REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

NIK: Programy rewitalizacji nie rozwiązują wszystkich problemów

Miasto/ Fot. Fotolia
Miasto/ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli Lokalne Programy Rewitalizacji nie pozwaliły na rozwiązanie wszystkich problemów zdegradowanych obszarów miast. Samorządom brakuje spójności podejmowanych działań.

NIK o rewitalizacji zdegradowanych obszarów miast

Lokalne Programy Rewitalizacji tylko w ograniczonym zakresie przyczyniły się do rozwiązania problemów zdegradowanych obszarów miast. Programy często traktowano jedynie jako formalność konieczną przy ubieganiu się o dofinansowanie miejskich inwestycji ze środków europejskich. Później z wielu projektów składających się na całość Programu, realizowano tylko te, na które otrzymano wsparcie. Często były one ze sobą niepowiązane i w głównej mierze dotyczyły poprawy stanu technicznego budynków czy dróg. W ten sposób ani nie pozbywano się kryzysowych zjawisk społecznych ani nie uzyskiwano trwałej poprawy warunków życia mieszkańców na zdegradowanych obszarach.

REKLAMA

Polecamy produkt: Gazeta Samorządu i Administracji

REKLAMA

Lata zaniedbań w gospodarowaniu przestrzenią publiczną oraz wciąż niewystarczające środki na remonty i modernizacje majątku komunalnego, spowodowały, że w wielu miastach doszło do zużycia technicznego infrastruktury oraz zabudowy, zwłaszcza mieszkaniowej. Nawarstwiające się problemy gospodarcze i społeczne dodatkowo pogorszały warunki życia na wielu obszarach miast. Rozwiązaniem tych negatywnych zjawisk może być rewitalizacja, czyli wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, dzięki kompleksowym przedsięwzięciom, spajającym działania na rzecz lokalnych społeczności, przestrzeni i gospodarki.

Zarządzanie rewitalizacją zdegradowanych obszarów miast wymaga działań kompleksowych i skoordynowanych. Zagadnienia te nabierają szczególnego znaczenia, ze względu na fakt, że w planach na lata 2014-2020 rewitalizacja została uznana za jedno z ważniejszych zadań lokalnej polityki rozwojowej, na które zaplanowano środki w wysokości ok. 26 mld zł. W latach 2007-2013, wydatki na projekty rewitalizacji wyniosły łącznie we wszystkich województwach ponad 8,5 mld zł, w tym dofinansowanie z UE osiągnęło blisko 5 mld zł.

Najwyższa Izby Kontroli ocenia, że Lokalne Programy Rewitalizacji, na terenie 11 skontrolowanych gmin, nie pozwoliły na rozwiązanie wszystkich problemów zdegradowanych obszarów miast. Realizując zadania zaplanowane w Programach,  gminy nie uzyskały spójności prowadzonych projektów, więc ich działania nie przełożyły się na zlikwidowanie zjawisk kryzysowych, ani trwale nie poprawiły warunków życia mieszkańców na tych obszarach. Plany inwestycyjne zawarte w Programach Rewitalizacji, realizowano jedynie w wąskim zakresie, najczęściej ograniczając się do pojedynczych projektów, które uzyskały wsparcie ze środków UE.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Środkami z Unii Europejskiej, przyznawanymi w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych na realizację kompleksowych projektów rewitalizacji miast, w okresie 2007-2013 dysponowali marszałkowie województw.

REKLAMA

Gmina ubiegająca się o współfinansowanie inwestycji z unijnych środków musiała stanąć do organizowanego przez marszałka województwa konkursu i przedstawić projekt wraz z Lokalnym Programem Rewitalizacji. Program taki powinien zawierać spójne i skoordynowane ze sobą projekty (w tym ten, na który gmina chce otrzymać dofinansowanie), których realizacja przyczyni się do poprawy jakości życia lokalnej społeczności i będzie miała wymiar szerszy niż tylko remont pojedynczych budynków.  

NIK zwraca jednak uwagę, iż marszałkowie województw w badanym okresie nie posiadali skutecznych mechanizmów do oceny, czy przedstawiane w konkursach Lokalne Programy Rewitalizacji mają szanse zapewnić uzyskanie zakładanych efektów rewitalizacji, tj. czy dają one gwarancję zintegrowanych działań mogących służyć rewitalizacji zdegradowanych obszarów. Akceptując wnioski o dofinansowanie  projektów marszałkowie w większości nie oceniali całych Programów, tylko przyglądali się pojedynczym projektom złożonym do konkursu. Dlatego w ocenie NIK Lokalne Programy Rewitalizacji, w wielu przypadkach były tworzone przez gminy jedynie na potrzeby spełnienia podstawowego wymogu formalnego do ubiegania się o środki unijne na rewitalizację.  W praktyce, programy te służyły wyłącznie jako załącznik do wniosku o uzyskanie dofinansowania ze środków UE dla pojedynczego projektu.

Z tego też powodu nierzadko wdrażanie Programów  kończyło się na realizacji jednej inwestycji - tej, na którą gmina otrzymała dofinansowanie. W dodatku zdarzało się, że środki unijne przeznaczone na rewitalizację były wydatkowane po prostu na bieżące, najpotrzebniejsze remonty i modernizacje. Tak było na przykład w Białej Podlaskiej, gdzie na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji przeprowadzono modernizację budynku Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej. Był to jedyny projekt realizowany na tym obszarze i trudno określić jego wpływ na poprawę warunków wyznaczonego do rewitalizacji obszaru, dla którego zdiagnozowano negatywne zjawiska, takie jak np.: zagrożenia wynikające z nieuporządkowanej infrastruktury, niezadowalający stan techniczny dróg, czy wysoki stopień degradacji krajobrazu.

NIK zauważa, że Lokalne Programy Rewitalizacji nie przyniosły spójnych efektów przestrzennych na obszarach wyznaczonych do rewitalizacji. Projekty realizowane w ramach tych programów najczęściej dotyczyły pojedynczych, oddalonych od siebie lokalizacji i przyczyniały się jedynie do uporządkowania przestrzeni w ich najbliższym otoczeniu. Część projektów została zrealizowana niezależnie od siebie, punktowo, bez wskazanego powiązania między nimi. Przykładem takiego działania jest Płock, gdzie prowadzone w badanym okresie inwestycje były rozproszone i dotyczyły 48 pojedynczych budynków, znajdujących się w różnych częściach miasta.  

Dodatkowo, mimo iż przy określaniu obszarów zdegradowanych gminy wskazywały, poza złym stanem technicznym budynków i infrastruktury, na wiele problemów o charakterze społecznym i gospodarczym, to realizowane projekty w znacznym stopniu dotyczyły jedynie odnowy budynków, czy innych obiektów rozproszonych na terenie całego miasta. Często nie realizowano natomiast tych części Programów, które służyły rozwiązywaniu problemów społecznych.

Lokalne Programy Rewitalizacji nie były postrzegane przez gminy jako narzędzie służące do zintegrowanego zarządzania działaniami podmiotów mogących uczestniczyć w procesie rewitalizacji. Większość Programów Rewitalizacji, w skontrolowanych przez NIK gminach, zrealizowały same jednostki samorządowe - bez udziału podmiotów zewnętrznych. W opracowywaniu zarówno Programów jak i poszczególnych projektów rewitalizacji nie uczestniczyła w pełni społeczność lokalna. Co prawda gminy prowadziły konsultacje społeczne w celu określenia zjawisk kryzysowych na danym terenie i zebrania opinii dotyczących zamierzeń rewitalizacyjnych, ale odbywało się to najczęściej poprzez wypełnianie anonimowych ankiet. Rzadko organizowano spotkania i bezpośrednie konsultacje z mieszkańcami. W niewielkim stopniu także przy planowaniu i realizacji Lokalnych Programów Rewitalizacyjnych angażowano podmioty prowadzące działalność na zdegradowanym obszarze.


Gminy nie przestrzegały też konieczności monitorowania przebiegu realizacji Programów ani sporządzania i przekazywania sprawozdań, choć były do tego zobligowane. Monitoring poszczególnych Programów nie był prowadzony wcale lub był niezgodny z przyjętymi założeniami. W efekcie gminy - gospodarze programów, nie posiadały pełnej informacji na temat stopnia realizacji projektów, ani tego czy przyczyniły się one do osiągnięcia zamierzonych celów rewitalizacji. 

NIK zwraca uwagę także na przykłady zintegrowanych i kompleksowych działań, które przyniosły trwałe efekty dla mieszkańców. Na przykład w Olkuszu odnowiono rynek i inne obiekty w pobliżu m.in. Muzeum Pożarnictwa oraz  ratusz, parkingi, chodniki i uruchomiono Punkt Informacji Turystycznej. Prowadzone w ramach programu projekty były ze sobą powiązane i przyczyniły się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej miasta.

Do dobrych praktyk procesów rewitalizacji należy także zaliczyć działania gmin, które realizując projekty dotyczące modernizacji i remontów budynków, wdrażały jednocześnie w tych obiektach projekty o charakterze społecznym lub edukacyjnym. Na przykład w Jaworze - w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji wyremontowano budynki i  zaadaptowano pomieszczenia po byłej drukarni uzyskując Centrum Edukacji Ekologicznej: miejsce międzypokoleniowych spotkań seniorów, osób niepełnosprawnych i  gdzie stworzono odpowiednie warunki nauczania.

Uwagi i wnioski NIK

W październiku 2015 r. zakończono prace nad ustawą o rewitalizacji. Tworzy ona ramy prawne dla rewitalizacji w Polsce, których w okresie objętym kontrolą brakowało. W ramach ustawy wprowadzone zostały regulacje zagadnień związanych z przygotowaniem i prowadzeniem skutecznej rewitalizacji, która przede wszystkim powinna być dobrze zaplanowana i uwzględniać sferę społeczną, gospodarczą i przestrzenną.

W ocenie NIK wskazane rozwiązania ustawy o rewitalizacji w znacznym stopniu przyczynią się do prawidłowego prowadzenia procesu rewitalizacji zdegradowanych obszarów miast. Jednak dla sprawnego prowadzenia rewitalizacji, niezbędne jest aby gminy postrzegały programy, jako podstawowe narzędzie zarządzania procesem rewitalizacji. W tym celu, w ocenie NIK, niezbędna jest zmiana dotychczasowego podejścia, polegającego na ograniczaniu gminnych programów rewitalizacji do roli załączników dla aplikujących o środki UE projektów. Przede wszystkim, niezbędne jest wprowadzenie do przyjętego systemu opiniowania tych programów, ich weryfikacji w zakresie zapewnienia zintegrowanych działań. Jednocześnie należy weryfikować i oceniać same projekty, na etapie zgłaszania ich do programu, pod kątem tego, jak przyczynią się one do osiągnięcia celów rewitalizacji, możliwości ich realizacji oraz powiązania z innymi działaniami.

W celu skutecznego  prowadzenia procesu rewitalizacji z wykorzystaniem środków europejskich w latach 2014-2020, Najwyższa Izba Kontroli uważa za konieczne podjęcie działań przez:

Ministra Rozwoju w zakresie:

  • modyfikacji systemu wyboru projektów rewitalizacji do współfinansowania ze środków UE, po przez zastosowanie dwuetapowego trybu konkursowego. W pierwszej kolejności wyboru programów gwarantujących zintegrowane działanie na obszarze rewitalizacji, a następnie dopiero wybór projektów spośród najwyżej ocenionych programów;  
  • doprecyzowania wymagań formalnych dla tworzonych gminnych programów rewitalizacji w zakresie weryfikacji wpisywanych do programu projektów oraz wymaganego sytemu monitoringu i ewaluacji;

Instytucji Zarządzających Regionalnymi Programami Operacyjnymi na lata 2014-2020 (marszałkowie województw) w zakresie:

określenia warunków dla projektów ubiegających się o wsparcie środkami UE, aby były one powiązane z celami programu, oraz gwarantowały zintegrowane działanie z innymi projektami na wyznaczonym do rewitalizacji obszarze;

Wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w zakresie:

  • zmiany podejścia i przygotowania gminnych programów rewitalizacji, jako narzędzia zarządzania i zintegrowania działań wielu podmiotów dla osiągnięcia celów rewitalizacji;
  • wykorzystywania potencjału i możliwości lokalnych społeczności w planowaniu i realizacji działań prowadzonych na obszarach objętych rewitalizacją.

Polecamy serwis: Rozwój i promocja

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Najwyższa Izba Kontroli

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W Sejmie: nauczyciele chcą limitu 8 godzin pracy dziennie. I kontroli przez kuratorów

Nauczyciele chcą limitu 8 godzin pracy dziennie, aby nie była możliwa sytuacja, że po zsumowaniu "okienek" i godzin pracy w klasach musieli przebywać w szkole dłużej niż 8 h dziennie. I kontroli przez kuratorów tego limitu (z wyjątkiem incydentalnych sytuacji jak rady, zebrania, wycieczki). Kontrolowani mieliby być dyrektorzy szkół.

Opłata reklamowa 2025 r.: część stała 3,72 zł, część zmienna 0,34 zł

Opłata reklamowa 2025 r.: część stała 3,72 zł, część zmienna 0,34 zł. W jakich przypadkach nie pobiera się opłaty reklamowej? Kto musi opłacić opłatę reklamową? Co w przypadku, gdy budynek ma więcej niż jednego właściciela?

Opłata od posiadania psów 2025 r.: 178,26 zł

Opłata od posiadania psów 2025 r. Maksymalna wysokość opłaty od posiadania psów w 2025 r. wynosić będzie 178,26 zł. Kto powinien opłacić opłatę od posiadania psów? Kto jest zwolniony od opłaty od posiadania psów? Co z psami asystującymi?

QUIZ Podróżujesz po Polsce? Na pewno wiesz, gdzie są te miejsca
Gdzie znajdziemy Maczugę Herkulesa? A Kolorowe Jeziorka? Gdzie jest Kaplica Czaszek? A Sokolica? Rozwiąż quiz i sprawdź swoją wiedzę.

REKLAMA

Opłata miejscowa i uzdrowiskowa 2025 r.: od 3,31 zł do 6,38 zł

Opłata miejscowa 2025 r., opłata uzdrowiskowa 2025 r.: od 3,31 zł do 6,38 zł. Czym jest opłata miejscowa? Czym jest opłata uzdrowiskowa? Co w przypadku nakładania się opłat? Kto jest zwolniony z opłacania opłaty lokalnej i uzdrowiskowej?

Opłata targowa 2025 r.: 1126 zł

Opłata targowa 2025 r.: 1126 zł. Czym jest opłata targowa? Kto musi opłacać opłatę targową? Kto może liczyć na zwolnienie z opłaty targowej? Kto ustala wysokość opłaty targowej? Czy opłata targowa w 2025 r. może być niższa niż 1126 zł?

Podatek od środków transportu 2025 r.: od 1204,87 zł do 4602,58 zł

Podatek od środków transportu 2025 r.: od 1204,87 zł do 4602,58 zł. Ile wyniesie podatek od samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie powyżej 9 ton w 2025 r.? Ile wyniesie podatek od autobusów w 2025 r.? Na kim ciąży obowiązek podatkowy?

Czy Polacy chętnie angażują się w wolontariat?

5 grudnia to Światowy Dzień Wolontariusza. Czy ten temat jest bliski Polakom? Okazuje się, że zaledwie 33% ma doświadczenie w wolontariacie. 

REKLAMA

Podatek od nieruchomości 2025 r.: od 0,73 zł do 34 zł

Od 0,73 zł do 34 zł podatku od nieruchomości 2025 r. Kto będzie musiał opłacić podatek od nieruchomości w 2025 r.? Ile wyniesie podatek od gruntu 2025 r.? Ile wyniesie podatek od budynków lub ich części w 2025 r.? Ile wyniesie podatek od budowli w 2025 r.?

Komunikat MC: List polecony przez Internet? Wygodna korespondencja z urzędami dzięki e-Doręczeniom

Od 1 stycznia 2025 r. zacznie obowiązywać system e-doręczeń. Wszystkie urzędowe pisma i decyzje będzie można odbierać oraz nadawać w formie elektronicznej. E-Doręczenia są elektronicznym odpowiednikiem listu poleconego za pośrednictwem odbioru.

REKLAMA