REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Co daje komunikacja i partycypacja społeczna

Robert Gawłowski

REKLAMA

Konsultacje społeczne nie są prostym sposobem na podejmowanie decyzji. Umożliwiają jednak przygotowanie np. inwestycji dostosowanych do potrzeb mieszkańców, zwiększają poziom legitymizacji i zaangażowania społecznego, co pozwala w wielu przypadkach zaoszczędzić środki finansowe i czas.

Problematyka komunikacji na trwałe zakorzeniła się w polskiej samorządowej debacie publicznej. Stało się to w dużej mierze dzięki wejściu Polski do Unii Europejskiej. Jedna z podstawowych zasad, określająca sposób przygotowania oraz realizacji kompleksowej strategii wykorzystania środków strukturalnych, określana była zasadą partnerstwa. Na jej podstawie zaczęto zwracać uwagę na konieczność przeprowadzenia konsultacji społecznych z instytucjami gospodarczymi i społecznymi, a w szczególności organizacjami przedsiębiorców i pracodawców, związkami zawodowymi, organizacjami pozarządowymi, jednostkami badawczymi itd. Kilkuletnie doświadczenia wskazują, że cały czas konieczność konsultacji społecznych, nie tylko spraw związanych z funduszami strukturalnymi, oceniana jest przez obie strony negatywnie. Lista zastrzeżeń jest duża. W związku z tym warto zastanowić się, skąd pojawiła się problematyka konsultacji społecznych w krajach Europy Zachodniej i jakie można wyciągnąć wnioski z tego doświadczenia.

REKLAMA

Przykład brytyjski

REKLAMA

W krajach Europy Zachodniej struktura administracji i samorządu terytorialnego od kilku dekad podlega ciągłym reformom. W latach 80. XX w. Margaret Thatcher w Wielkiej Brytanii rozpoczęła reformy polegające na wprowadzaniu do administracji publicznej technik wykorzystywanych w sektorze gospodarczym. Rozwiązania miały zapobiec rozrostowi biurokracji i służyć walce z rosnącym długiem publicznym oraz zwiększeniu zaufania do instytucji publicznych, które było na dramatycznie niskim poziomie. Głównym celem reform było zapewnienie wykonywania usług publicznych w sposób efektywny, przy możliwie najmniejszych kosztach i jednocześnie zapewnienie jak najlepszej jakości. Jednym z kluczowych elementów planu reform było wykorzystanie potencjału, jaki posiadają organizacje pozarządowe i gospodarcze. W tym celu powoływano nowy rodzaj organizacjiquango (quasi nongovernmental organisations, tłum. quasi-organizacja pozarządowa). Można opisać tę ideę jako przekazywanie środków publicznych organizacjom pozarządowym na realizację takich zadań publicznych, jak np. opieka zdrowotna czy edukacja. Element zaangażowania mieszkańców i partycypacji był podstawowym elementem zmniejszenia kosztów funkcjonowania administracji.

REKLAMA

Tendencja ta została podtrzymana po zmianie ekipy rządzącej. Głównymi hasłami reformy administracji publicznej i samorządu terytorialnego nie była już jednak efektywność wykonywanych usług publicznych, lecz konieczność kreowania liderów lokalnych oraz zwiększenia udziału obywateli w rozwiązywaniu problemów publicznych. Wprowadzono rządowy program na rzecz wprowadzania budżetu partycypacyjnego (ferując informacje oraz pomoc we wprowadzeniu rozwiązania).

Wprowadzono także zasadę domniemania kompetencji, która do tej pory nie funkcjonowała, chcąc w ten sposób zwiększyć możliwość inicjatywy i zaangażowania struktur lokalnych. Ostatnim elementem zmian było wprowadzenie zarządzania sieciowego. Koncepcja ta opiera się na założeniu, że struktury hierarchiczne w administracji publicznej są nieskuteczne. Nie posiadają one wystarczających zasobów finansowych, merytorycznych oraz poparcia (legitymizacji) społecznego, aby sprawnie wykonywać zadania publiczne. W związku z tym konieczne jest połączenie zasobów podmiotów z różnych sektorów i podjęcie działań w celu wspólnego wykorzystania zadań. Optymalna w tej sytuacji struktura składa się z przedstawicieli różnych sektorów i wykonuje zadania przy ścisłej współpracy organizacji pozarządowych oraz gospodarczych. Przykładem takiej formy współpracy są centra zarządzania miastem (Town Central Management), które z powodzeniem zajmują się zarządzaniem zdegradowanymi terenami centrum miast. Kluczowa w takiej sytuacji jest kwestia komunikacji i partycypacji społecznej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Czytaj także: Konsultacje w sprawach stypendiów prowadzi wójt>>

Jakie są zalety współpracy

Systematyczne konsultacje społeczne umożliwiają stałą wymianę informacji na temat realnych problemów społeczności lokalnych. Prawidłowo przeprowadzona diagnoza potrzeb umożliwia zidentyfikowanie i zhierarchizowanie najpotrzebniejszych działań. Następnie ułatwia zaproponowanie dostosowanego do potrzeb mieszkańców rozwiązania, którego realizacja nie powoduje konfliktów.

Rzetelne konsultacje to także wspólna nauka partnerów. Nie jest tajemnicą, że mieszkańcy nie mają często wiedzy na temat realiów prawnych i finansowych związanych z wykonywaniem zadań publicznych. Szerokość chodnika, ścieżki rowerowej, techniczne wymagania związane z budową drogi, które są zapisane w obowiązującym prawie, to często wiedza, którą posiadają nieliczni. Dlatego negocjacje prowadzone w odpowiedni sposób i w odpowiednim czasie umożliwiają przekazanie wiedzy także technicznej. Kryterium czasu nie jest tu bez znaczenia, co widać szczególnie przy realizacji zadań infrastrukturalnych. Jeśli konsultacje wykonywane są na poziomie realizacji projektu, często w atmosferze konfliktu, to mają charakter gaszenia pożaru. Takie sytuacje z pewnością nie służą budowaniu zaufania. Wyjściem z takiej sytuacji jest więc przeprowadzenie tychże konsultacji na etapie identyfikacji potrzeb i przed rozpoczęciem prac projektowych.

Bariery występujące w konsultacjach

Na podstawie doświadczeń w wykorzystaniu narzędzi konsultacji, a także partycypacji społecznej można wskazać kilka najczęściej powtarzających się błędów. Pierwsza z nich ma charakter językowy. Polega ona na tym, że urzędnicy podczas konsultacji posługują się zbyt specjalistycznym słownictwem. Sami, pracując na co dzień z określonymi problemami, przyjmują na wiarę, że terminologia jest jasna i zrozumiała. W praktyce rzeczywiście jest dokładnie na odwrót. Mieszkańcy, mając najczęściej zupełnie inną profesję, zainteresowania i wykształcenie, nie są w stanie skutecznie wziąć udziału w konsultacjach, ponieważ nie znają w wystarczającym stopniu danej dziedziny. Wnioski są oczywiste – uświadamiają sobie oni konsekwencje rozwiązań po czasie, gdy możliwości zmian są albo ograniczone, albo bardzo kosztowne. W związku z powyższym uzmysłowienie sobie tej bariery przez urzędników oraz poświęcenie więcej czasu na przedstawienie problemu jest koniecznością.

Kolejna bariera polega na komplikacji procesu decyzyjnego przy realizowaniu inwestycji lub wykonywaniu usług publicznych. Przeprowadzenie rzetelnych konsultacji, a szczególnie partycypacji społecznej, wymaga poświęcenia większej ilości czasu. Dużo wygodniejsze jest podjęcie decyzji w zaciszu gabinetu, bez konieczności przekonywania partnerów do swoich racji. Jednakże jeśli chcemy wykonać zadanie bez konfliktu z mieszkańcami bądź przekazać im konkretne zadanie publiczne – diagnoza potrzeb jest niezbędna.

Skuteczne konsultacje to także konieczność zaangażowania i przygotowania się do spotkania obu stron. Nie może być zatem tak, że urzędnicy w pełni się poświęcają, a mieszkańcy reagują dopiero na końcowym etapie realizacji projektu (lub odwrotnie). W związku z tym należy w sposób szczególny przygotować się do konsultacji. Nie mogą się one odbywać na zbyt ogólny temat, ale powinny rozwiązać konkretny problem. Mieszkańcy muszą zostać poinformowani o fakcie ich przeprowadzania oraz muszą mieć pewność, że ich głos będzie wysłuchany. Konsultacje powinny być poprzedzone przekazaniem informacji przynajmniej ze strony urzędu. Udostępnienie podstawowych danych umożliwia bowiem przygotowanie się do konsultacji i zarysowuje tło problemu. Doskonałym sposobem takiej komunikacji mogą być strony internetowe urzędów gmin, na których takie informacje można udostępnić. Jeśli te wskazówki nie zostaną wykorzystane – to są to konsultacje zbyt ogólne (czyli de facto o niczym), mieszkańcy nie są świadomi, że ktoś pyta ich o zdanie, nie mają szansy na przygotowanie się do takiego spotkania (a przy okazji także sprawdzenia przekazanych informacji) i w ogóle nie mają poczucia, że coś od nich zależy. Takiego spotkania nie można nawet nazwać konsultacjami. Przeradza się ono bardzo szybko we wzajemne pretensje i kończy konfliktem, na którym wszyscy tracą.

Często występującym problemem przy przygotowywaniu konsultacji są także ograniczone fundusze.

Włączanie mieszkańców w proces decyzyjny jest pewnego rodzaju inwestycją w budowę kapitału społecznego. Ma ona charakter raczej długofalowy i nie będzie widoczna od samego początku, lecz w dłuższej perspektywie z pewnością spowoduje wzrost zainteresowania mieszkańców sprawami publicznymi. Warto także pamiętać o możliwościach, jakie daje Internet, a które często są bagatelizowane. To skuteczne forum, za pomocą którego można informować mieszkańców o odbywających się konsultacjach, podjętych ustaleniach, a także przekazywać informacje, które mogą być wykorzystane do przygotowania się na spotkanie. Narzędzia internetowe w krajach Europy Zachodniej są wykorzystywane do tego stopnia, że mieszkańcy sami mogą wskazać na stronie internetowej pojawiające się np. problemy drogowe. W ten sposób mogą się także dowiedzieć, ile osób także postrzega daną rzecz za problematyczną. A tylko dzięki temu narzędziu ostatecznie, poznając się nawzajem, sami mogą podjąć działanie w celu rozwiązania problemu.

Czytaj także: Jaki jest tryb wydawania opinii do aktów prawa miejscowego>>

Jakie powinny być konsultacje społeczne

Właściwie przeprowadzone konsultacje społeczne powinny charakteryzować się trzema cechami. Po pierwsze, powinny być interesujące. Jeżeli obie strony podchodzą do nich jak do niechcianej konieczności, to z pewnością nie wróży to sukcesu. Urozmaicenie w prosty sposób konsultacji poprzez pracę w grupach, zrobienie dobrze przygotowanej prezentacji, w razie konieczności powtórzenie ich po jakimś czasie, z pewnością wpłynie na sposób odbioru przez mieszkańców. Spowoduje, że zauważą, iż są poważnie traktowani. Szczególnie rozbudowane sposoby konsultacji można obecnie sfinansować z funduszy zewnętrznych. Dobrym przykładem jest projekt „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji w m.st. Warszawie”, który został sfinansowany z Mechanizmu Norweskiego. Jego idea polegała na doborze dużej reprezentatywnej grupy osób i systematycznym badaniu zmian preferencji w określonej sprawie.

Po drugie, konsultacje społeczne muszą być istotnym elementem podejmowania decyzji. Jeśli zdarzy się tak, że propozycje zaprezentowane przez mieszkańców nie zostaną uwzględnione, kolejny raz nie zaangażują się w nie. Jest to istotny element budowania zaufania pomiędzy partnerami.

Ostatnim ważnym elementem jest użyteczność takich konsultacji, czyli wykorzystanie ich do poznania problemu, poznania przekonań i motywacji uczestników.

Konsultacje na trwale wpisały się w strukturę administracji publicznej oraz samorządu terytorialnego państw Europy Zachodniej. Stanowią istotny element podejmowania decyzji, który wspierany jest przez specjalne programy rządowe. Z całą pewnością nie jest to prosty sposób podejmowania decyzji. Jednakże ma swoje nieocenione zalety. Umożliwia przygotowanie decyzji dostosowanej do potrzeb mieszkańców, zwiększa poziom legitymizacji takiej decyzji oraz zaangażowanie społeczne. W Polsce konsultacje przez wiele osób traktowane są jako zło koniecznie, a może warto, po prostu, bardziej się zaangażować w ich przygotowanie, aby efekt był całkowicie inny?

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Mapa 550 blokad 20 marca w środę. Sprawdź online objazd do pracy. Rolnicy. Strajk. Protest [20 marca, cała Polska]
    Światowy Dzień Recyklingu. Jak nauczyć się inaczej patrzeć na odpady?

    Światowy Dzień Recyklingu obchodzimy dopiero od 2018 r. Przetwarzanie odpadów ma jednak o wiele dłuższą historię. W dzisiejszych czasach recykling jest koniecznością, biorąc pod uwagę jak dużo rzeczy obecnie produkuje się na świecie. 

    Wielkanoc prawosławna 2024 - kiedy wypada?

    Kiedy wypada prawosławna Wielkanoc w 2024 r.? W poniedziałek, 18 marca, rozpoczął się prawosławni rozpoczęli Wielki Post.

    Do min. edukacji B. Nowackiej. Religia a świadectwa, liczba godzin, lekcje na początek i koniec zajęć

    Nauczyciele religii skierowali list otwarty do min. edukacji B. Nowackiej. Kierują do MEN zarzuty, wątpliwości i pytania o planowane zmiany w lekcjach religii.

    REKLAMA

    Min. B. Nowacka: Nowe przepisy dla dyrektorów szkół i kuratorów

    Min. edukacji B. Nowacka zapowiedziała zmiany w powoływaniu dyrektorów szkół. Bez kuratorów i konkursów. Zmiany jeszcze w 2024 r.

    Gospodarka traci miliardy złotych z powodu problemów Polaków ze snem

    Tylko nieco ponad połowa Polaków jest zadowolona z jakości swojego snu. Na kłopoty ze snem najczęściej skarżą się osoby mające od 25 do 34 lat. Krótki i zły jakościowo sen to nie tylko potencjalne problemy zdrowotne, ale i miliardy dolarów strat dla gospodarki. 

    Kiedy matura 2024 – terminy

    Matura 2024 – kiedy są terminy egzaminu maturalnego głównego, dodatkowego i poprawkowego? Jakie daty matury ustnej i matury pisemnej ustala komunikat CKE? Kiedy będą wyniki matur?

    MZ zapowiada zmiany w wystawianiu recept na darmowe leki dla osób 65+ oraz dla dzieci

    Zmiany mają dotyczyć recept wystawianych przez lekarzy niemających kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia.

    REKLAMA

    Z tych lotnisk nie polecisz. Nawet 600 odwołanych lotów

    Pracownicy ochrony strajkują na pięciu niemieckich lotniskach. Kilkadziesiąt tysięcy pasażerów będzie musiało zmienić swoje podróżnicze plany, odwołanych może zostać nawet 600 lotów. W piątek będzie dalszy ciąg strajków. 

    Gdy w sklepie mniej klientów, nie dostaniesz reszty? Naukowcy przeanalizowali postawy sprzedawców

    Naukowcy z Uniwersytetu SWPS przeprowadzili ciekawe badanie. Wynika z niego, że gdy podczas pandemii COVID-19 w sklepach było mniej klientów, sprzedawcy częściej zatrzymywali resztę. Co taka obserwacja może dać decydentom?  

    REKLAMA