Fundusze unijne dla samorządów ze wschodniej Polski

W ramach PO RPW będą wspierane finansowo m.in. projekty inwestycyjne jednostek samorządu terytorialnego z województw: podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego. Tych pięć województw znajduje się w grupie najbiedniejszych w całej Unii Europejskiej. Wartość PKB na mieszkańca w tych regionach nie przekracza 40 proc. unijnej średniej, dlatego zdecydowano się na opracowanie specjalnego programu mającego na celu przyspieszenie tempa rozwoju regionów, które z uwagi na swe położenie określono mianem Polski Wschodniej.

Dodatkowo przedsięwzięcia inwestycyjne na terenach tych województw będą wspierane także z innych unijnych programów, jak np. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka i regionalne programy operacyjne oraz Program rozwoju obszarów wiejskich.

Przedsięwzięcia w ramach programu PO RPW będą finansowane głównie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Na realizacje celów i priorytetów PO RPW przeznaczono ponad 2,27 mld euro. Z tej sumy około 68,21 mln euro zostało przeznaczone na wsparcie realizacji IV Priorytetu - pomoc techniczna. W programie głównym celem jest rozwój infrastruktury technicznej, przede wszystkim dostępu do internetu. Innym celem jest rozwój sieci połączeń drogowych: powiatowych i wojewódzkich, tak by drogi połączyły cały region z krajem i Unią Europejską. Ważnym celem PO RPW jest także budowa dróg dojazdowych do przejść granicznych z Białorusią, Ukrainą i obwodem kaliningradzkim.

Kolejny cel programu to rozwój parków technologicznych, dzięki którym możliwy będzie rozwój myśli technologicznej i nowoczesnych technologii. Gminy będą mogły pozyskiwać środki na organizowanie i budowę inkubatorów przedsiębiorczości innowacyjnej.

Bardzo ważne jest to, że gminy mogą uzyskać dotacje na przygotowanie terenów inwestycyjnych pod przyszłą działalność produkcyjną i usługową. Posiadanie przygotowanych działek pod inwestycje to magnes dla inwestorów. Inwestor zapewne zainteresuje się takimi terenami, gdzie będzie miał już gotową drogę dojazdową i podstawowe media techniczne.

Jest duża szansa pozyskania pieniędzy na realizacje projektów, które przyczynią się do zwiększenia poziomu atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej gmin z obszarów regionu Polski Wschodniej.

Przygotowanie do wykorzystania funduszy

Obecnie, gdy są już znane opisy i podstawowe założenia PO RPW, należy dobrze je przestudiować. Samorządy powinny tak określić swój projekt, by odpowiadał założeniom priorytetu i poszczególnym działaniom, jakie są przewidziane w programie operacyjnym. Tworząc projekt, trzeba pamiętać, by był on innowacyjny i przyczyniał się do wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej, turystycznej gminy, powiatu czy regionu. Ten element decyduje m.in. o przyznaniu lub nie pomocy w ramach PO RPW.

W planie inwestycyjnym PO RPW już są wstępnie zaakceptowane projekty, które będą realizowane na terenie pięciu województw wschodnich. Plan będzie podlegał dużym zmianom w okresie 2007 - 2013.

Każda gmina, każdy powiat i województwo powinny starać się na wszelkie sposoby, by jej projekt uzyskał akceptacje komisji oceniającej wnioski.

Trzeba też pamiętać, że jeżeli projekt nie uzyska wsparcia finansowego podczas pierwszej tury przyjmowania wniosków lub w ramach pierwszego planu inwestycyjnego, to są jeszcze szanse na otrzymanie wsparcia w następnych terminach. Wówczas projekt należy poprawić i jeszcze raz starać się o pomoc. Tak twierdzą zgodnie eksperci od funduszy unijnych.

Przygotowanie projektu

Jest jeszcze kilka miesięcy, zanim unijne fundusze 2007-2013 będą w pełni aktywne, gdy będą ogłoszone pierwsze terminy przyjmowania wniosków i gdy będą zawierane pierwsze umowy o dotacje. Już teraz trzeba aktywnie pracować nad projektami, nad stworzeniem dokumentacji przedsięwzięcia inwestycyjnego. Przy tworzeniu wizji projektu trzeba odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań:

l co samorząd chce zrobić w ramach PO RPW,

l czy pomysł znajdzie akceptację wśród mieszkańców gminy, powiatu,

l czy projektowana inwestycja jest potrzebna,

l czy w gminie bardziej jest potrzebna nowa droga, dostęp do szerokopasmowego internetu, centrum innowacji i technologii, inkubator przedsiębiorczości, a może baza noclegowa dla turystów lub uzbrojenie terenu inwestycyjnego z drogami dojazdowymi.

Odpowiedzi na powyższe pytanie nie mogą być formułowane tylko przez samych autorów projektu. Odpowiedzi trzeba szukać po szerokiej konsultacji społecznej. Konsultacje te powinny być prowadzone np. na zebraniach, spotkaniach nieformalnych lub podczas lokalnych uroczystości. Konieczny jest kontakt w tej sprawie z ważniejszymi przedsiębiorstwami, organizacjami pozarządowymi i instytucjami publicznymi działającym na terenie gminy, powiatu czy województwa.

Zarząd gminy bądź powiatu musi być wyposażony w stosowne dokumenty, takie jak:

l aktualny, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo co najmniej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,

l lokalny plan inwestowania gminy wraz ze źródłami pozyskania kapitału na sfinansowanie zaplanowanego przedsięwzięcia,

l plan rozwoju przedsiębiorczości i strategię rozwoju gminy, na co najmniej okres kadencji konkretnej rady gminy.

Brak tych planów to duży minus przy ocenie wniosku o pomoc unijną w PO RPW, jak i w innych programach operacyjnych. Gmina nieposiadająca wymienionych wyżej dokumentów będzie postrzegana jako niedbający o rozwój, nie najlepszy gospodarz.

Brak posiadania wizji rozwoju gminy to utrata szansy na pozyskanie środków unijnych. Nikt nie pomoże zdobyć np. gminie dotacji, jeżeli nie ma żadnego planu rozwoju, budowy i rozbudowy infrastruktury technicznej. We wniosku, w projekcie, w planach i strategiach władze samorządowe powinny wyraźnie dać do zrozumienia, że dbają o lokalnych przedsiębiorców, o rozwój gminy, wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej.

NA CO PRZEZNACZYĆ POMOC Z PROGRAMU OPERACYJNEGO ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ

Priorytety i obszary wsparcia w ramach PO RPW to:

1. Nowoczesna gospodarka, główny cel to stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i innowacyjności:

l Infrastruktura uczelni,

l Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego,

l Wspieranie innowacji,

l Promocja i współpraca.

2. Wojewódzkie ośrodki wzrostu, główny cel to rozwój wybranych funkcji metropolitarnych miast wojewódzkich:

l System miejskiego transportu publicznego,

l Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej w regionie.

3. Infrastruktura transportowa, główny cel to dostępności i poprawa jakości powiązań komunikacyjnych województw wschodnich:

l Infrastruktura drogowa,

l Trasy rowerowe.

4. Pomoc techniczna, główny cel to wdrażanie i promocja programu:

l Wsparcie procesu wdrażania,

l Działania informacyjne i promocyjne.

Po co SWOT

Przy opracowywaniu planów i strategii inwestycyjnych należy brać pod uwagę analizę SWOT. Jest to dobre narzędzie analityczne, akceptowane we wszystkich strukturach unijnych, w szczególności przy realizacji projektów w ramach funduszy strukturalnych.

Tworząc taką analizę w poszczególnym planie lub projekcie, należy przeprowadzić konsultacje z przedsiębiorcami działającymi na terenie gminy lub przedstawicieli organizacji społeczno-gospodarczych.

W planach i strategiach oprócz wizji rozwoju lokalnego musi być określone źródło pozyskiwania kapitału na sfinansowanie zaplanowanego przedsięwzięcia.

Po stworzeniu planów i strategii, analizy SWOT i po konsultacjach społecznych można przejść do tworzenia projektu i studium wykonalności przedsięwzięcia inwestycyjnego lub pozainwestycyjnego.

Stworzenie projektu to poważne przedsięwzięcie. Nie może on powstać przy udziale jednego lub dwóch autorów. Musi to być zespół ekspertów z kilku dziedzin. Jeżeli brakuje do tego odpowiednich osób w urzędzie gminy lub powiatu, to lepiej zlecić stworzenie projektu i studium wykonalności zewnętrznej firmie specjalizującej się w tego typu działalności.

Podstawową zasadą dobrego projektu jest to, że im jest on bardziej profesjonalnym dokumentem, tym większe są szanse na otrzymanie dotacji. Trzeba też pamiętać, że przy ocenie projektu brane są pod uwagę:

l cele, jakie przyświecają projektowi, czy ich realizacja przyczyni się do wzrostu atrakcyjności i konkurencyjności gminy, powiatu i regionu,

l przejrzystość cyklu inwestowania oraz etapów realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego,

l korzyści, jakie przyniesie zrealizowanie projektu mieszkańcom.

Podstawową zasadą jest to, że brane pod uwagę są korzyści, jakie projekt przyniesie mieszkańcom jako ostatecznym beneficjentom pomocy, a nie, jakie korzyści projekt przyniesie np. urzędowi. Jest to żelazna zasada, której trzeba przestrzegać, by skutecznie starać się o środki unijne.

Gdy brakuje pieniędzy

Jeżeli gminie brakuje środków finansowych, aby stworzyć projekt inwestycyjny lub by stworzyć niezbędną dokumentację do projektu, to może w takiej sytuacji liczyć na kredyt z Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych (FRIK), administrowany przez BGK. Oczywiście kredyt można pozyskać z innych banków, ale w drodze zorganizowanego przetargu publicznego ogłoszonego m.in. wśród instytucji pożyczkowych. Atrakcyjność kredytu z FRIK to prosty tryb pozyskiwania i niskie odsetki, czyli małe koszty pozyskania kredytu.

Gmina lub związek gmin mogą pozyskać środki z FRIK w ramach wyjątkowego trybu zamówień publicznych z wolnej ręki, bez konieczności przeprowadzenia przetargu wśród innych banków. Kredyt przeznaczony jest na przygotowanie przez gminę projektów inwestycji komunalnych i stworzenie odpowiedniej dokumentacji. Dotyczy to projektu przewidzianego do współfinansowania ze środków unijnych programów operacyjnych. Do tych projektów zalicza się studium wykonalności inwestycji, analizę kosztów i korzyści, inne analizy i ekspertyzy, w tym studium oddziaływania inwestycji na środowisko.

Maksymalna suma kredytu to 500 tys. zł i nie więcej niż 80 proc. wartości poniesionych kosztów przygotowania dokumentacji. Kredyt jest udzielany na 36 miesięcy z możliwością uzyskania karencji w spłacie zadłużenia na 18 miesięcy. Oprocentowanie wynosi 0,5 stopy redyskonta weksli NBP, tj. kredytobiorca płaci obecnie odsetki w wysokości 2,25 proc. w skali roku. Bank pobiera prowizje w wysokości 1 proc. wypłacanej sumy kredytu. Zabezpieczeniem głównym jest weksel własny.

Gospodarka i internet

W ramach PO RPW Priorytetu 1 - Nowoczesna gospodarka wspierane będą m.in.: projekty dostępu do internetu instytucji publicznych, w tym urzędów gmin i urzędów miejskich. Chodzi tu o przedsięwzięcia inwestycyjne, które zwiększą wykorzystywanie połączeń elektronicznych w komunikowaniu się na linii urząd - mieszkańcy gminy albo powiatu lub miasta. Dotowane będą przedsięwzięcia zwiększające poziom dostępu do internetu szerokopasmowego mieszkańców obszarów peryferyjnych zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Chodzi w tym przypadku głównie o tereny wiejskie, na których połączenia elektroniczne są mało znane i rozwój technologiczny nadal pozostawia wiele do życzenia. Na tych obszarach będą też propagowane korzyści z posiadania dostępu do internetu w domu lub mieszkaniu oraz możliwość załatwiania spraw administracyjnych poprzez łącza elektroniczne.

Przy współpracy z samorządami będzie realizowany kompleksowy projekt obejmujący swym zasięgiem regiony Polski Wschodniej, który będzie polegał na:

l zapewnieniu dostępu do internetu o dużej przepustowości,

l rozwijaniu gminnych sieci telecentrów oraz tworzeniu i zastosowaniu programów komputerowych w zarządzaniu przez samorządy i inne instytucje publiczne,

l prowadzeniu szkoleń skierowanych do osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym.

Wspierane będą zwłaszcza przedsięwzięcia sprzyjające tworzeniu infrastruktury internetu szerokopasmowego, głównie na terenach małych miast i wsi. Realizacja tego celu będzie odbywać się wraz z działaniami informacyjnymi i edukacyjnymi. Promowane będą projekty edukacji skutecznego posługiwania się internetem, szczególnie wśród osób powyżej 40 roku życia. Organizowane mają być kampanie promujące internet w mediach miejscowych, za pośrednictwem urzędów gmin i na wsi.

Centra przemysłowe, tereny inwestycyjne

Samorządy gminne i powiatowe będą mogły przy wykorzystaniu unijnych pieniędzy tworzyć wszelkiego rodzaju centra innowacyjności gospodarczej i instytucje prorozwojowe. Wspierane będą więc projekty infrastrukturalne z zakresu budowy i rozbudowy parków przemysłowych, parków technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości technologicznej, centrów doskonalenia zawodowego i centrów transferu technologii oraz ośrodków innowacji. Na wsparcie finansowe mogą liczyć m.in. jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe i inne instytucje publiczne w zakresie infrastruktury zaplecza badawczo-rozwojowego. Pomoc ta polegać ma na dotowaniu wyposażenia w niezbędną infrastrukturę i sprzęt np. parków przemysłowych albo inkubatorów przedsiębiorczości. Tworzenie tego typu instytucji innowacyjnych ma być magnesem dla inwestorów, także małych i średnich firm. Ma to być także pomysłem na wykorzystanie potencjału miejscowych wyższych uczelni, jednostek naukowych i równocześnie na transfer nowoczesnych technologii dla przedsiębiorstw. Tego typu inwestycje mają się przyczynić także do zmniejszenia bezrobocia poprzez pobudzenie przedsiębiorczości szczególnie wśród młodzieży i absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Centra innowacyjne lub technologiczne niekoniecznie będą lokalizowane na terenach wielkich miast.

PRZYKŁAD

PROMOCJA ELEKTRONICZNEJ POCZTY

Urząd gminy z województwa podkarpackiego stworzył projekt promocji internetu na terenie gminy. Promocja będzie adresowana do wszystkich mieszkańców, szczególnie do lokalnych przedsiębiorców i mieszkańców z peryferyjnych wsi. Zadaniem tego programu jest przede wszystkim ukazanie korzyści, jakie daje poczta elektroniczna i internet jako okno na świat. Program został stworzony po szerokiej konsultacji społecznej podczas zebrań zorganizowanych przez wójta gminy i wszystkie sołectwa.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Podział środków na poszczególne regiony

Urzędy gminne otrzymają wsparcie finansowe na działania związane z przygotowaniem terenów inwestycyjnych pod działanie np. parków przemysłowych, inkubatorów przedsiębiorczości i centrów innowacyjności. Pomoc będzie udzielana także na kompleksowe przygotowanie terenu pod inwestycje produkcyjne oraz strefy nowoczesnych usług i produkcji.

Tak więc samorządy mogą liczyć na wsparcie finansowe realizacji projektów poprawiających atrakcyjność inwestycyjną, w tym uzbrajanie terenów pod działalność przedsiębiorstw innowacyjnych i wykorzystujących zawansowane technologie. Jest to jeden z głównych celów PO RPW. Planowane przez samorządy określone zagospodarowanie terenów powinno uwzględniać potencjał gospodarczy regionu. Wsparcie przygotowania terenów produkcyjnych lub pod działalność usługową polegać ma na wyposażeniu tych obszarów w odpowiednią infrastrukturę techniczną, w tym drogi dojazdowe, kanalizację wodno-ściekową. Tereny takie muszą mieć uregulowany stan prawny i własnościowy. Efektem takich przedsięwzięć powinno być pozyskanie inwestorów i podniesienie poziomu konkurencyjności określonego obszaru.

Likwidowanie dysproporcji

W ramach I priorytetu PO RPW wspierane będą wszelkiego rodzaju przedsięwzięcia inwestycyjne i pozainwestycyjne przyczyniające się do likwidacji dysproporcji rozwojowych, jakie istnieją pomiędzy regionami Polski Wschodniej a pozostałymi regionami kraju i Unii Europejskiej. W PO RPW duży nacisk jest położony na aktywne współdziałanie wszystkich szczebli samrządu terytorialnego.

Promowana będzie współpraca międzyregionalna. Przedsięwzięcia tego typu będą oparte o doświadczenia z poprzednich unijnych programów pomocowych 2004 - 2006. W założeniach jest szansa na zmianę postrzegania regionów wschodnich. Województwa wschodnie będą promowane jako miejsca atrakcyjne pod względem turystycznym, gospodarczym i inwestycyjnym. Promocja ta będzie odbywać się na szczeblu międzynarodowym, w Unii Europejskiej i poza Unią.

Celem podejmowanych działań w ramach wspomnianego priorytetu ma być stworzenie warunków do inwestowania na terenach wschodnich. Wspierane będą wszelkiego rodzaju projekty organizowane przez samorządy, które przyczynią się do stworzenia jak najlepszych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, efektywnego transferu nowych i innowacyjnych technologii. Wspierane będą różne formy współpracy pomiędzy uczelniami wyższymi, jednostkami samorządu terytorialnego, instytucjami naukowymi i przedsiębiorcami z regionu Polski Wschodniej.

Na pomoc mogą liczyć także projekty, których celem będzie nawiązywanie kontaktów międzynarodowych i z regionami, organizacjami i przedsiębiorstwami z Unii Europejskiej, po to by zwiększyć wartość inwestycji w Polsce Wschodniej. W celu nawiązania kontaktów miedzyregionalnych organizowane będą specjalne seminaria. Temu celowi mają służyć także tworzone międzyregionalne ośrodki obsługi inwestorów i przedsiębiorców, czyli profesjonalne ośrodki informacji, promocji i doradztwa.

Transport publiczny i turystyka

W ramach Priorytetu II wspierany ma być m.in. miejski transport zbiorowy. Chodzi o projekty władz miejskich wynikające z kompleksowych strategii rozwoju czystego miejskiego transportu publicznego, szczególnie na terenie miast wojewódzkich. Wskazane jest zastosowanie alternatywnych środków komunikacji. W tym celu wykorzystany może być transport szynowy, trolejbusowy oraz pojazdy autobusowe napędzane np. biopaliwami. Realizowane w ramach tego programu przedsięwzięcia inwestycyjne muszą ułatwiać dojazd z obszarów podmiejskich i gmin ościennych do centrum miejskiego. W tym celu rozwijana może być także sieć połączeń kolejowych.

PRZYKŁAD

UZBRAJANIE TERENÓW INWESTYCYJNYCH

Gmina z woj. warmińsko-mazurskiego stworzyła projekt uzbrojenia terenu, na którym będzie budowana baza noclegowa dla turystów. Projekt ma duże szanse powodzenia w realizacji i otrzymania dotacji. Już teraz zgłosiło się kilku poważnych inwestorów z branży hotelarsko-turystycznej, którzy chcą zainwestować w tej gminie po tym, gdy gmina uzbroi teren i doprowadzi drogi dojazdowe. Będzie to możliwe po otrzymaniu dotacji unijnych.

PRZYKŁAD

KIELCE - NIE TYLKO STADION

Kielce częściowo za unijne pieniądze wybudowały niedawno współczesny stadion piłkarski. Zbudowany został według zaleceń i zasad UEFA. Kielce stawiają nie tylko na rozwój infrastruktury sportowej, ale też na rozwój infrastruktury komunalnej i odnowę miasta.

Częściowo za unijne pieniądze miasto dokonało rewitalizacji całego obszaru Śródmieścia. W Kielcach wcielanych jest w życie kilka strategii rozwojowych i planów inwestycyjnych także w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Temu celowi ma służyć m.in. opracowanie strategii rozwoju miasta w ramach tego programu.

Wspierane w formie dotacji będą zintegrowane systemy transportu zbiorowego. W tym przypadku szczególną rolę do odegrania mają urzędy miejskie dużych miast Polski Wschodniej. To one będą w głównej mierze odpowiedzialne za realizacje zadań wynikających z Działania 2.1 - poświęconego rozwojowi transportu zbiorowego.

W ramach Priorytetu II Działania 2 będą wspierane także projekty z zakresu budowy, rozbudowy i modernizacji infrastruktury turystyki kongresowej i targowej. W tym przypadku chodzi o budowę lub rozbudowę infrastruktury umożliwiająca organizację kongresów, konferencji, wystaw i targów o znaczeniu ponadregionalnym i międzynarodowym.

Badania dowodzą, że ponad połowa kwot wydatkowanych przez wystawców pozostaje w mieście organizującym targi lub wystawy. Są to wymierne korzyści nie tylko dla miejscowego biznesu, ale pośrednio wpływające na ograniczenie bezrobocia, wzrost inwestycji, a w konsekwencji odczuwalne staje się zasilanie budżetu miejskiego i regionu.

Dodatkowo nowoczesne, multifunkcjonalne centra wystawiennicze, kongresowe, targowe i konferencyjne służą jako stymulator rozwoju przemysłu i jako czynnik wzrostu poziomu wiedzy specjalistycznej. Są również bodźcem zwiększającym aktywność w dziedzinie eksportu, szczególnie w regionach słabiej rozwiniętych. Centra są miejscem wymiany wiedzy o produktach, rynkach i konkurencji. Pomoc będzie skierowana także na tereny objęte siecią ochronny Natura 2000. Szanse na rozwój mają gminy typowo wiejskie położone na terenach atrakcyjnych turystycznie.

Z uwagi na niewielką ilość środków program obejmuje wsparciem tylko te przedsięwzięcia, które mają bezpośredni wpływ na rozwój przedsiębiorczości głównie innowacyjnej oraz promocję regionu jako atrakcyjnego gospodarczo i turystycznie.

Wszystkie działania w ramach Priorytetu II mają w planach przyczynić się do wzrostu ekonomicznej aktywności regionów oraz ich atrakcyjności dla inwestorów, turystów biznesowych oraz mieszkańców.

W wyniku realizacji wszelkiego rodzaju zadań i projektów inwestycyjnych w ramach Priorytetu II ma nastąpić wzmocnienie infrastrukturalne miast wojewódzkich Polski Wschodniej, tj.: Lublina, Białegostoku, Rzeszowa, Olsztyna i Kielc. Rozbudowa infrastruktury w tych miastach ma z kolei posłużyć do rozwoju gospodarczego regionów położonych wokół tych miast.

Budowa infrastruktury drogowej

W ramach Priorytetu II wspierane będą m.in. projekty budowy dróg wojewódzkich Polski Wschodniej. Ma to przyczynić się do poprawy połączeń komunikacyjnych pomiędzy regionami i ośrodkami miejskimi. Poprawić ma to także dostęp do terenów inwestycyjnych i obszarów atrakcyjnych turystycznie, do przejść granicznych, a także do sieci dróg krajowych i międzynarodowych. Szczególną rolę do odegrania będzie miał samorząd województwa.

Wsparciem objęte zostaną również budowa, rozbudowa i modernizacja dróg powiatowych prowadzących do przejść granicznych.

Dofinansowaniem objęte zostaną projekty budowy i modernizacji obwodnic, mostów, tuneli, wiaduktów, estakad oraz węzłów i skrzyżowań w ciągach dróg. Ponadto wspierane finansowo będą projekty budowy obwodnic miejskich w ciągach dróg krajowych oraz budowa mostów i przepraw mostowych dla ruchu kołowego.

W ramach powołanego priorytetu PO RPW wspierane będą wszelkiego rodzaju przedsięwzięcia inwestycyjne organizowane przez jednostki samorządu terytorialnego, które przyczynią się do szybszej, bezpieczniejszej i sprawniejszej komunikacji, nieuciążliwej dla środowiska i bezpieczne dla użytkowników dróg. Zadania inwestycyjne realizowane w ramach PO RPW mają także poprawiać jakość usług transportowych i mobilność obywateli.

Rozwój sieci drogowej w regionach wschodnich przyczynić się ma też do ułatwienia dostępu mieszkańców tych regionów do międzynarodowych korytarzy transportowych Transeuropejskiej Sieci Transportowej.

Dotowane będą inwestycje drogowe, których realizacja ma przeciwdziałać zapóźnieniom o charakterze inwestycyjnym. Realizacja tych zadań będzie ukierunkowana na zwiększenie dostępności komunikacyjnej, przez właściwe gospodarowanie przestrzenią.

Pomoc z programów regionalnych

Samorządy z regionów wschodnich oprócz PO RPW będą miały do dyspozycji jeszcze regionalne programy pomocowe. We wszystkich 5 RPO z terenów Polski Wschodniej stawia się na rozwój infrastruktury komunalnej, wzrost konkurencyjności oraz podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej.

Oprócz wspólnych prawie dla wszystkich programów regionalnych priorytetów ukierunkowanych na rozwoju przedsiębiorczości i informatyzacji regionu administratorzy niektórych z nich stawiają na rozwój sieci dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich, a także włączenie regionu w system dróg krajowych i międzynarodowych.

Wspierane będą przede wszystkim zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku np. rozwoju przedsiębiorczości, gminy albo powiaty mogą brać udział przy tworzeniu funduszy pożyczkowych, poręczeniowych i organizacji z otoczenia biznesu. Wiele priorytetów brzmi podobnie, ale są oryginalne i mają swoją specyfikę. W przypadku m.in. jednego z priorytetów woj. warmińsko-mazurskie stawia na rozwój infrastruktury wokół Wielkich Jezior. W podkarpackim zaś postawiono m.in. na rozwój oświaty, w tym oświaty przedszkolnej. Lubelskie stawia na kompleksową rewitalizację miast. W woj. podlaskim natomiast wspierane będą m.in. przedsięwzięcia z zakresu infrastruktury turystycznej, podobnie jak na Warmii i Mazurach. W świętokrzyskim RPO postawiono na rewitalizację małych miast.

Lubelska rewitalizacja

W ramach Priorytetu II - Infrastruktura ekonomiczna będą wspierane finansowo m.in. gminne i regionalne programy rewitalizacji terenów poprzemysłowych z przeznaczeniem na strefy rekreacyjne i przemysłowo-usługowe. Pomoc będzie oferowana na kompleksową rewitalizację zdegradowanych obszarów miejskich. Dotacje będzie można uzyskać także na kompleksowe uzbrajanie terenów inwestycyjnych obejmujących budowę lub rozbudowę infrastruktury drogowej, wodno-kanalizacyjnej, gazowej, energetycznej i telekomunikacyjnej. Za unijne pieniądze będzie można także prowadzić kampanie promujące region w kraju i za granicą.

7 KROKÓW

PRZYGOTOWANIA SIĘ DO PO RPW

1. SWOT

Trzeba dokonać dogłębnej analizy potrzeb inwestycyjnych gminy, powiatu, województwa. Do tego dobrym narzędziem jest analiza SWOT. W jej wyniku określane są plusy i minusy danej inwestycji. Jej zalety i wady. Konieczna jest dyskusja społeczna z miejscowymi liderami, przedsiębiorcami lokalnymi, organizacjami pozarządowymi i instytucjami publicznymi.

2. Plan

Należy stworzyć aktualny plan zagospodarowania przestrzennego. Powinien on pokrywać obszar całej gminy.

3. Strategie i plany

Gmina albo powiat, jeżeli chcą być postrzegane jako dobry gospodarz, powinny stworzyć m.in. plan lub strategię rozwoju lokalnego, plan finansowania albo wieloletni plan inwestycyjny.

4. Program

Należy dogłębnie przestudiować dostępne materiały szczegółowe PO RPW, dostępne na witrynie internetowej: www.funduszestrukturalne.gov.pl.

5. Założenia projektu

Na podstawie analizy SWOT, planu i strategii trzeba określić, co dla gminy jest pilniejsze do zrealizowania, co najpierw należy zbudować albo zmodernizować. Może to być budowa infrastruktury dostępu do szerokopasmowego internetu czy modernizacja drogi, mostu lub wiaduktu.

6. Studium wykonalności

Jest to dokument niezbędny przy każdym programie operacyjnym. Trzeba go tworzyć fachowo. To od tego dokumentu głównie zależy, czy samorząd otrzyma dotację.

7. Ekspertyzy

Należy dokonać analizy przedsięwzięcia inwestycyjnego. Chodzi o wszelkiego rodzaju ekspertyzy w zależności od rodzaju projektu. Potrzebne jest studium oddziaływania inwestycji na środowisku.

POTRZEBNE ADRESY

Podlaskie:

1. Regionalne Centrum Informacji Europejskiej - www.rcie.bialystok.pl,

2. Punkt Informacyjny Europa Direct - www.europe-direct.bialystok.pl,

3. Urząd marszałkowski - www.wrotapodlasia.pl

Lubelskie:

1. Regionalne Centrum Informacji Europejskiej - www.rcie.lublin.pl,

2. Punkt informacyjny Europa Direct - www.europe-direct.lublin.pl lub www.europe_direct.zamosc.pl,

3. Lubelski Urząd Wojewódzki - www.zporr.lublin.uw.gov.pl,

4. Urząd Marszałkowski - www.lubelskie.pl,

Podkarpackie:

1. Regionalne Centrum Informacji Europejskiej - www.rcie.rzeszow.pl,

2. Punkt Informacyjny Europa Direct - www.europedirect.pl,

3. Podkarpacki Urząd Wojewódzki - www.rzeszow.uw.gov.pl,

4. Urząd Marszałkowski - www.podkarpackie.pl.

Świętokrzyskie:

1. Regionalne Centrum Informacji Europejskiej - www.rcie.kielce.pl,

2. Punkt Informacyjny Europe Direct - www.europe-direct-kielce.pl,

3. Urząd Marszałkowski - www.sejmik.kielce.pl.

Warmińsko-Mazurskie:

1. Punkt Informacyjny Europe Direct - www.europe-direct.olsztyn.pl,

2. Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki - www.uw.olsztyn.pl,

3. Urząd Marszałkowski - www.warmia.mazury.pl.

Informacje o PO RPW można znaleźć także na witrynie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego - www.mrr.gov.pl lub na stronie internetowej: www.funduszestrukturalne.gov.pl.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą też pozyskać fundusze na utworzenie i rozwój sieci centrów obsługi inwestorów.

W III Priorytecie - Transport kładzie się nacisk na rozwój sieci dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich, które połączą region z drogami krajowymi i międzynarodowymi. Usprawniane mają być powiązania wewnątrzregionalne.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Priorytety adresowane głównie do samorządów w regionalnych programach operacyjnych

W miarę poprawiony będzie system komunikacji miejskiej dzięki budowie obwodnic miast i poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zarządy miast liczących co najmniej 30 tys. mieszkańców otrzymają wsparcie na usprawnienie transportu publicznego.

W Priorytecie IV Środowisko i czysta energia wspierane będą głównie przedsięwzięcia komunalne dotyczące oczyszczania ścieków oraz zaopatrzenia w wodę. Dotyczy to w szczególności terenów wiejskich, obszarów atrakcyjnych turystycznie i obszarów chronionych - Natura 2000. Preferowane też będą zadania dotyczące selektywnej zbiórki odpadów oraz ich recyklingu.

Także rozwój infrastruktury oświaty, kultury i turystyki będzie wspierany np. poprzez budowę i organizację gminnych ośrodków kultury, przedszkoli i szkół.

Ożywienie na Podkarpaciu

W Podkarpackim RPO stawia się m.in. na wspieranie realizacji zadań z zakresu wzmocnienia ośrodków miejskich oraz ożywienie obszarów zdegradowanych. Także i tu za unijne pieniądze będzie można przeprowadzić programy rewitalizacji miasta lub jego części, terenów poprzemysłowych, popegerowskich oraz tych opuszczonych przez wojsko.

Natomiast w Priorytecie II - Infrastruktura techniczna wspierane będą przedsięwzięcia m.in. z zakresu poprawy powiązań komunikacyjnych, szerokiego dostępu do internetu, w tym m.in. budowa gminnych telecentrów i publicznych punktów dostępu do poczty elektronicznej.

W priorytecie poświęconym ochronie środowiska i zapobieganiu zagrożeniom preferowane będą przedsięwzięcia proekologiczne. Na kapitał mogą liczyć zadania inwestycyjne ograniczające ilość zanieczyszczeń, w tym odpadów komunalnych. Wspierane więc będą budowa i rozbudowa sieci kanalizacyjno-ściekowej i zaopatrzenia w wodę. Dotowane mają być zadania poprawiające stan zabezpieczenia przed klęskami żywiołowymi, w tym przed powodzią. Rozbudowywana będzie sieć przedszkoli publicznych. Poprawiany będzie stan dostępu do opieki zdrowotnej. Gminy pozyskają pieniądze na budowę i rozbudowę infrastruktury kultury, w tym np. na sieci gminnych ośrodków kultury.

Turystyka na Podlasiu

W Podlaskim RPO jednym z ważnych priorytetów jest rozwój turystyki. Ma on za zadanie przyczynić się do wzrostu atrakcyjności i konkurencyjności turystycznej regionu. Wspierane będą m.in. rozbudowa sieci centr wystawienniczych i kongresowych. Administratorzy RPO stawiają w tym przypadku na partnerstwo publiczno-prywatne między urzędami miast i firmami prywatnymi.

Między innymi w Priorytecie II - Rozwój infrastruktury transportowej, główny nacisk będzie położony na budowę, rozbudowę i modernizację sieci drogowej i włączenie regionu do dróg krajowych i międzynarodowych. Dotowane będą programy promujące bezpieczny transport, budowę obwodnic miejskich oraz stworzenie zintegrowanego systemu transportu publicznego w większych miastach regionu.

W ramach natomiast Priorytetu V - Rozwój infrastruktury ochrony środowiska nacisk jest położony na rozwój proekologicznej infrastruktury komunalnej i ochrony przyrody. Samorządy będą wspierane finansowo przy realizacji przedsięwzięć z zakresu rozwoju gospodarki wodno-ściekowej, promocji obszarów ochronnych przyrodniczo - Natura 2000, zabezpieczenia sanitarnego ochrony zasobów wodnych oraz komunalnych ujęć wody, oczyszczalni ścieków oraz przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami.

W Świętokrzyskiem ważna komunikacja

Wzrost dostępności kompleksowo wyposażonych terenów inwestycyjnych, poprawa wizerunku regionu, rozbudowa połączeń komunikacyjnych to główne cele Świętokrzyskiego RPO.

W Priorytecie III - Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu, postawiono m.in. na finansowanie przedsięwzięć zwiększających przepustowość dróg, wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego. Kapitał będzie udzielany na budowę nowych lub modernizację istniejących dworców autobusowych, zajezdni, przystanków oraz rozwój taboru transportu publicznego.

W ramach zaś IV Priorytetu - Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, preferowane będą takie przedsięwzięcia jak: tworzenie zbiorników retencyjnych, rozbudowa, budowa i modernizacja sieci kanalizacyjno-wodociągowej. Wspieranie zaś przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami polegać będzie na selektywnym zbieraniu i recyklingu odpadów.

W innych priorytetach stawia się na współfinansowanie przedsięwzięć z zakresu edukacji i oświaty, infrastruktury ochrony zdrowia, tworzenia warunków do rozwoju kultury (np. tworzenie gminnych ośrodków kultury, czytelni i bibliotek), rewitalizacji małych miast.

Szansa dla Warmii i Mazur

Rozbudowa, budowa i modernizacja dróg gminnych, powiatowych, rozwój połączeń kolejowych o znaczeniu regionalnym, budowa małych portów i przystani, budowa dróg dojazdowych do terenów inwestycyjnych oraz rozwój transportu miejskiego i międzymiejskiego to główne cele Priorytetu I - Infrastruktura transportowa regionalna i lokalna w Warmińsko-Mazurskim RPO. Ten program regionalny jest inny niż pozostałe programy, wynika to częściowo ze specyfiki regionu - duża liczba jezior.

W ramach tego programu będą wspierane przedsięwzięcia z zakresu budowy i modernizacji sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczania ścieków. Przy aktywnym udziale samorządów będzie rozwijany szlak połączeń wodnych. Finansowo wspierane będą także przedsięwzięcia kanalizacyjne na terenach inwestycyjnych, które dotyczą ochrony przeciwpowodziowej, zbiorników małej retencji wodnej i zbiorników hydrotechnicznych. Pieniądze można także pozyskać na rewitalizacje miast w ramach VII Priorytetu - Rozwój, restrukturyzacja i rewitalizacja miast.

SŁOWNIK POJĘĆ

PLAN INWESTYCYJNY - plan, który zakłada, że pierwszeństwo będą miały inwestycje już zgłoszone przez samorządy i które zostały wstępnie przyjęte do realizacji. Charakterystyką tego typu planu jest to, że może on co roku się zmieniać. W planie inwestycyjnym PO RPW znalazły się 63 inwestycje zmierzające do stworzenia atrakcyjnego dla inwestorów i turystów regionu Polski Wschodniej. W planie tym znajduje się także ponad 40 inwestycji z zakresu infrastruktury drogowej.

SWOT - analiza badanego obiektu i określenie jego mocnych stron (Strenghts), słabych stron (Weaknesses) oraz szans (Opportunities) i zagrożeń (Threats).

TELECENTRA - coś w rodzaju publicznego punktu dostępu do internetu. Centrum internetowe z możliwością wysyłania i przyjmowania poczty e-mailowej, elektronicznej. Tego typu centra już istnieją w kilku miastach.

WARTOŚĆ DODANA - chodzi w tym przypadku o korzyści, jakie przyniesie zrealizowana inwestycja. Nie zawsze tu chodzi o korzyści typowo ekonomiczne i osiągane tuż po zrealizowanym projekcie. Te korzyści mogą być odnoszone w ciągu kilku lat.

ANDRZEJ OKRASIŃSKI

andrzej.okrasinski@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

l Ustawa z 12 grudnia 2003 r. o Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych (Dz.U. nr. 223, poz. 2218).

l Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627).

l Ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2006 r. nr 170, poz. 1217 z późn. zm.).