REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Stan klęski żywiołowej - definicja, konsekwencje wprowadzenia

Tomasz Błotnicki
Of Counsel jednej z warszawskich kancelarii prawniczych

REKLAMA

Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego ma wpływ na zasady działania organów władzy publicznej, na zakres stosowanych wolności i praw jednostki. Nie są to kwestie zależne od organów, lecz zostały określone w Konstytucji, a także w ustawach dotyczących poszczególnych stanów nadzwyczajnych

Stan nadzwyczajny

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, rozróżnia trzy stany nadzwyczajne:

REKLAMA

- stan wojenny,

- stan wyjątkowy,

- stan klęski żywiołowej.

Każdy z nich znajduje dodatkowe regulacje w artykułach (229, 230 i 232) rozdziału XI Konstytucji Rzeczypospolitej Pol-skiej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego nie jest dyskrecjonalną decyzją właściwych organów państwa, ale wynikiem zaistnienia ściśle określonych warunków. Podstawą decyzji o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego może być tylko ustawa, a właściwą formą rozporządzenie, które oprócz tego, że jak każdy akt prawny tego rodzaju podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, to jeszcze podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości w formie łatwo docierającej do wszystkich obywateli. Formy te mogą przybierać różnorodną postać. Konstytucja ich nie wymienia, są one zależne od miejscowych warunków i zwyczajów. Z pewnością najczęstsze zastosowanie znajdzie forma obwieszczeń i plakatów, komunikatów radiowych i telewizyjnych.

Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego ma wpływ na zasady działania organów władzy publicznej, na zakres stosowanych wolności i praw jednostki. Nie są to kwestie zależne od organów, lecz zostały określone w Konstytucji, a także w ustawach dotyczących poszczególnych stanów nadzwyczajnych. Konsekwencje wprowadzenia tych stanów nie zostały pozostawione dowolnemu określeniu władz, lecz zostały uregulowane ustawami. Tylko ustawy mogą określać zasady i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z wprowadzonych ograniczeń.

Ważne!!

Działania podejmowane przez władze po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia, a ich celem jest najszybsze przywrócenie normalnego funkcjonowania państwa.

REKLAMA

Wspomniane ograniczenia wprowadza Konstytucja nie tylko wobec organów władzy wykonawczej, ale odnoszą się one i do parlamentu. W okresie stanu nadzwyczajnego nie można zmieniać określonych ustaw, takich jak Konstytucja, ordynacje wyborcze, a także ustawy o stanach nadzwyczajnych.

Jedną z ważnych ustrojowych konsekwencji stanu nadzwyczajnego jest zakaz zarządzania skrócenia kadencji Sejmu. Co więcej, kadencja Sejmu i Senatu nie może w tym okresie ulec zakończeniu, czyli podlega wówczas obowiązkowemu przedłużeniu. Wynika to stąd, że w okresie 90 dni od zakończenia stanu nadzwyczajnego nie może być przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, wybory parlamentarne, prezydenckie i samorządowe. Konstytucja dopuszcza organizowanie wyborów samorządowych tylko na obszarach, na których nie był wprowadzony stan nadzwyczajny.

Stan klęski żywiołowej

Stan nadzwyczajny w postaci klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić jej skutki. Wprowadza się go na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy jednak niż 30 dni.

Wprowadzenia i zniesienia stanu klęski żywiołowej, a także zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu klęski żywiołowe określa Ustawa o stanie klęski żywiołowej z dnia 18 kwietnia 2002 roku, (Dz.U.02.62.558)

Jak wskazuje ustawa stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia.  Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody. Przepis ten podporządkowuje administrację jednoosobowemu kierownictwu zarówno na poziomie całego kraju, jak i na poziomie poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego w czasie prowadzonej akcji ratowniczej na danym obszarze. Działaniami tymi w zależności od obszaru na jakim wprowadzono stan klęski żywiołowej, kierują odpowiednio:

 - wójt (burmistrz, prezydent miasta) w przypadku, gdy stan ten został wprowadzony   na obszarze jednej gminy,

- starosta, jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,

- wojewoda, jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,

- minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny minister, do którego zakresu działania należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej i ich usuwanie, a w sytuacjach szczególnych określonych w ustawie minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów.

Przyjęcie przez ustawodawcę zasady jednoosobowego kierownictwa podczas prowadzonej akcji przeciwdziałania następstwom klęski żywiołowej ma na celu zagwarantowanie sprawnego i skutecznego przeprowadzenia akcji ratowniczej. Należy pamiętać, że w przypadku powstania katastrofy lub klęski żywiołowej w akcji ratowniczej bierze udział wiele organów i instytucji, ważne jest więc należyte zharmonizowanie ich działań. Wspomniane wyżej podmioty ponoszą jednak główną odpowiedzialność za przebieg prowadzonej akcji ratowniczej. Osoby te mogą i powinny kierować działaniami innych podmiotów biorących udział w akcji, wydając w razie potrzeby niezbędne w tym zakresie decyzje i polecenia.

Czytaj także: Zarządzanie kryzysowe w województwie, powiecie i gminie>>

Skutki dla obywatela

Artykuł 21 Ustawy o stanie klęski żywiołowej wyraźnie wymienia ograniczenia wolności i praw człowieka, i obywatela w stanie klęski żywiołowej. Mogą one polegać m.in. na:

     1)    zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców,

    2)    nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju,

    3)    nakazaniu pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia,

    4)    całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły,

    5)    obowiązku poddania się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów, niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych,

    6)    obowiązku poddania się kwarantannie,

    7)    obowiązku stosowania środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin,

    8)    obowiązku stosowania określonych środków zapewniających ochronę środowiska,

    9)    obowiązku stosowania środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt,

    10)    obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń,

    11)    dokonaniu przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części,

    12)    nakazie ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów,

    13)    nakazie lub zakazie przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach,

    14)    zakazie organizowania lub przeprowadzania imprez masowych,

    15)    nakazie lub zakazie określonego sposobu przemieszczania się,

    16)    wykorzystaniu, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych,

    17)    zakazie prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach,

    18)    ograniczeniu lub odstąpieniu od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże niepowodującym bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika,

    19)    wykonywaniu niektórych świadczeń osobistych i rzeczowych,

 Ograniczenia, o których mowa wyżej, nie mogą być stosowane wobec pracowników młodocianych, osób niepełnosprawnych oraz kobiet w ciąży i karmiących.

Czytaj także: Działania i uprawnienia administracji po ogłoszeniu stanu klęski żywiołowej>>

Jeżeli siły i środki, którymi dysponuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda albo pełnomocnik, są niewystarczające, można wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych

Jednakże kto w czasie stanu klęski żywiołowej naruszy w/w ograniczenia podlega karze aresztu albo grzywny, a rozpoznawanie spraw określonych wyżej następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyśpieszonym.

Tomasz Błotnicki

Sektor Publiczny

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Sektor Publiczny
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    P.Czarnek: PO zaciągnęła kredyt w niemieckim banku na przegraną kampanię wyborczą

    Platforma Obywatelska zaciąga dług na przegraną kampanię wyborczą w niemieckim banku; to tak jakby powiedzieć oczywistość. Nie jest to dla nas żadnym zaskoczeniem – powiedział 29 września 2023 r. minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek.

    UWAGA! Bonu 2500 zł na laptop nie dostaną nauczyciele klas I-III szkół podstawowych. I liceów, techników i szkół zawodowych. Bon tylko dla nauczycieli klas IV-VIII

    Bon 2500 zł tylko dla nauczycieli klas IV-VIII szkół podstawowych oraz innych niż nauczyciele i wychowawcy pracowników pedagogicznych dla tych klas.

    Najnowsze wyjaśnienia MEIN o nagrodzie 1125 zł dla nauczycieli

    Dotacja celowa udzielana na wypłatę nagrody specjalnej obejmuje kwotę nagrody wraz z wynikającymi z odrębnych przepisów ustawowych pochodnymi - wskazuje Ministerstwo Edukacji i Nauki. SS PAP opublikował wyjaśnienia ministerstwa.

    Minister Telus: polskie rolnictwo musi mieć większy udział w handlu

    Minister rolnictwa Robert Telus podał, że w Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa kładzie się nacisk na magazynowanie żywności, odbudowę przetwórstwa i trzody chlewnej. "Musimy mieć też większy udział w handlu" - mówił w piątek 29 września w Bratoszewicach (woj. łódzkie).

    REKLAMA

    Wynajęcie pokoju przez studenta …. 1200 zł miesięcznie! Akademik od 415 zł. Sprawdź ceny [rok akademicki 23/24]

    Sytuację studentów w roku akademickim 23/24 przedstawiamy na przykładzie Krakowa. W AGH ….. 800 osób na liście rezerwowej!

    1295 zł – próg dochodu dla studenckich stypendiów [rok akademicki 23/24]

    W roku akademickim 2023/2024 większa liczba studentów w trudnej sytuacji materialnej będzie mogła otrzymać stypendium socjalne. 

    Dziś otwarcie Muzeum Historii Polski! Co będzie można tam zobaczyć?

    W czwartek 28 września odbędzie się oficjalne otwarcie siedziby Muzeum Historii Polski. W wydarzeniu wezmą udział władze państwowe. Jakie atrakcje przygotowano z tej okazji? 

    Waloryzacja od 1 stycznia 2024 r. Podwyżka z 719 zł do 1000 zł dla kolejnego świadczenia [Nowelizacja]

    Przed nowelizacją przepisów maksymalna zasiłek stały wynosił 719 zł miesięcznie. Teraz górna granica to 1000 zł miesięcznie.

    REKLAMA

    Polacy pojadą pociągami jeszcze szybciej. Ale czy taniej?

    Rozwój kolei dużych prędkości (KDP) jest koniecznością. Polacy chcą podróżować szybciej. I będą mogli, bo pociągi rozwiną prędkość nawet do 250 km/h. Ale czy jest szansa, że bilety będą tańsze?

    Podwyżki od 1 stycznia 2024 r. dzięki likwidacji funduszy premiowych dla pracowników policji, straży granicznej i straży pożarnej

    Rząd daje podstawę prawną do likwidacji funduszy premiowych dla pracowników policji, straży granicznej i straży pożarnej. 

    REKLAMA