Co to jest minimalne wynagrodzenie w Polsce i UE?

Od 1 lipca 2023 r. pensja minimalna wynosi 3600 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa ma wartość 23,50 zł.

Jak obliczyć aktualną wysokość pensji minimalnej netto krok po kroku? Infor.pl opisał to w artykule: 

3600 zł brutto, to 2783,86 zł netto od 1 lipca 2023 r. Jak to obliczyć krok po kroku? [pensja minimalna]

Dla porównania pensja minimalna dwadzieścia lat temu wynosiła 800 zł brutto. Od 2003 r. nastąpił więc wzrost o 450%! 

Co to jest minimalne wynagrodzenie w Polsce?

„Minimalne wynagrodzenie”, to pojęcie z ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. 2002 Nr 200 poz. 1679).

Ustawa określa procedurę ustalania co roku poziomu minimalnego wynagrodzenia zarówno dla:

1. umów o pracę (miesięczna pensja) jak i 
2. umów cywilnoprawnych (stawka godzinowa wynagrodzenia).

Jak wspomniano, w 2003 r. w momencie wejścia w życie tej ustawy, pensja minimalna wynosiła 800 zł brutto.

Jak ustala się poziom minimalnego wynagrodzenia w Polsce?

Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę jest corocznie przedmiotem negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. Jest to forum trójstronnej współpracy stron reprezentujących: 

1. pracowników, 
2. pracodawców i 
3. rząd.

Negocjacje odbywają się według schematu:

Autopromocja

Prawa i obowiązki dyrektora szkoły. Kompetencje. Zadania. Odwołanie

Sprawdź

Krok 1. Rada Ministrów, w terminie do 15 czerwca każdego roku, przedstawia Radzie Dialogu Społecznego propozycję wysokości tego wynagrodzenia dla roku następnego. 

Krok 2. Rada Dialogu Społecznego uzgadnia wysokość minimalnego wynagrodzenia oraz ustala wysokość minimalnej stawki godzinowej w terminie 30 dni od dnia otrzymania propozycji. 

Krok 3. Jeżeli Rada Dialogu Społecznego nie dotrzyma tego terminu, rząd samodzielnie określa oba parametry. Odbywa się to poprzez publikację rozporządzenia, w terminie do dnia 15 września każdego roku.

Minimalne wynagrodzenie w Polsce a inflacja

Wysokość minimalnego wynagrodzenia jest ustalana w taki sposób, aby zmieniała się przynajmniej tak jak inflacja. Trzeba też uwzględnić relację: "minimalne a przeciętne" wynagrodzenie. Obowiązują tu trzy reguły:

Reguła 1. Jeżeli w roku poprzednim prognozowany wskaźnik cen różni się od wskaźnika cen, przy ustalaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym uwzględnia się wysokość minimalnego wynagrodzenia w roku poprzedzającym rok, na który jest ustalane minimalne wynagrodzenie, skorygowaną wskaźnikiem weryfikacyjnym. 

Reguła 2. Wskaźnik weryfikacyjny otrzymuje się przez podzielenie wskaźnika cen w roku poprzednim przez prognozowany wskaźnik cen w roku poprzednim, w oparciu o który została określona propozycja wysokości minimalnego wynagrodzenia. 

Reguła 3. Jeżeli w roku, w którym odbywają się negocjacje, wysokość minimalnego wynagrodzenia będzie niższa od połowy wysokości przeciętnego wynagrodzenia, stopień wzrostu zwiększa się dodatkowo o 2/3 wskaźnika prognozowanego realnego przyrostu produktu krajowego brutto.

Podniesienie dwa razy wysokości wynagrodzenia minimalnego w jednym roku

Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w 2023 r. Wynika z art. 3 ustawy, który stanowi:

Jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen, wynosi: 

1) co najmniej 105% – ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od dnia 1 stycznia i od dnia 1 lipca;

2) mniej niż 105% – ustala się jeden termin zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od dnia 1 stycznia.

Jaka kara za pensję niższą niż minimalne wynagrodzenie?

Przedsiębiorca wypłacający pensję poniżej minimalnego wynagrodzenia dla danego roku, zagrożony jest kara grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Czyn ten kwalifikowany jest jako wykroczenie.

Polecamy: „Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami”

Polecamy: „Dokumentacja kadrowa 2023. Zasady prowadzenia i przechowywania” + wzory dokumentów online

Ile wynosi pensja minimalna w Unii Europejskiej?

W tabeli Infor.pl zebrał dane o pensji minimalnej w Unii Europejskiej (źródło: Eurostat, dane na luty 2023 r.). Warto pamiętać, że pensja minimalna nie obowiązuje we wszystkich krajach Unii. Nie wprowadziły tego rozwiązania np. Austria, Dania, Finlandia, Szwecja, Włochy.

Polska ma wyższą pensję minimalną od Estonii, ale niższą od Grecji.

Europejska pensja minimalna

Polska jest zobowiązana do wdrożenia dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych do 15 listopada 2024 r. Zgodnie z dyrektywą Polska będzie musiała zapewnić, że pensja minimalna pozwoli na przyzwoity standard życia. Rząd może oprzeć się na:

- krajowym koszyku towarów i usług w cenach rzeczywistych, który może obejmować działalność kulturalną, edukacyjną i społeczną,

- porównaniu płacy minimalnej z wartościami referencyjnymi powszechnie stosowanymi na arenie międzynarodowej, takimi jak 60% mediany wynagrodzenia brutto lub 50% średniego wynagrodzenia brutto,

- porównaniu płacy minimalnej netto z progiem ubóstwa,

- sile nabywczej płac minimalnych.

Inne działania rządu wynikające z prawa unijnego, to m.in.:

- wspieranie negocjacji zbiorowych w sprawie ustalania płac

- egzekwowanie inspekcji pracy w celu zapewnienia zgodności i przeciwdziałania nadużyciom w warunkach pracy

- zapewnienie pracownikom dostęp do rozstrzygania sporów i prawo do dochodzenia odszkodowania.