Systemy Compliance w spółkach komunalnych i spółkach Skarbu Państwa

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii nakłada również na spółki komunalne i spółki Skarbu Państwa obowiązek ustanowienia kanałów i procedury na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych.

Według oficjalnych danych Spółek Skarbu Państwa jest 367. Eksperci jednak mówią o blisko 700 podmiotach. Choć wiele z nich jest w bardzo złej kondycji lub jest postawionych w stan likwidacji.

4197 spółek posiada udziałowca w postaci gminy wiejskiej, gminy miejskiej, powiatu lub spółki, której właścicielem jest samorząd.

Łącznie daje to parę tysięcy podmiotów, do których stosuje się zarówno prawo gospodarcze (np. kodeks spółek handlowych) jak i administracyjne (np. ustawę o gospodarce komunalnej).

Polecamy: Seria poradników z prawa pracy

Nie da się ukryć, że posiadanie udziałowca w postaci Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego wpływa mocno na kulturę organizacyjną. Oczywiście za wdrożenie i utrzymanie systemów Compliance ostatecznie odpowiedzialność ponosi Zarząd Spółki.

Jednak tak jak pisałem w artykule „Compliance – rola i odpowiedzialność wspólnika, akcjonariusza w spółkach kapitałowych” za wdrożenie i funkcjonowanie systemów Compliance odpowiadają też wspólnicy i akcjonariusze.

Osobiście uważam, że we wdrożeniu i utrzymaniu systemów Compliance w spółkach komunalnych i Skarbu Państwa kluczowa będzie rola wspólników/udziałowców czyli wójtów, burmistrzów, Prezydentów Miast, Starostów, Marszałków Województwa i właściwych Ministrów. To będzie też egzamin dla nadzoru właścicielskiego jednostek samorządu terytorialnego i Skarbu Państwa.

Zobacz również:

Jednostki samorządu terytorialnego i Skarb Państwa w ramach nadzoru właścicielskiego powinny w spółkach, w których posiadają udziały/akcje, m.in.:

inicjować w razie potrzeby wdrażanie systemów Compliance w spółkach,
nadzorować wdrażanie systemów Compliance w spółkach,
nadzorować utrzymanie systemów Compliance w spółkach,
wprowadzić stosowne zmiany w aktach założycielskich umowach Spółek, np. aby oficer Compliance był powoływany i odwoływany za zgodą Rady Nadzorczej oraz miał obowiązek co najmniej raz do roku składać do niej bezpośrednio raport Compliance. Wynagrodzenie i warunki pracy oficera Compliance powinny też być ustalane przy udziale Rady Nadzorczej. Działania te mają na celu zapewnienie wyboru odpowiedniej osoby na stanowisko oficera Compliance, zapewnienie niezależności oficera Compliance i zapewnienie odpowiednich zasobów oficerowi Compliance. Ponadto Rada Nadzorcza powinna być odpowiedzialna za nadzór nad systemem Compliance i nie rzadziej jednak niż raz w roku, oceniać adekwatność i skuteczność systemu Compliance, w tym w szczególności procedury anonimowego zgłaszania przez pracowników naruszeń,
brać udział w wyjaśnianiu zgłoszeń i podejmowaniu działań następczych w przypadku gdy naruszenia dokonał członek Zarządu lub Rady Nadzorczej. Pamiętając, że zasada zero tolerancji dotyczy wszystkich w tym członków organów Spółki (Zarządu i Rady Nadzorczej),
uwzględniać wypełnianie obowiązków przez członków Zarządu i Rady Nadzorczej w zakresie Compliance przy udzielaniu absolutoria
wprowadzić zasadę, że spółki raportuję raz do roku na zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników o ryzykach braku zgodności,
podejmować w przypadku takiej potrzeby działania sanacyjne,
zapewnić współpracę i wymianę informacji pomiędzy swoimi oficerami Compliance a oficerami Compliance w spółkach. Przy czym powinny one mieć charakter partnerski.

W najbliższych latach będziemy mieli okazję obserwować lub uczestniczyć w powstawaniu Compliance w przedmiotowym sektorze. Oby nie było jak z RODO lub gorzej.