Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wartościowanie stanowisk pracy w jednostkach samorządowych

Rafał Wdowicz
W celu unowocześnienia procesu zarządzania zasobami ludzkimi w administracji publicznej system wynagradzania pracowników budowany jest na podstawie wartościowania stanowisk pracy. Rośnie liczba jednostek samorządowych wdrażających wartościowanie stanowisk w swoich urzędach oraz podległych jednostkach.

W Polsce wytworzył się klimat braku społecznego przyzwolenia na racjonalne kształtowanie wynagrodzeń w sektorze publicznym, podczas gdy na Zachodzie wynagrodzenie w sektorze publicznym jest zdecydowanie konkurencyjne w stosunku do wynagrodzenia w sektorze prywatnym. W dobie wzrastającego znaczenia administracji publicznej dla efektywnego zarządzania lokalnego czy regionalnego powinna wzrastać rola motywacji finansowej.

Ustawowe możliwości

Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych i rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych wprowadziły możliwość elastycznego wdrożenia na poziomach poszczególnych jednostek motywacyjnych systemów związanych ze specyfiką pracy danego urzędu.

W wielu urzędach nie występują jasne kryteria różnicujące poziom wynagrodzenia stanowisk służbowych. Duża uznaniowość co do określania wynagrodzenia, np. referenta, specjalisty, podinspektora czy inspektora, powoduje, że kwoty wynagrodzeń nie odzwierciedlają trudności i jakości pracy. W urzędach kilkudziesięciu- czy kilkusetosobowych, w których w różnych komórkach pracuje kilkudziesięciu inspektorów, trudno jest uznać, że ich wynagrodzenie odpowiada zakresowi i ważności realizowanych spraw.

Obecnie w ramach modernizacji procesu zarządzania zasobami ludzkimi w administracji publicznej podejmowane są działania budowania systemu wynagradzania pracowników na podstawie wartościowania stanowisk pracy. Dobrą praktyką są regulacje dotyczące powiązania wyników wartościowania stanowisk pracy z systemem wynagrodzeń w służbie cywilnej. Na podstawie delegacji zawartych w obecnych regulacjach rośnie liczba jednostek samorządowych wdrażających wartościowanie stanowisk w swoich urzędach oraz podległych jednostkach. Zarówno z własnej praktyki doradczej, jak i doświadczeń innych konsultantów wyniesionych z realizacji projektów na terenie kraju wynika duże zainteresowanie tą tematyką.

Proces wartościowania stanowisk pracy

Próbując wyjść naprzeciw tym oczekiwaniom, warto mieć na uwadze, że podstawą do stworzenia systemu płac jest pomiar jakości pracy polegający na doprowadzeniu do porównywalności różnych rodzajów prac wykonywanych w urzędzie. Najlepszym narzędziem w tym zakresie jest wartościowanie stanowisk pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

SŁOWNICZEK

Wartościowanie stanowisk pracy jest procesem mającym na celu określenie wartości wykonywanej przez pracownika pracy. Polega na analizie i ocenie pracy według ustalonych kryteriów, pozwalających na porównywanie trudności pracy i jej wycenę. Wartościowanie stanowisk pracy umożliwia wycenę wszystkich rodzajów stanowisk pracy, zarówno kierowniczych, jak i wykonawczych, w tym pomocniczych.

Wartościowanie stanowisk pracy w urzędzie ukierunkowane jest na:

● obiektywne określenie złożoności i wymagań na danym stanowisku pracy oraz ustalenie jego wartości w celu uzyskania podstawy do określenia kategorii zaszeregowania,

● ujednolicenie zadań na danym stanowisku pracy,

● określenie powiązań kooperacyjnych między stanowiskami pracy w celu wyeliminowania czynności zbędnych lub dublujących się,

● określenie precyzyjnych kategorii wymagań, jakim powinien odpowiadać pracownik wykonujący zadanie na przyporządkowanym stanowisku pracy.

W praktyce stosuje się różne metody wartościowania, proponowane przez ekspertów w zależności od specyfiki pracy w danej instytucji. Większość z nich związana jest z kryteriami syntetycznymi i elementarnymi.

Do najczęstszych kryteriów syntetycznych należą: fachowość (w skład której mogą wchodzić następujące kryteria elementarne: wykształcenie, doświadczenie zawodowe), odpowiedzialność (przebieg i skutki pracy, odpowiedzialność za kontakty zewnętrzne), wysiłek (psychonerwowy, umysłowy), warunki pracy (niebezpieczeństwo wypadków, monotonia i monotypia).

Czytaj także: Zasady dokonywania opisów i wartościowania stanowisk pracy w służbie cywilnej>>

ETAPY WARTOŚCIOWANIA STANOWISK PRACY

1. Uzgodnienie z kierownictwem jednostki oczekiwanych celów wartościowania stanowisk pracy w urzędzie.

2. Powołanie zespołu zadaniowego ds. wartościowania stanowisk pracy w urzędzie.

3. Analiza strategicznych celów i zadań urzędu.

4. Określenie metody i procedur dotyczących wartościowania stanowisk pracy:

● wybór metody wartościowania,

● opracowanie kryteriów wartościowania, skali punktowej,

● zatwierdzenie kwestionariusza wartościowania stanowisk pracy.

5. Działania informacyjne, komunikacja z pracownikami.

6. Przygotowanie dokumentacji niezbędnej do oceny stopnia trudności pracy:

● regulamin organizacyjny,

● opisy stanowisk pracy,

● zakresy czynności,

● inne wewnętrzne przepisy.

7. Wartościowanie stanowisk pracy:

● analiza dokumentacji,

● wywiady z pracownikami,

● ocena stopnia trudności pracy,

● korygowanie wyników,

● sumowanie ocen punktowych przyznanych w ramach poszczególnych kryteriów dla danego stanowiska pracy,

● ustalenie rankingów stanowisk pracy,

● określenie kategorii zaszeregowania,

● taryfikator kwalifikacyjny.

8. Ustalenie siatki płac.

Zakres najważniejszych prac przygotowawczych członków urzędowych komisji wartościujących do prawidłowego przeprowadzenia procesu wartościowania obejmuje dokonanie gruntownej analizy pracy na każdym wartościowanym stanowisku w danej komórce organizacyjnej urzędu (patrz ramka). Powinno się to odbyć poprzez ustalenie zadań (czynności) wykonywanych na danym stanowisku z uwzględnieniem ich kolejności i częstotliwości występowania. Nieodzowne jest zebranie z różnych źródeł informacji na temat faktycznych funkcji wykonywanych na wszystkich stanowiskach pracy w danym departamencie, wydziale urzędu. Najlepszym sposobem zebrania danych umożliwiających ustalenie zadań na określonym stanowisku pracy jest:

● analiza wydziałowej dokumentacji (opisów stanowisk, zakresów czynności),

● obserwacja rzeczywistego przebiegu procesu pracy.


Selekcja podstawowych czynności na danym stanowisku pracy

Następnym krokiem umożliwiającym członkom wydziałowych komisji wartościujących skuteczne przeprowadzenie procesu wartościowania jest gruntowna analiza wytypowanych zadań. Spośród nich należy wyselekcjonować te czynności, które wchodzą w zakres głównych obowiązków na wartościowanym stanowisku pracy. Punktem wyjścia do dokonania takiej specyfikacji jest określenie, w jakim celu zostało utworzone konkretne stanowisko pracy w strukturze organizacyjnej danego wydziału.

Wyróżnienie podstawowych zadań spośród pomocniczych oraz drugorzędnych czynności powinno być dokonywane na podstawie kryterium ważności oraz częstotliwości ich występowania z uwzględnieniem czasochłonności wykonywania na danym stanowisku pracy. Dobór tych czynności powinien określić zadania najbardziej charakteryzujące dane stanowisko pracy.

Główne obowiązki wykonywane na danym stanowisku pracy w obrębie każdego wydziału są elementarnymi składnikami procesu wartościowania pracy – jego podstawą.

Czynności, które uzupełniają zakres podstawowych funkcji, będąc ich marginalnym etapem bądź nie, są wyraźnie związane z zasadnością istnienia danego stanowiska, a natężenie ich występowania w procesie przebiegu pracy jest niewielkie, nie powinny być rozpatrywane przy wartościowaniu stanowisk.

Przykład budowania metody wartościowania stanowisk pracy

Dobór kryteriów elementarnych powinien odzwierciedlać charakterystyczną dla instytucji złożoność pracy na wszystkich stanowiskach. Może się zdarzyć sytuacja, że przenosząc metodę wartościowania stanowisk pracy z innego urzędu do naszego nie będziemy w stanie dokonać zobiektywizowanej wyceny trudności pracy z uwagi na nieadekwatność metody do naszej specyfiki.

W metodologii wartościowania kluczową rolę odgrywają wagi kryteriów elementarnych i syntetycznych. Kryteria elementarne obejmują priorytetowe elementy pracy, które powinny znaleźć odzwierciedlenie w ocenie poprzez odpowiednio przyporządkowaną skalę punktów (patrz tabela).

Tabela. Przykładowe kryteria wartościowania pracy

@RY1@i41/2011/015/i41.2011.015.000.0031.001.jpg@RY2@

W zależności od rodzaju wykonywanych zadań w danej organizacji zakres kryteriów może się różnić. Ważne jest to, aby te wyselekcjonowane w sposób najpełniejszy oceniały trudność wykonywanych prac na wszystkich wartościowanych stanowiskach pracy. W zaproponowanej metodzie wartościowania stanowisk pracy układ kryteriów obejmuje cztery kryteria syntetyczne oraz dziesięć kryteriów elementarnych.

Czytaj także: Jak usprawnić proces wartościowania stanowisk pracy w urzędach>>

Przykładowy opis kryterium syntetycznego – fachowość

Jako główne mierniki (kryteria elementarne) tego kryterium syntetycznego przyjęto wymagane wykształcenie i doświadczenie zawodowe.

Trudności w dokonaniu jednoznacznej charakterystyki złożoności poprzez cechy pracy sprawiają, że znacznie wygodniej wyraża się złożoność pracy poprzez określenie niezbędnych do jej skutecznego wykonywania wiedzy i doświadczenia zawodowego. Wiedzę traktuje się na ogół jako sumę wiadomości ogólnych i zawodowych nabytych w toku kształcenia zarówno w systemie zinstytucjonalizowanym (szkoły różnego typu), jak i poza nim (samokształcenie). Posiadana wiedza może być efektywnie wykorzystana dopiero w wyniku praktycznej realizacji określonych zadań. Stąd też duży wpływ doświadczenia zawodowego na stopień kwalifikacji zawodowych.

Wykształcenie

Zadania wykonywane na danym stanowisku, ich złożoność i odpowiedzialność wyznaczają poziom wykształcenia niezbędnego do ich podjęcia bez względu na to, kto w danym momencie na tym stanowisku jest zatrudniony.

Wykształcenie podlegające wartościowaniu jest wykształceniem niezbędnym do prawidłowego wykonywania pracy na danym stanowisku. W procesie wartościowania stanowisk pracy nie należy sugerować się wykształceniem posiadanym przez aktualnie zatrudnionych pracowników, gdyż może być niezgodne z rzeczywistymi wymaganiami. Zaistniałą niezgodność można zaakceptować, jeśli pracownik gwarantuje odpowiednie pod względem jakościowym wykonanie pracy.

Praktyka uwypukla różnicę między poziomem wykształcenia określonym jako niezbędny w procesie wartościowania stanowisk pracy a rzeczywistym poziomem wykształcenia pracownika zatrudnionego na tym stanowisku. Różnica ta nie może być przedmiotem różnorodnych decyzji personalnych, np. indywidualne zaszeregowanie pracownika w kategorii o jeden stopień niżej w stosunku do zaszeregowania stanowiska pracy.

Wartościując wykształcenie, należy także uwzględniać ukończone kursy specjalistyczne i specjalne uprawnienia niezbędne do zajmowania danego stanowiska pracy lub wykonywania określonych prac.

W tym kryterium przyjmuje się najniższe minimalne wykształcenie, jakie wystarcza do samodzielnej, prawidłowej pracy na danym stanowisku. Pod uwagę bierze się wymogi stanowiska pracy, nie zaś poziom wykształcenia konkretnego pracownika urzędu.

Przez termin „profil wymagany” należy rozumieć typ szkoły i specjalność, najwłaściwsze dla wartościowanego stanowiska. Obligatoryjne uprawnienia są to uprawnienia poświadczone odpowiednim dokumentem wystawionym przez właściwy organ zezwalający na wykonywanie niektórych prac (nadzór budowlany, księgowość, aplikacja radcowska itp.).

Doświadczenie

Doświadczenie należy rozumieć jako doświadczenie niezbędne do prawidłowego wykonywania danej pracy. Przy określaniu poziomu doświadczenia należy uwzględniać lata pracy przepracowane w danej specjalności lub specjalnościach pokrewnych z danym stanowiskiem pracy. Klucze analityczne do tego kryterium powinny być opracowane z uwzględnieniem okresu pracy w danym urzędzie niezbędnego do osiągnięcia wymaganego zakresu praktycznych umiejętności do pracy na danym stanowisku.

Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie

Podstawy prawne

•  Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458; ost.zm. Dz.U. 2011 r. nr 134, poz. 777)

•  Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. nr 50 poz. 398; ost.zm Dz.U. 2009 r. nr 220, poz. 1721)

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Suplementacja chromem i lekkostrawna dieta korzystne dla wątroby

    Wątroba to organ bardzo narażony na skutki wysokotłuszczowej diety. Badania naukowców z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie wykazały, że najlepszym sposobem na poprawę jej funkcjonowania jest przejście na dietę lekkostrawną wraz z suplementowaniem chromu.

    Kiedy pracownik zdalny otrzyma do pracy jednocześnie laptop i monitor stacjonarny?

    Pracownicy pracujący przy użyciu laptopa powinni korzystać z monitora stacjonarnego. Pracodawca może alternatywnie wyposażyć stanowisko pracy w podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu laptopa tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz. 

    10 godzin pracy od poniedziałku do czwartku. Piątek wolny. Pracodawcy wprowadzają skompresowany tydzień pracy [4 dni pracy]

    Deloitte testuje wdrożenie skompresowanego tygodnia pracy.

    W 2023 r. od rządu 616 mln zł więcej dla rolników

    Od 3 czerwca wyższa stawka zwrotu akcyzy od paliwa rolniczego.

    305 mln zł od rządu dla strażaków

    Minister Moskwa: w tym roku 305 mln zł na wozy ratowniczo-gaśnicze dla OSP.

    W Polsce sprzedano 200 000 pomp ciepła. Wiesz ile wyprodukowano w naszym kraju? [Wywiad]

    W 2022 roku sprzedano w naszym kraju ok. 200 tys. pomp ciepła, z czego jedynie 5 proc. wyprodukowano w Polsce. Importerzy zamawiają produkty pod własnym "brandem" i oferują jako polskie – powiedziała w rozmowie z PAP wiceprezes Izby Gospodarczej Urządzeń (IGU) OZE Aleksandra Jurkowska.

    Nowość: Krople do oczu spowalniają postęp krótkowzroczności u dzieci [Badania]

    Krople do oczu z niską dawką atropiny mogą spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci, ponieważ hamują nadmierne powiększanie się oka – informuje pismo „JAMA Ophthalmology”.

    Sposób na rekreację ruchową: taniec

    Regularne uprawianie aktywności fizycznej ma ogromne znaczenie. Szczególnie polecaną formą sportu jest taniec. Ma on wiele właściwości prozdrowotnych, poprawia samopoczucie, dodaje energii oraz pozwala nawiązać nowe kontakty towarzyskie. Warto więc już dziś udać się na zajęcia taneczne

    Kto może skorzystać z zamrożenia cen energii? Kiedy trzeba złożyć wniosek?

    Rolnicy, osoby z niepełnosprawnościami oraz posiadacze Karty Dużej Rodziny muszą pamiętać, że jeszcze tylko do końca czerwca br. mają czas na złożenie wniosków umożliwiających skorzystanie w tym roku z preferencyjnych rozliczeń cen energii ujętych w Tarczy Solidarnościowej.

    Kiedy święto Bożego Ciała w 2023 r? Historia. Koszt długiego weekendu 2023 r.

    W 2023 r. Boże Ciało przypada 8 czerwca 2023 r. Polacy wzięli urlopy w piątek 9 czerwca. I pojadą na długi weekend. Sporo zapłacą za wypoczynek. Wiadomo inflacja. 

    Do końca czerwca strażacy mogą otrzymać 10 000 zł na każdą jednostkę OSP

    Jednostki OSP mogą do 10 000 zł w programie dofinansowania Fundacji Grupy PERN. 

    Rak piersi: Moim zdaniem diagnostyka genetyczna leży [wywiad]

    Dziś pacjentki mogą mieć szybki dostęp do terapii bez konieczności hospitalizacji, bez spotykania się z grupą pacjentów, bez wysłuchiwania trudnych historii korytarzowych w oczekiwaniu w kolejce. Idziemy na szybki zastrzyk i spędzamy bardzo mało czasu w miejscu leczenia - mówi Magdalena Kardynał (Fundacja OmeaLife)

    Aerozol na migrenę. Kiedy pacjenci będą mogli skorzystać? [Badania]

    Ketamina przyjmowana w postaci aerozolu do nosa może okazać się bezpieczną i skuteczną metodą terapii opornej na leczenie przewlekłej migreny - informuje najnowszy numer czasopisma „Regional Ansthetic & Pain Medicine”.

    Nowe podręczniki HIT dla klasy II

    Wydawnictwo Biały Kruk i WSiP ubiegają się o dopuszczenie podręczników do HiT dla klasy II

    Rekrutacja na studia 2023 r. Nowe kierunki studiów. Ile miejsc dla studentów?

    Nowe kierunki studiów: na Uniwersytecie Rzeszowskim - zarządzanie państwem, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza - archeometria, na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie - gastronomia i catering dietetyczny.

    Polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE

    Polski system zdrowia skrytykowany – jakie są zastrzeżenia? Według analizy prof. Johna Yfantopoulosa z greckiego Instytutu Badań Polityczno-Ekonomicznych i Społecznych IPOKE, polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE. Dlatego koszty ponoszone przez pacjentów są bardzo wysokie, a 2/3 z nich dotyczy leków. Czy da się poprawić rentowność systemu zdrowia? 

    1 czerwca 2023 r. dodatkowa sesja maturalna [Matura 2023]

    W czwartek o godz. 9.00 egzaminem z języka polskiego na poziomie podstawowym rozpocznie się dodatkowa sesja egzaminów maturalnych. 

    Sesja letnia egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie [Formuła: 2012, 2017, 2019]

    W czwartek rozpoczyna się letnia sesja egzaminów zawodowych i egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie. Egzaminy składają się z dwóch części: pisemnej i z części praktycznej na stanowisku egzaminacyjnym.

    Od 1 czerwca 2023 r. bezpłatne szczepienia dzieci przeciwko HPV

    Dziewczynki i chłopcy w wieku 12 i 13 lat mogą już szczepić się przeciw HPV.

    Pierwsza od 13 lat podwyżka wynagrodzeń konsultantów zdrowia. Rocznie nie więcej niż 17 000 zł - 23 000 zł

    W II kwartale 2023 r. podwyżka wynagrodzeń dla konsultantów w ochronie zdrowia. Pierwsza od 13 lat.

    Stopnie alarmowe na terenie całej Polski do 31 sierpnia 2023 r.

    Rządowe Centrum Bezpieczeństwa poinformowało 31 maja 2023 r., że premier Mateusz Morawiecki podpisał zarządzenia, które przedłużają do 31 sierpnia 2023 roku obowiązywanie stopni alarmowych: 3. stopnia CHARLIE-CRP, 2. stopnia BRAVO na terenie całego kraju oraz 2. stopnia BRAVO wobec polskiej infrastruktury energetycznej, mieszczącej się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

    Mamo, Twój pokarm to najlepszy i najzdrowszy sposób żywienia

    Karmienie piersią jest tematem kolejnej "Środy z Profilaktyką", przypadającej 31 maja w ramach akcji edukacyjnej Narodowego Funduszu Zdrowia. Od 26 maja do 1 czerwca trwa Ogólnopolski Tydzień Promocji Karmienia Piersią.

    Dzień Dziecka w Warszawie. Jakie atrakcje dla dzieci?

    Jakie atrakcje przygotowały stołeczne instytucje kultury w Warszawie na Dzień Dziecka?

    ZUS informuje: Jeżeli PUE-ZUS nie zadziałał i nie stworzyliśmy wniosku o zwrot składki, powinieneś sam go stworzyć

    Jeżeli z rozliczenia rocznego wynika nadpłata a na profilu płatnika na PUE ZUS nie utworzył się wniosek o jej zwrot, od 30 maja 2023 r. płatnik składek może sporządzić taki wniosek samodzielnie.

    DGP: Sejm zlikwidował specjalny zasiłek opiekuńczy [nowelizacja, zmiany]

    Po 11 latach od wprowadzenia z systemu świadczeń rodzinnych zniknie specjalny zasiłek opiekuńczy, choć osoby, które nabędą do niego prawo jeszcze do końca tego roku, będą mogły je zachować również po 1 stycznia 2024 r.