Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowa cywilnoprawna z dyrektorem instytucji kultury

Jarosław Żarowski
Są sytuacje, kiedy w jednej instytucji dochodzi do zawarcia umowy o pracę i kilku innych umów, np. o dzieło z tą samą osobą. Czy jest to możliwe w przypadku dyrektora gminnej biblioteki?

Zawarcie umowy cywilnoprawnej przez dyrektora biblioteki z „samym sobą” (występującym jako organ osoby prawnej i jako przyjmujący prace do wykonania) jest nieważne, a podpisanie takiej umowy z dyrektorem, w sytuacji gdy w imieniu biblioteki występuje inna osoba, jest wątpliwe.

Więcej o zatrudnianiu pracowników instytucji kultury znajdziesz w książce na ten temat. Zobacz tę wyjątkową publikację!

Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy, chyba że:

● co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo

Dalszy ciąg materiału pod wideo

● ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy (art. 108 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny; dalej: k.c.).

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego (dalej: SN) wynika, że przepis art. 108 k.c. przez analogię należy stosować też do organu osoby prawnej (osoby fizycznej działającej w charakterze organu osoby prawnej). Taką rolę pełni zaś dyrektor w instytucjach kultury.

Zakaz przy zagrożeniu interesów instytucji

Sąd Najwyższy w wyroku z 5 grudnia 2007 r. (sygn. akt I CNP 41/07) uznał, że w zakresie działalności organów statutowych fundacji uzasadnione było odwołanie się do przepisów k.c., w tym art. 108, w celu poszukiwania rozwiązania prawnego w zakresie dokonywania czynności prawnych „sam z sobą”, skoro podobne rozwiązanie wprowadzono expressis verbis w sferze działalności organów spółek handlowych, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych (wyraźnie w ustawach regulujących działanie tych podmiotów – przyp. red.). Może to świadczyć o eksponowaniu w polskim porządku prawnym ogólniejszej reguły, zgodnie z którą organy zarządzające określoną osobą prawną nie powinny samodzielnie decydować o wierzytelnościach przysługujących im wobec podmiotów zarządzanych, a przede wszystkim o swoich wynagrodzeniach. Sprawa, w której zapadł ten wyrok, dotyczyła przyznania przez zarząd Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie nagród członkom tego zarządu.

W uchwale z 30 maja 1990 r. (sygn. akt III CZP 8/90) SN stwierdził, że osoba fizyczna działająca jako organ osoby prawnej nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu tej osoby prawnej, chyba że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów tej osoby prawnej. Wynika z tego, że wyłączenie zasady zakazu zawierania umów z „samym sobą” w takiej sytuacji dopuszczalne jest tylko w jednym z dwóch przypadków, o których mowa w art. 108 k.c. (zostały one wymienione wcześniej).

Nie jest możliwe zastosowanie przepisu o zezwoleniu pełnomocnikowi do dokonania czynności prawnej „z samym sobą” w treści pełnomocnictwa. Zezwolenie na dokonanie przez organ osoby prawnej czynności prawnej „z samym sobą” musiałoby wynikać z przepisów ustawy lub opartego na niej statutu. Przepisy ustawowe, regulujące ustrój osób prawnych, tego rodzaju upoważnienia nie zawierają. Nie jest to zresztą możliwe do ustawowego uregulowania, gdyż nie chodzi o generalne upoważnienie, lecz o zezwolenie na dokonanie konkretnej czynności prawnej. Z tych też względów trudno byłoby przyjąć, aby takie zezwolenie mogło wynikać z przepisów statutowych – stwierdził SN.

We wspomnianej uchwale SN wskazał też, że dopuszczenie zawarcia umowy „z samym sobą” z uwagi na to, że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy, oznacza, że nie chodzi tu o rozstrzygnięcie, czy zachodzi kolizja interesów mocodawcy i pełnomocnika, lecz o ustalenie na podstawie „zobiektywizowanych” okoliczności, iż wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy, czyli kolizja interesów mocodawcy i pełnomocnika w ogóle nie może powstać.

Należy więc uznać, że w omawianym przypadku nie jest możliwe zawarcie przez dyrektora biblioteki umowy „z samym sobą”, przy założeniu, że z tytułu umowy cywilnoprawnej dyrektor otrzymywałby wynagrodzenie. W interesie dyrektora leży, aby dostać jak najwyższe wynagrodzenie, z kolei w interesie biblioteki jest zapłacić jak najmniej.

Czytaj także: Biblioteka publiczna tylko jako instytucja kultury>>

Bez możliwości potwierdzenia

Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta (art. 103 § 1 k.c.). W orzecznictwie SN istnieją rozbieżności, czy przepis ten może mieć zastosowanie do czynności prawnej dokonanej w imieniu osoby prawnej bez kompetencji do tego, czy też taka czynność jest bezwzględnie nieważna.

W prezentowanej sytuacji trudno jednak uznać, że można zastosować art. 103 k.c. Potwierdzenia powinien dokonać dyrektor biblioteki. Doszłoby więc do konfliktu interesów. Wskazuje też na to wyrok SN z 9 marca 1993 r. (sygn. akt I CR 3/93), w którym uznano za niedopuszczalne zastosowanie art. 103 k.c., właśnie z uwagi na konflikt interesów. W sprawie, której dotyczył wyrok, likwidator spółdzielni ustanowił pełnomocnika do sprzedaży posiadanych przez spółdzielnię udziałów pewnej spółki. Pełnomocnik sprzedał udziały z naruszeniem art. 108 k.c., a jednym z nabywców udziałów był likwidator spółdzielni.

Podpis zamiast dyrektora

Kwestia, czy kto inny (zamiast dyrektora biblioteki) mógłby zawrzeć z nim umowę cywilnoprawną w imieniu biblioteki, obok istniejącego stosunku pracy, nie jest jednoznaczna.

Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, posiada uprawnienia do podpisywania dodatkowych umów cywilnoprawnych z kierownikami tych jednostek. Wydaje się, że wątpliwości można mieć zwłaszcza z uwagi na fakt, że instytucje kultury są podmiotami mającymi osobowość prawną. Nawet jeżeli zostały utworzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, są odrębnymi podmiotami prawa, samodzielnie gospodarującymi posiadanym majątkiem.

Wątpliwa jest możliwość wyznaczenia przez dyrektora pełnomocnika, który w imieniu biblioteki podpisałby z nim umowę. Sąd Najwyższy w wyroku z 17 grudnia 1996 r. (sygn. akt II UKN 37/96) uznał za nieważną umowę o pracę zawartą w imieniu spółki z jej prezesem przez pełnomocnika, któremu prezes udzielił pełnomocnictwa do zawarcia tej czynności. Co prawda sprawa nie dotyczyła umowy cywilnoprawnej, ale jednym z kluczowych argumentów podanych w uzasadnieniu wyroku było to, że umowa nie przestaje być zawarta „z samym sobą”. Takie stwierdzenie można zaś odnieść do wszystkich umów zawartych w prezentowanych okolicznościach.

Tylko na inną pracę

Umowa cywilnoprawna z dyrektorem będącym w stosunku pracy może dotyczyć tylko pracy innego rodzaju (niezwiązanej z zarządzaniem daną placówką) i niewymagającej dużego zaangażowania. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy wykonują bowiem, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia i dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych (art. 1514 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy). Podpisanie umowy cywilnoprawnej w innych sytuacjach oznaczałoby obejście tego przepisu.

Mogłoby to też wiązać się z obejściem przepisów ustawy z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi. Osobom podlegającym przepisom tej ustawy (są wśród nich dyrektorzy samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną) przysługuje tylko wynagrodzenie miesięczne. Od tej zasady są wyjątki, ale nie ma wśród nich wymienionego wynagrodzenia otrzymanego na podstawie umowy cywilnoprawnej, zawartej obok istniejącego stosunku pracy.

Zważywszy na wątpliwości co do możliwości zawarcia umowy cywilnoprawnej, w omawianej sytuacji warta rozważenia jest kwestia, czy zamiast takiej umowy dyrektorowi biblioteki podwyższyć wynagrodzenie ze stosunku pracy i ewentualne dodatkowe obowiązki powierzyć w ramach istniejącego stosunku pracy.

Czytaj także: Jakie są kompetencje kierowników instytucji kultury>>

Podstawy prawne

•  Ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 96, poz. 620)

•  Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. nr 85, poz. 539; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. nr 220, poz. 1600)

•  Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2001 r. nr 13, poz. 123; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 62, poz. 504)

•  Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 106, poz. 675)

•  Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 135, poz. 912)

•  Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 155, poz. 1037)

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Suplementacja chromem i lekkostrawna dieta korzystne dla wątroby

    Wątroba to organ bardzo narażony na skutki wysokotłuszczowej diety. Badania naukowców z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie wykazały, że najlepszym sposobem na poprawę jej funkcjonowania jest przejście na dietę lekkostrawną wraz z suplementowaniem chromu.

    Kiedy pracownik zdalny otrzyma do pracy jednocześnie laptop i monitor stacjonarny?

    Pracownicy pracujący przy użyciu laptopa powinni korzystać z monitora stacjonarnego. Pracodawca może alternatywnie wyposażyć stanowisko pracy w podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu laptopa tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz. 

    10 godzin pracy od poniedziałku do czwartku. Piątek wolny. Pracodawcy wprowadzają skompresowany tydzień pracy [4 dni pracy]

    Deloitte testuje wdrożenie skompresowanego tygodnia pracy.

    W 2023 r. od rządu 616 mln zł więcej dla rolników

    Od 3 czerwca wyższa stawka zwrotu akcyzy od paliwa rolniczego.

    305 mln zł od rządu dla strażaków

    Minister Moskwa: w tym roku 305 mln zł na wozy ratowniczo-gaśnicze dla OSP.

    W Polsce sprzedano 200 000 pomp ciepła. Wiesz ile wyprodukowano w naszym kraju? [Wywiad]

    W 2022 roku sprzedano w naszym kraju ok. 200 tys. pomp ciepła, z czego jedynie 5 proc. wyprodukowano w Polsce. Importerzy zamawiają produkty pod własnym "brandem" i oferują jako polskie – powiedziała w rozmowie z PAP wiceprezes Izby Gospodarczej Urządzeń (IGU) OZE Aleksandra Jurkowska.

    Nowość: Krople do oczu spowalniają postęp krótkowzroczności u dzieci [Badania]

    Krople do oczu z niską dawką atropiny mogą spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci, ponieważ hamują nadmierne powiększanie się oka – informuje pismo „JAMA Ophthalmology”.

    Sposób na rekreację ruchową: taniec

    Regularne uprawianie aktywności fizycznej ma ogromne znaczenie. Szczególnie polecaną formą sportu jest taniec. Ma on wiele właściwości prozdrowotnych, poprawia samopoczucie, dodaje energii oraz pozwala nawiązać nowe kontakty towarzyskie. Warto więc już dziś udać się na zajęcia taneczne

    Kto może skorzystać z zamrożenia cen energii? Kiedy trzeba złożyć wniosek?

    Rolnicy, osoby z niepełnosprawnościami oraz posiadacze Karty Dużej Rodziny muszą pamiętać, że jeszcze tylko do końca czerwca br. mają czas na złożenie wniosków umożliwiających skorzystanie w tym roku z preferencyjnych rozliczeń cen energii ujętych w Tarczy Solidarnościowej.

    Kiedy święto Bożego Ciała w 2023 r? Historia. Koszt długiego weekendu 2023 r.

    W 2023 r. Boże Ciało przypada 8 czerwca 2023 r. Polacy wzięli urlopy w piątek 9 czerwca. I pojadą na długi weekend. Sporo zapłacą za wypoczynek. Wiadomo inflacja. 

    Do końca czerwca strażacy mogą otrzymać 10 000 zł na każdą jednostkę OSP

    Jednostki OSP mogą do 10 000 zł w programie dofinansowania Fundacji Grupy PERN. 

    Rak piersi: Moim zdaniem diagnostyka genetyczna leży [wywiad]

    Dziś pacjentki mogą mieć szybki dostęp do terapii bez konieczności hospitalizacji, bez spotykania się z grupą pacjentów, bez wysłuchiwania trudnych historii korytarzowych w oczekiwaniu w kolejce. Idziemy na szybki zastrzyk i spędzamy bardzo mało czasu w miejscu leczenia - mówi Magdalena Kardynał (Fundacja OmeaLife)

    Aerozol na migrenę. Kiedy pacjenci będą mogli skorzystać? [Badania]

    Ketamina przyjmowana w postaci aerozolu do nosa może okazać się bezpieczną i skuteczną metodą terapii opornej na leczenie przewlekłej migreny - informuje najnowszy numer czasopisma „Regional Ansthetic & Pain Medicine”.

    Nowe podręczniki HIT dla klasy II

    Wydawnictwo Biały Kruk i WSiP ubiegają się o dopuszczenie podręczników do HiT dla klasy II

    Rekrutacja na studia 2023 r. Nowe kierunki studiów. Ile miejsc dla studentów?

    Nowe kierunki studiów: na Uniwersytecie Rzeszowskim - zarządzanie państwem, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza - archeometria, na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie - gastronomia i catering dietetyczny.

    Polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE

    Polski system zdrowia skrytykowany – jakie są zastrzeżenia? Według analizy prof. Johna Yfantopoulosa z greckiego Instytutu Badań Polityczno-Ekonomicznych i Społecznych IPOKE, polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE. Dlatego koszty ponoszone przez pacjentów są bardzo wysokie, a 2/3 z nich dotyczy leków. Czy da się poprawić rentowność systemu zdrowia? 

    1 czerwca 2023 r. dodatkowa sesja maturalna [Matura 2023]

    W czwartek o godz. 9.00 egzaminem z języka polskiego na poziomie podstawowym rozpocznie się dodatkowa sesja egzaminów maturalnych. 

    Sesja letnia egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie [Formuła: 2012, 2017, 2019]

    W czwartek rozpoczyna się letnia sesja egzaminów zawodowych i egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie. Egzaminy składają się z dwóch części: pisemnej i z części praktycznej na stanowisku egzaminacyjnym.

    Od 1 czerwca 2023 r. bezpłatne szczepienia dzieci przeciwko HPV

    Dziewczynki i chłopcy w wieku 12 i 13 lat mogą już szczepić się przeciw HPV.

    Pierwsza od 13 lat podwyżka wynagrodzeń konsultantów zdrowia. Rocznie nie więcej niż 17 000 zł - 23 000 zł

    W II kwartale 2023 r. podwyżka wynagrodzeń dla konsultantów w ochronie zdrowia. Pierwsza od 13 lat.

    Stopnie alarmowe na terenie całej Polski do 31 sierpnia 2023 r.

    Rządowe Centrum Bezpieczeństwa poinformowało 31 maja 2023 r., że premier Mateusz Morawiecki podpisał zarządzenia, które przedłużają do 31 sierpnia 2023 roku obowiązywanie stopni alarmowych: 3. stopnia CHARLIE-CRP, 2. stopnia BRAVO na terenie całego kraju oraz 2. stopnia BRAVO wobec polskiej infrastruktury energetycznej, mieszczącej się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

    Mamo, Twój pokarm to najlepszy i najzdrowszy sposób żywienia

    Karmienie piersią jest tematem kolejnej "Środy z Profilaktyką", przypadającej 31 maja w ramach akcji edukacyjnej Narodowego Funduszu Zdrowia. Od 26 maja do 1 czerwca trwa Ogólnopolski Tydzień Promocji Karmienia Piersią.

    Dzień Dziecka w Warszawie. Jakie atrakcje dla dzieci?

    Jakie atrakcje przygotowały stołeczne instytucje kultury w Warszawie na Dzień Dziecka?

    ZUS informuje: Jeżeli PUE-ZUS nie zadziałał i nie stworzyliśmy wniosku o zwrot składki, powinieneś sam go stworzyć

    Jeżeli z rozliczenia rocznego wynika nadpłata a na profilu płatnika na PUE ZUS nie utworzył się wniosek o jej zwrot, od 30 maja 2023 r. płatnik składek może sporządzić taki wniosek samodzielnie.

    DGP: Sejm zlikwidował specjalny zasiłek opiekuńczy [nowelizacja, zmiany]

    Po 11 latach od wprowadzenia z systemu świadczeń rodzinnych zniknie specjalny zasiłek opiekuńczy, choć osoby, które nabędą do niego prawo jeszcze do końca tego roku, będą mogły je zachować również po 1 stycznia 2024 r.