Doręczanie korespondencji cudzoziemcowi

Art. 9 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach[1] stanowi, że w sprawach uregulowanych w tej ustawie pisma doręcza się osobom fizycznym pod wskazanym przez nie adresem albo w każdym miejscu, w którym się adresata zastanie w przypadku, gdyby cudzoziemca pod tym adresem nie zastano. Powyższa regulacja oznacza, że nie jest wymagane, aby pismo doręczać w pierwszej kolejności na adres miejsca zamieszkania lub adres miejsca pracy, tak jak reguluje to k.p.a. Na gruncie art. 42 k.p.a.[2], pisma doręcza się bowiem co do zasady w miejscu zamieszkania lub miejscu pracy, a dopiero w przypadku niemożności ich doręczenia w tym trybie, doręczenia dokonuje się w każdym miejscu, gdzie zastanie się adresata.

Oferta specjalna: Pakiet książek – Nowa matryca stawek VAT Towary i Usługi z programem INFORLEX PKWiU + CN, stawki VAT i WIS na 2 m-ce

Przepisy ustawy o cudzoziemcach nie wykluczają jednak stosowania przepisów k.p.a. w zakresie w jakim reguluje on doręczenia pism w trybie zastępczym. Zgodnie z art. 43 k.p.a. w przypadku nieobecności adresata, pismo można doręczyć dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli te osoby podjęły się odebrania pisma. Ponadto jak wynika z 40 § 2 k.p.a. ustawodawca umożliwia również doręczenie pisma pełnomocnikowi ustanowionemu przez stronę postępowania. Pomimo jednoznacznych jak się wydaje uregulowań, niekiedy problemem staje się ustalenie, czy korespondencja kierowana do cudzoziemca dotarła w sposób przewidziany prawem.

Przykładem jest jedna ze spraw, którą zajął się WSA w Gdańsku[3]. W analizowanym przez Sąd stanie faktycznym, przesyłka nadana przez Wojewodę została wysłana na adres wskazany przez cudzoziemca, który był miejscem pracy a nie miejscem zamieszkania. Pismo nie zostało odebrane przez adresata, lecz przez osobę trzecią. Na zwrotnym poświadczeniu odbioru umieszczono adnotację, że „korespondencja została odebrana przez osobę upoważnioną”. Adnotacja dokonana przez doręczyciela pocztowego wskazywała zatem na zastępcze doręczenie pisma. WSA uznał jednak, że zastosowano nieprawidłowy tryb zastępczy przewidziany w art. 43 k.p.a. Z przepisu tego wyraźnie wynika, że doręczenie pisma w trybie zastępczym można dokonać wyłącznie domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu. Skoro adres, na który doręczono pismo był miejscem pracy cudzoziemca nie jest możliwe, aby prawidłowe doręczenie pisma nastąpiło za pośrednictwem innej osoby niż adresat. Wyjątek stanowi odebranie przesyłki przez pełnomocnika. W analizowanej sprawie, cudzoziemiec jednak go nie ustanowił. Zastosowania nie mógł znaleźć również art. 45 k.p.a., który przewiduje możliwość doręczenia pisma osobom do tego uprawnionym np. pracownikom danego zakładu, gdyż przepis dotyczy wyłącznie przypadku, kiedy korespondencja nie jest kierowana do osoby fizycznej, lecz do jednostki organizacyjnej czy organizacji społecznych.

Sąd wyjaśnił oczywiste jak się wydaje, że domownikiem jest osoba, współzamieszkująca z adresatem korespondencji w miejscu jego zamieszkania, nie zaś jakakolwiek osoba dorosła zastana przez doręczyciela, czy znajdująca się we wskazanym przez cudzoziemca miejscu w tym miejscu, w którym dana osoba pracuje. O prawidłowym doręczeniu nie może być mowy nawet w przypadku, kiedy w tym samym budynku mieszczą się lokal użytkowy, w którym adresat przesyłki pracuje jak i lokal mieszkalny, w którym zamieszkuje, a odbierającym pismo jest osoba, dokonująca tego w lokalu użytkowym.  

Rozstrzygnięcie Sądu koresponduje z utrwalonym w orzecznictwie sądowym[4] stanowiskiem, że prawidłowe doręczenie pisma w miejscu pracy występuje wyłącznie wtedy, gdy następuje do rąk adresata. Nie jest dopuszczalne doręczenie zastępcze, o którym mowa w art. 43 k.p.a., nawet gdy osobą odbierającą jest osoba zamieszkująca ze stroną, chyba że jest ona jednocześnie jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem.[5]

Pomimo większej swobody w doręczaniu pism cudzoziemcom i możliwości odpowiedniego stosowania w tym zakresie przepisów k.p.a. w sprawach objętych ustawą o cudzoziemcach, nie jest dopuszczalna zupełna swoboda interpretacyjna uregulowań procedury administracyjnej. Doręczenie pism za pośrednictwem innej osoby niż cudzoziemiec, powinno nastąpić dokładnie według reguł przewidzianych przez prawodawcę.