Trzaskowski.

    REKLAMA

    „Laptop dla czwartoklasisty”. Uczeń oddaje stary darmowy laptop i otrzymuje nowy. Też darmowy [Wyjaśnienia Ministra Cyfryzacji]

    Czwartoklasista oddaje komputer, by otrzymać drugi z programu „Laptop dla czwartoklasisty”. 

    180 zł za dzień służby żołnierza przy granicy. 112,5 zł za dzień służby spoza sfery przygranicznej [zmiany od 24 sierpnia 2023 r.]

    Dietę 250% otrzymają żołnierze Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych zabezpieczający lub pełniący dyżurną zmianę bojową (DZB) na rzecz wschodniej granicy. Muszą zostać skierowani w podróż służbową w celu ochrony granicy państwowej. Wypłata diety nie wymaga służby bezpośrednio w strefie przygranicznej (o co trudno w przypadku formacji przeciwlotniczych, przeciwrakietowych i radiolokacyjnych).

    2024 r.: 2 wzory dla umów o pracę: rozwiązanie umowy za porozumieniem, wypowiedzenie umowy na czas określony [Aktualne okresy wypowiedzenia]

    Wzór rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. Wzór wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony. [Aktualne okresy wypowiedzenia]

    Premier Saksonii o migracji: sytuacja jest dramatyczna, kontrole na granicy z Polską i Czechami są konieczne

    W debacie na temat polityki migracyjnej premier Saksonii Michael Kretschmer (CDU) opowiedział się za szybkimi i zdecydowanymi środkami. Podkreślił, że „sytuacja jest dramatyczna", a stacjonarne kontrole na granicach z Polską i Czechami są koniecznie, by opanować sytuację – informuje portal Tagesschau.

    REKLAMA

    Bon 2500 zł na laptop od rządu. Czy nauczyciel ma obowiązek przynosić laptop do szkoły?

    Nauczyciele zgłaszają wątpliwości, czy korzystając z bonu 2500 zł na zakup laptopa, będą musieli ten komputer przynosić do szkoły i raportować dyrekcji szkoły, czy wykorzystują go na lekcjach.

    Dwa nowe przywileje zwolnionych pracowników kłopotem dla pracodawców [Nowelizacja przepisów]

    Przywileje ma tylko pracownik, który zaskarżył zwolnienie z pracy do sądu pracy. Polegają na przywróceniu do pracy bez czekania na prawomocny wyrok sądu. Inaczej mówiąc na czas procesu z pracodawcą pracownik dalej pracuje. Jak to zrobić?

    REKLAMA