Nie można ograniczać prawa do odszkodowania

Ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego wystąpiła kobieta, której skargę na przewlekłość postępowania w sprawie prowadzonej przed sądem rejonowym oddalił sąd okręgowy. Sąd uzasadnił, że przepisy ustawy o skardze na przewlekłość postępowań sądowych nie znajdują zastosowania do stanów faktycznych mających miejsce przed wejściem w życie ustawy.

Rozstrzygnięcie sądu okręgowego było, zdaniem skarżącej, sprzeczne z orzecznictwem Sądu Najwyższego, który orzekł, że ustawa dotyczy również przewlekłości mającej miejsce wcześniej, pod warunkiem że nieuzasadniona przewlekłość pracy sądu istnieje w chwili składania skargi. Z tego względu skarżąca złożyła zażalenie na postanowienie o oddaleniu skargi. Sąd okręgowy je odrzucił, gdyż jego zdaniem na tego rodzaju postanowienie środek odwoławczy nie przysługuje.

Wadliwe postanowienie sądu

Zdaniem skarżącej rozstrzygnięcie sądu okręgowego było wadliwe i spowodowało powstanie szkody w jej majątku. Zgodnie z konstytucją każdemu obywatelowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej mu przez władzę publiczną. Kwestionowany przepis uniemożliwia realizację roszczeń odszkodowawczych znacznej grupie poszkodowanych. Dopuszcza bowiem skargę wyłącznie na orzeczenia kończące postępowania. Zdaniem skarżącej uniemożliwienie zaskarżenia orzeczenia niekończącego postępowania w sprawie ogranicza prawo obywatela do odszkodowania za szkodę powstałą na skutek nieuzasadnionej przewlekłości spraw w sądach.

Przepis niekonstytucyjny

Trybunał uznał, że zaskarżony przepis art. 421 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego jest niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim stanowi, że skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podlegają jedynie orzeczenia kończące postępowanie w sprawie. Trybunał uznał, że możliwością wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia należy objąć także orzeczenia sądu II instancji niekończące postępowania. Zdaniem sędziów brak niemożności wszczęcia postępowania umożliwiającego stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia niekończącego postępowania w sprawie jest niezgodne z konstytucją.

- Prawomocne orzeczenie, które nie kończy postępowania w sprawie, może naruszać prawa strony i prowadzić do powstania szkody niezależnej od treści orzeczenia kończącego postępowanie. W takich wypadkach wobec braku odpowiedniego postępowania umożliwiającego stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia strona nie będzie mogła dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa - uzasadniał wyrok sędzia Wojciech Hermeliński.

Sygn. akt SK 77/06

Prawomocne orzeczenie niekończące postępowania też może prowadzić do powstania szkody - uważa sędzia TK Wojciech Hermeliński

KWESTIONOWANY PRZEPIS

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu II instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

(art. 424¹ ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego)

KATARZYNA RYCHTER

katarzyna.rychter@infor.pl