REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dostęp do informacji w świetle orzecznictwa sądowego

Mariusz Jendra
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Informacja publiczna to każda wiadomość znajdująca się w polu zainteresowania administracji. Nie każdy podmiot ma jednak prawo do otrzymania takiej informacji. Przepisy regulujące dostęp do informacji publicznej są nieprecyzyjne, dlatego ogromną rolę przy jej udostępnianiu odegrało orzecznictwo sądów.

Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: ustawa o dostępie do informacji) jest aktem nieprecyzyjnym. Cecha ta odnosi się nawet do jej podstawowych elementów, takich jak:

REKLAMA

• definicja informacji publicznej,

• forma, w jakiej informacja powinna być udostępniania,

• procedury udostępniania.

Nieścisłości dotyczą nie tylko zagadnień głównych, a mnożą się także przy rozwiązaniach szczegółowych. Dlatego ogromną rolę przy stosowaniu ustawy o dostępie do informacji odegrało orzecznictwo sądów. - Orzeczenia sądowe wypełniły ustawę treścią, mimo że przyjęte w nich praktyki są nieraz odwrotne od tych zapisanych w ustawie - powiedziała prof. dr hab. Małgorzata Jaśkowska, Sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) podczas „VIII Forum administratorów, koordynatorów i redaktorów BIP”, zorganizowanego 26 listopada 2008 r. w Warszawie przez Centrum Promocji Informatyki. Orzecznictwo sądów pozwoliło wdrożyć ustawę do stosowania w praktyce.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Czym jest informacja publiczna

Ustawa o dostępie do informacji nie precyzuje nawet tego, czym jest informacja publiczna. Zawarta w art. 1 ustawy o dostępie do informacji definicja, że jest to „każda informacja o sprawach publicznych”, w opinii prawników jest tłumaczeniem nieznanego przez nieznane. Problem ten musieli rozstrzygnąć sędziowie Wojewódzkich Sądów Administracyjnych (WSA) i Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Stanęli oni przed dylematem, czy informacja publiczna:

• obejmuje tylko sprawy publiczne (ujęcie wąskie),

• dotyczy całości funkcjonowania organów publicznych (ujęcie szerokie).

Sądy administracyjne w orzeczeniach przyjęły bardzo szeroką definicję informacji publicznej (wyrok z 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I OSK 735/06). Wychodząc z art. 61 Konstytucji RP, przyjęto, że informacja publiczna „wiąże się z całością działalności organów publicznych, a nie tylko ze sprawami, jakie prowadzą”. Ustawa o dostępie do informacji publicznej, jako akt niższego rzędu, powinna być zgodna z takim, konstytucyjnym rozumieniem informacji publicznej.

W orzecznictwie utarła się praktyka uznawania za informację publiczną każdej wiadomości wytworzonej przez:

• szeroko rozumianą władzę publiczną,

• osoby publiczne, a także inne podmioty, które tę władzę wykonują lub które gospodarują mieniem Skarby Państwa,

• podmioty niepubliczne (osoby fizyczne i prawne), ale w sprawach, które odnoszą się do administracji publicznej.

REKLAMA

Orzecznictwo sądów administracyjnych wyrosłe na gruncie ustawy o dostępie do informacji stosuje więc w praktyce bardzo szeroką interpretację. - Wszystko to, co znajduje się w polu zainteresowania podmiotów publicznych, staje się informacją publiczną, niezależnie, od jakiego podmiotu ona pochodzi - podsumowuje sędzia Małgorzata Jaśkowska. Skutkiem tego osoba fizyczna, dostarczająca dokument do organu publicznego, musi się liczyć z tym, że (poza wyjątkami dotyczącymi ochrony danych osobowych oraz innych danych chronionych) stanie się on informacją dostępną powszechnie.

Orzeczenie sądu w tej sprawie brzmi: „Nie jest dopuszczalna sytuacja uznania akt w całości za niepodlegające udostępnieniu bez nadania im charakteru tajemnicy służbowej i opatrzeniu klauzulą /poufne/, bądź wykazania, że dotyczą prawnie chronionej tajemnicy, prawa prywatności itp. Oznacza to, że organ musi ustalić, jakie informacje podlegają ochronie ze względu na to, że objęte są tajemnicą” (wyrok NSA z 30 października 2002 r., sygn. akt II SA 1956/02).

Szczegółowy zakres informacji

Przedmiotowe wyliczenie, jakie informacje podlegają upublicznieniu, znajduje się w art. 6 ustawy o dostępie do informacji. Jednak użyte tam sformułowanie „w szczególności”, sugeruje, że wyliczenie to ma charakter przykładowy, a nie zamknięty (wyrok NSA z 9 lutego 2007 r., sygn. akt I OSK 517/06).

Do wiedzy publicznie dostępnej zalicza się więc również:

• wyroki sądów administracyjnych,

• informacje o toku załatwiania spraw,

• decyzje podejmowane przez organy administracji publicznej,

• opinie prawne znajdujące się np. w aktach sprawy (wyrok NSA z 11 lipca 2006 r., sygn. akt I OSK 1060/05),

• listy osób przyjętych na studia w wyniku odwołania (wyrok z 24 maja 2006 r., sygn. akt I OSK 601/05),

• dane dotyczące sposobu procedowania.

REKLAMA

Informacja publiczna odnosi się tylko do treści już istniejących. Nie można żądać od podmiotu publicznego nowych danych, które dopiero należałoby wytworzyć. Informacja publiczna to wiadomości istniejące, będące w posiadaniu urzędu czy organu (wyrok z 19 września 2007 r., sygn. akt I OSK 1992/06).

Prawo dostępu do istniejących informacji odnosi się również do ich formy (a nie tylko treści). Wnioskujący o udostępnienie informacji może żądać wglądu do informacji oryginalnej (dokumentu oryginalnego, np. zarządzenia podpisanego przez burmistrza), a nie tylko jej wersji skróconej, wywieszonej np. na tablicy ogłoszeń.

Informacje proste i przetworzone

W orzecznictwie sądów dużą wagę przywiązuje się do rodzaju żądanych informacji. Wyróżnia się przy tym dwa podstawowe jej rodzaje: proste i przetworzone. Prawo żądania tych pierwszych przysługuje każdemu, to znaczy, że wnioskodawca nie musi w żaden sposób uzasadniać swojej prośby (art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji). Udostępnienie informacji przetworzonej przysługuje natomiast tylko podmiotowi, który wykaże „szczególny interes publiczny” w tej sprawie (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji).

Wyjaśnienia wymaga różnica między informacją prostą a przetworzoną. Informacja prosta jest to taka wiadomość, która występuje w urzędzie, np. wysokość rocznego budżetu samorządu. Za informację przetworzoną uznaje się taką, która „wymaga dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych, ekspertyz połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych” (wyrok z 15 marca 2005 r., sygn. akt II SA/Wa 2225/04).

Uzyskanie informacji przetworzonej jest możliwe, jeżeli jest to szczególnie uzasadnione ze względu na interes publiczny. W praktyce pojęcie „szczególnego interesu publicznego” odnosi się do kręgu takich osób, jak: dziennikarze, radni, posłowie. Przygotowanie takich danych dla tych kręgów zawodowych służyć będzie (zapewne) wykorzystaniu ich na rzecz społeczeństwa. - Osoba prywatna żądająca w urzędzie przygotowania czasochłonnych analiz, raczej takich informacji nie otrzyma - mówi sędzia Małgorzata Jaśkowska.

 

Zakres podmiotowy

Ustawa o dostępie do informacji bardzo szeroko zakreśla krąg podmiotów obowiązanych do jej stosowania. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne. Oprócz podmiotów wymienionych w art. 4 ustawy o dostępie do informacji orzecznictwo sądów doprowadziło do rozciągnięcia jej przepisów na:

• sądy,

• prokuratury,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

• przedsiębiorców, podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych, organizacje non profit - o ile na podstawie innych przepisów informacja ta nie jest objęta tajemnicą i nie narusza prawa do prywatności (wyrok z 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I OSK 735/06).

Obowiązkiem informacyjnym objęte są również podmioty nieposiadające osobowości prawnej.

Formy udzielenia informacji

Przepisy przewidują 3 zasadnicze typy udostępniania informacji:

1) w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP),

2) na wniosek,

3) w formie wyłożenia, wywieszenia w miejscu ogólnie dostępnym lub poprzez wstęp na posiedzenia organów.

Podstawową formą udostępniania informacji jest zamieszczenie jej w BIP. Tryb wnioskowy ma bowiem zastosowanie wyłącznie do tych wiadomości, które nie zostały ujęte w BIP. Co więcej, zastosowanie trzeciej formy, czyli wyłożenie w miejscu ogólnie dostępnym, nie zwalnia mieszkańców z prawa do żądania takiej informacji na wniosek! Tylko zamieszczenie jej w BIP powoduje, że urząd nie musi jej dodatkowo udostępniać. - Co ciekawe, jeżeli jakiś podmiot wystąpi z wnioskiem o udzielnie informacji publicznej, to urząd zamiast odpowiadać, może ją umieścić w BIP. Wystarczy wtedy, że powiadomi wnioskodawcę, że taka informacja już się tam znajduje - wyjaśnia sędzia Małgorzata Jaśkowska.

Mariusz Jendra

Podstawa prawna:

• Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. nr 132, poz. 1110)

„Gazeta Samorządu i Administracji” sprawowała patronat medialny nad konferencją „VIII Forum administratorów, koordynatorów i redaktorów BIP”.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Będzie zmiana zasad sporządzania sprawozdań budżetowych. Projekt rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej

Projektowane nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej ma dostosować obecne zasady sporządzania sprawozdań do nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt zawiera m.in. nowe wzory i instrukcje sporządzania sprawozdań składanych przez JST.

Młodzieżowe Słowo Roku 2024. Znamy finałową dwudziestkę plebiscytu

Na liście 20 słów w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2024 znalazły się m.in. "aura", "skibidi", "yapping", "czemó" i "womp womp". Organizatorem plebiscytu jest Wydawnictwo Naukowe PWN.

Młodzieżowe Słowo Roku 2024: finałowa 20-ka. Można już głosować. Co znaczą te słowa?

Pierwszy etap dziewiątego plebiscytu PWN – Młodzieżowe Słowo Roku – jest już za nami! Dzięki zaangażowaniu głosujących do plebiscytowej bazy trafiło tysiące ciekawych słów i wyrażeń, spośród których Jury wyłoniło finałową dwudziestkę. Teraz czas na kolejną rundę – można już głosować na swoje ulubione słowo! Organizator plebiscytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, czeka na głosy tylko do 30 listopada. Już niebawem przekonamy się, które słowo zostanie tym SZCZEGÓLNYM dla współczesnej, młodzieżowej polszczyzny.

Rolnicy protestują przeciwko umowie UE-Mercosur: obawy o zalew taniej żywności z Ameryki Południowej

Europejscy rolnicy głośno sprzeciwiają się umowie handlowej UE-Mercosur, która ma być podpisana podczas nadchodzącego szczytu G20. Obawiają się, że tani import z Ameryki Południowej zagrozi ich konkurencyjności. Rolnicy podkreślają, że tamtejsze produkty nie spełniają unijnych standardów zrównoważonego rozwoju, co obniża koszty produkcji.

REKLAMA

ZNP: Pominięci nauczyciela otrzymają bon 2500 zł. Nauczyciele szkół średnich także z bonem

Plan rządu: W okresie styczeń - marzec 2025 r. rozpocznie się dystrybucja bonów dla nauczycieli klas I-III i szkół ponadpodstawowych. Bon umożliwi zakup np. laptopa. Jego wartość 2500 zł.  

Od 1 stycznia 2026 r. zasiłek pogrzebowy w wysokości 7000 zł. Komentarz Polskiej Izby Branży Pogrzebowej

Od 1 stycznia 2026 r. zasiłek pogrzebowy w wysokości 7000 zł. Komentarz Polskiej Izby Branży Pogrzebowej. Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano nowy projekt nowelizacji zakładający zwiększenie zasiłku pogrzebowego.

Rząd: W szkołach oświadczenia rodziców zastąpią zaświadczenia. Drobna różnica dużym ułatwieniem dla wszystkich

Oświadczenia rodzice złożą z własnoręcznym podpisem przed wycieczką (jako opiekunowie uczniów). Dokument opatrzony będzie rygorem odpowiedzialności karnej. Dokument ten zastąpi zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego potwierdzające, że rodzice nie są przestępcami seksualnymi (taka okoliczność wyklucza możliwość sprawowania opieki nad dziećmi).

Nauczyciele alarmują: Dodatki procentowe do pensji samorządy zamieniają nam na dodatki stałe. Stracimy na inflacji

Taka sytuacja miała miejsce w Bochni - samorządowcy zamienili dodatki do pensji nauczycieli, które rosły procentowo wraz z podwyżkami na sztywno określone kwoty. W efekcie inflacja i podwyżki nie będą zwiększały wartości dodatków.

REKLAMA

Dostęp do bezpłatnych leków dla dzieci i seniorów. Kto będzie mógł wystawić receptę? [nowelizacja]

Dostęp do bezpłatnych leków dla dzieci i seniorów. Kto będzie mógł wystawić receptę? Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy zwiększającej dostępność do bezpłatnych leków dla osób do 18 roku życia i powyżej 65 roku życia.

Bon senioralny. Usługi dla seniorów od 75 roku życia. Do 12 grudnia 2024 r. trwają konsultacje ws. projektu ustawy

Bon senioralny. Usługi dla seniorów od 75 roku życia. Do 12 grudnia 2024 r. trwają konsultacje ws. projektu ustawy o bonie senioralnym. Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów ustalono na II kwartał 2025 r.

REKLAMA