Przeszeregowanie płacowe nauczyciela

Zgodnie z art. 30 Karty Nauczyciela, wynagrodzenie nauczycieli składa się z następujących elementów:

-    wynagrodzenia zasadniczego,

-    dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego i za warunki pracy,

-    wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,

-    nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych w art. 54 Karty Nauczyciela.

Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy (art. 30 ust. 2 Karty Nauczyciela).

Wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z góry – w pierwszym dniu miesiąca. Jeżeli pierwszy dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłacane jest w dniu następnym. Uregulowanie Karty Nauczyciela odbiega w tym zakresie od regulacji Kodeksu pracy (art. 85 § 2), który przewiduje wypłatę wynagrodzenia z dołu w ustalonym z góry terminie, a jeśli nie został taki termin ustalony – nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

Składniki wynagrodzenia nauczyciela, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac, wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca. Jeżeli ostatni dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłacane jest w dniu poprzedzającym ten dzień, a w wypadkach szczególnie uzasadnionych wynagrodzenie może być wypłacone w jednym z ostatnich pięciu dniu miesiąca lub w dniu wypłaty wynagrodzenia.

Czytaj także: Skład komisji egzaminacyjnej przy uzyskaniu stopnia nauczyciela mianowanego>>

Zmiana wynagrodzenia związana z awansem zawodowym

Wysokość wynagrodzenia nauczyciela może ulegać zmianom w czasie trwania stosunku pracy. Jeżeli związane jest to z uzyskaniem przez nauczyciela kolejnego stopnia awansu zawodowego, zmiana wynagrodzenia uzależniona jest od daty złożenia przez nauczyciela wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego.

Jeżeli wniosek został złożony w terminie do 30 czerwca – wówczas przeszeregowanie nauczyciela następuje od 1 września tego roku. W przypadku gdy nauczyciel spóźni się z wnioskiem i złoży go w drugim terminie, tj. do 31 października, zmiana wynagrodzenia związana z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego nastąpi od 1 stycznia następnego roku kalendarzowego.  

Przykład 1:

Nauczyciel stażysta został zatrudniony w szkole na czas określony od 1.09.2010 r. do 31.08.2011 r. W trakcie stażu na nauczyciela kontraktowego był nieobecny z powodu choroby nieprzerwanie przez 60 dni. Nieobecność ta spowodowała wydłużenie stażu do 30.07.2011 r. Nauczyciel nie złożył więc wniosku o podjęcie postępowania w terminie do 30 czerwca, lecz dopiero w sierpniu 2011 r. Dyrektor przeprowadził postępowanie kwalifikacyjne i w sierpniu 2011 r. nadał nauczycielowi stopień nauczyciela kontraktowego. Umowa o pracę uległa jednak rozwiązaniu z dniem 31.08.2011 r. Dyrektor postanowił zatrudnić tego nauczyciela od 1.09.2011 r. Pytanie – jaką powinien mu przyznać stawkę wynagrodzenia zasadniczego: nauczyciela stażysty, czy kontraktowego?

W opisanej sytuacji nauczyciel powinien otrzymać stawkę nauczyciela kontraktowego. W przypadku nawiązania z nauczycielem stosunku pracy, ustalenie wysokości należnego wynagrodzenia zasadniczego następuje na podstawie posiadanego przez nauczyciela poziomu wykształcenia udokumentowanego dyplomem lub świadectwem oraz stopnia awansu zawodowego – na podstawie aktu nadania danego stopnia awansu (§ 3 rozporządzenia MENiS z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy). W przypadku nawiązania stosunku pracy z nauczycielem nie ma znaczenia, kiedy nauczyciel złożył wniosek o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, a jedynie jaki posiada stopień awansu zawodowego.

Czytaj także: Wynagrodzenia nauczycieli od września 2011>>

Należy rozróżnić przeszeregowanie od ustalenia wysokości wynagrodzenia nauczyciela. Przeszeregowanie ma miejsce w trakcie istnienia stosunku pracy. Przy zawieraniu umowy o pracę z nauczycielem mamy do czynienia z ustaleniem wysokości wynagrodzenia zasadniczego. Przy przeszeregowaniu decydujące znaczenie ma data złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego. Przy ustalaniu wynagrodzenia, decydujące znaczenie ma akt nadania stopnia awansu zawodowego.

Przykład 2:

Nauczyciel zatrudniony na czas nieokreślony złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego o nadanie stopnia nauczyciela mianowanego w lipcu 2011 r. Organ prowadzący wyznaczył termin egzaminu na sierpień i w sierpniu też wydał nauczycielowi akt nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Pytanie – od kiedy nauczycielowi przysługuje stawka wynagrodzenia nauczyciela mianowanego?

Nauczyciel nabędzie prawo do wynagrodzenia ze stawki nauczyciela mianowanego dopiero od 1.01.2012 r. W opisanej sytuacji mamy bowiem do czynienia ze zmianą stawki wynagrodzenia zasadniczego związaną z uzyskaniem wyższego stopnia awansu zawodowego. W tym wypadku decydujące znaczenie ma data złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego o nadanie stopnia nauczyciela mianowanego. Ponieważ nauczyciel wniosek złożył po 30 czerwca 2011 r., prawo do nowej stawki nabędzie dopiero od 1.01.2012 r. Warunkiem przeszeregowania od 1.09.2011 r. było złożenie tego wniosku do 30 czerwca 2011 r. W tym wypadku nie ma znaczenia, że nauczyciel już we wrześniu 2011 r. udokumentował swoje prawo do stawki nauczyciela mianowanego. W przypadku zmiany wysokości wynagrodzenia decyduje bowiem data złożenia wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego.

---

Przykład 3

Nauczyciel zatrudniony na czas nieokreślony złożył wniosek o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego o nadanie stopnia nauczyciela dyplomowanego przed 30 czerwca 2011 r. W lipcu 2011 r. uzyskał akceptację komisji kwalifikacyjnej. Akt nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego został jednak wydany nauczycielowi uroczyście w dniu 14.10.2011 r. Pytanie – czy nauczyciel otrzyma stawkę nauczyciela dyplomowanego we wrześniu 2011 r.

Nie. Pomimo że nauczyciel w terminie złożył wniosek o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego i w sierpniu uzyskał akceptację komisji kwalifikacyjnej, to we wrześniu dysponuje jedynie zaświadczeniem o akceptacji komisji kwalifikacyjnej. Dyrektor nie może przyznać nauczycielowi stawki nauczyciela dyplomowanego, gdyż nie ma ku temu wymaganych dokumentów. Dokumentami, na podstawie których dyrektor przyznaje nauczycielom stawki wynagrodzenia zasadniczego są: dyplomy, świadectwa lub akty nadania stopnia awansu zawodowego (§ 3 rozporządzenia MENiS z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy).

Zaświadczenie o akceptacji komisji kwalifikacyjnej nie jest podstawą do zmiany wysokości wynagrodzenia nauczyciela. Nauczyciel udokumentował prawo do stawki nauczyciela dyplomowanego dopiero w październiku 2011 r. Oznacza to, że stawkę nauczyciela dyplomowanego otrzyma dopiero w listopadzie 2011 r. Dyrektor ma jednak obowiązek wyrównać wynagrodzenie nauczyciela od września 2011 r. do stawki nauczyciela dyplomowanego. Wydanie aktu nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego w październiku nastąpiło bowiem z naruszeniem przepisów. Decyzja w tej sprawie powinna być wydana do 31.08.2011 r. (art. 9b ust. 3 Karty Nauczyciela). Prawo do stawki nauczyciela dyplomowanego nauczyciel nabył już od 1.09.2011 r., ale z winy organu nadającego stopień nauczyciela dyplomowanego udokumentował to dopiero w październiku. Należy mu się więc wyrównanie tego wynagrodzenia.

Czytaj także: MEN: co nowego w edukacji od 1 września 2011>>

Zmiana wynagrodzenia z innych przyczyn

Zmiana wysokości wynagrodzenia z innych przyczyn następuje z pierwszym dniem najbliższego miesiąca kalendarzowego. Jeżeli inne przyczyny nastąpiły z pierwszym dniem miesiąca – wówczas także zmiana wysokości wynagrodzenia następuje od tego dnia.

Zmiana wynagrodzenia zasadniczego

Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli zależy od dwóch czynników – stopnia awansu zawodowego i poziomu wykształcenia. Przeszeregowanie związane z awansem zawodowym jest uregulowane w sposób odrębny. Wiele wątpliwości budzi natomiast kwestia przeszeregowania spowodowanego podwyższeniem poziomu wykształcenia nauczyciela. Problem powstaje na gruncie dokumentowania prawa do stawki wynagrodzenia zasadniczego.

Przepisy płacowe nauczycieli określają w sposób zamknięty katalog dokumentów, na podstawie których dyrektor ustala wysokość wynagrodzenia zasadniczego. Zgodnie z § 3 rozporządzenia MENiS z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy, udokumentowanie prawa do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego następuje poprzez przedstawienie oryginalnych dokumentów (aktów nadania stopnia awansu zawodowego, świadectw, dyplomów) albo uwierzytelnionych odpisów (kopii) tych dokumentów.

Dyrektor nie może więc podwyższyć stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela na podstawie zaświadczeń. Zaświadczenie o obronie pracy magisterskiej i uzyskaniu tytułu magistra nie jest więc dokumentem, w oparciu o który nauczyciel otrzyma wynagrodzenie ze stawki magistra. Dokumentem tym będzie dopiero dyplom. Problem polega na tym, że od obrony pracy magisterskiej do wydania dyplomu mija często kilka miesięcy. Stawkę magistra nauczyciel otrzyma dopiero po przedłożeniu dyplomu.

Powstaje jednak pytanie, czy przysługuje mu wyrównanie wynagrodzenia za okres od uzyskania tytułu magistra do przedłożenia dyplomu. Odpowiedź jest twierdząca. Prawo do określonej stawki wynagrodzenia powstaje z dniem uzyskania tytułu magistra. Dzień ten jest oznaczony w dyplomie. Nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie już od tego dnia, ale dyrektor może je przyznać dopiero na podstawie dyplomu. W związku z powyższym przysługuje nauczycielowi wyrównanie za okres od uzyskania tytułu magistra.

Przykład:

Nauczyciel obronił pracę magisterską w dniu 9.05.2011 r. Dyplom otrzymał 5.09.2011 r. i dostarczył do szkoły 6.09.2011 r. W tym wypadku wynagrodzenie ze stawki magistra nauczyciel otrzyma od października 2011 r., z wyrównaniem od 1.06.2011 r.

Prawo do stawki magistra nauczyciela nabył w dniu 9.05.2011 r., a więc w trakcie miesiąca. Oznacza to, że wynagrodzenie z tej stawki przysługuje mu od 1.06.2011 r. W tym czasie nauczyciel nie udokumentował swojego prawa dyplomem. Dyplom został dostarczony w dniu 6.09.2011 r., a więc znowu w trakcie miesiąca. Stawkę magistra wypłaca się więc od 1.10.2011 r. z wyrównaniem od 1.06.2011 r.

Zdarza się jednak, że nauczyciel nie dostarczy dyplomu dokumentującego jego prawo do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego z własnej winy. W tym wypadku wyrównanie przysługuje, moim zdaniem, jedynie za okres od uzyskania danego poziomu wykształcenia do momentu wystawienia dyplomu. Za okres, w którym nauczyciel trzymał dyplom w domu, wyrównanie nie przysługuje.

---

Przykład:

Nauczyciel uzyskał tytuł magistra w dniu 7.09.2010 r. Dyplom został wydany w dniu 9.11.2010 r. Nauczyciel dyplom dostarczył do szkoły dopiero w dniu 1.09.2011 r. W tym wypadku wynagrodzenie ze stawki magistra należy nauczycielowi wypłacić od 1.09.2011 r. z wyrównaniem za październik i listopad 2010 r. Nauczyciel nie ze swojej winy mógł udokumentować prawo do stawki magistra dopiero w październiku 2010 r. Dalsze opóźnienie nastąpiło już z jego winy i za ten okres wyrównanie nie przysługuje.

Czytaj także: Jednorazowy dodatek uzupełniający a trzynastka>>

Zmiana wysokości dodatków do wynagrodzenia

Zmiana wysokości dodatków do wynagrodzenia nauczyciela następuje na tych samych zasadach, jak zmiana wysokości wynagrodzenia z innych przyczyn niż awans zawodowych. Decyduje więc moment powstania uprawnienia do dodatku lub nowej jego wysokości. Jeżeli prawo do dodatku powstaje 1 dnia miesiąca, to dodatek ten jest już wypłacany za ten miesiąc. Jeżeli prawo do dodatku powstaje lub ustaje w trakcie miesiąca, dodatek ten jest wypłacany albo wstrzymywany od następnego miesiąca.

Dodatek za wysługę lat

Prawo do dodatku za wysługę lat nauczyciel nabywa nauczyciel z 3-letnim stażem pracy (art. 33 Karty Nauczyciela). Dodatek ten ustalany jest procentowo w odniesieniu do wynagrodzenia zasadniczego i wynosi 1 proc. tego wynagrodzenia za każdy rok pracy i wzrasta do osiągnięcia poziomu 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego.

Nauczyciel, który rozpoczął swój staż pracowniczy od 1 września, każdy kolejny procent dodatku za wysługę lat otrzymuje już w wynagrodzeniu wrześniowym. Jeżeli jednak nauczyciel skorzysta np. z 1 dnia urlopu bezpłatnego, który nie jest liczony do stażu pracy, to kolejną - wyższą stawkę dodatku za wysługę lat otrzyma od 1 października, gdyż prawo do tej stawki nabywa w trakcie miesiąca (np. 2.09.).

Czytaj także: Awans zawodowy nauczyciela kontraktowego>>

Dodatek funkcyjny

Do uzyskania dodatku funkcyjnego uprawnieni są nauczyciele, którym powierzono:

1)    stanowisko dyrektora lub wicedyrektora przedszkola, szkoły, placówki lub innej jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 1 ust. 1 i 1a Karty Nauczyciela, zwanej dalej "szkołą", albo inne stanowisko kierownicze przewidziane w statucie szkoły;

2)    sprawowanie funkcji:

  a)  wychowawcy klasy,  

  b)  doradcy metodycznego lub nauczyciela-konsultanta,  

  c)  opiekuna stażu.

Uprawnienie do dodatku funkcyjnego związane jest więc z zajmowaniem określonego stanowiska lub sprawowaniem określonej funkcji.Prawo do tego dodatku traci się i nabywa na zasadach ogólnych. Jeżeli stanowisko lub funkcja zostały powierzone nauczycielowi od 1 dnia miesiąca, to dodatek funkcyjny przysługuje mu już za ten miesiąc. Jeżeli natomiast powierzenie lub odwołanie z funkcji miało miejsce w trakcie miesiąca, nauczyciel otrzyma lub straci dodatek funkcyjny dopiero od następnego miesiąca.

Inne uregulowania tej kwestii w regulaminach wynagradzania nauczycieli uchwalanych przez jednostki samorządu terytorialnego jest kwestionowanego w ramach nadzoru prawnego sprawowanego przez wojewodów.

Podstawa prawna:

-    ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. 2006 r., Nr 97, poz. 674 ze zm.),

-    rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. Nr 22, poz. 181 ze zm.).

Dariusz Dwojewski

samorzad.infor.pl