Choć ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych
(dalej: ustawa o pracownikach samorządowych) określa zasady
wynagradzania pracowników samorządowych, to nie reguluje spraw związanych z wypłatą wynagrodzenia, niezgodnie z jej przepisami. Kwestii związanych z wypłatą nienależnego wynagrodzenia nie reguluje też wprost
ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.), której przepisy stosuje się do pracowników samorządowych w sprawach
nieuregulowanych w ustawie o pracownikach samorządowych, ani też inne
powszechnie obowiązuje przepisy.
Powstaje więc pytanie, czy pracownik
ma obowiązek zwrócić wynagrodzenie, które otrzymał niezgodnie z prawem.
Sprawami związanymi z wypłatą nienależnego wynagrodzenia
niejednokrotnie zajmował się Sąd Najwyższy (dalej: SN).
Wykorzystanie stanowiska
Oto przykład obrazujący
tę zawiłą sytuację: na dwa dni przed wygaśnięciem mandatu, w związku z
upływem kadencji, wójt gminy otrzymał nagrodę jubileuszową za 35 lat
pracy. Staż pracy wójta, który należało uwzględnić przy ustalaniu
uprawnień do nagrody jubileuszowej, wynosił jednak wówczas niespełna 34
lata i 9 miesięcy.
Wójt otrzymał nagrodę, gdyż bezpodstawnie wliczono
mu do stażu okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Nie zostały
bowiem spełnione warunki określone w ustawie z 20 lipca 1990 r. o
wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do
pracowniczego stażu pracy. Kilka lat wcześniej, gdy otrzymywał nagrodę
jubileuszową od gminy za 30 lat pracy, nie wnosił o zaliczenie do stażu
pracy okresu pracy w gospodarstwie rodziców.
Rozpoznający sprawę w I instancji sąd rejonowy uznał, że:
- wójt wiedział o braku podstaw do uwzględnienia w stażu pracy wymaganego do otrzymania nagrody jubileuszowej okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców,
- pobrał to świadczenie, wykorzystując swoje stanowisko.
Sąd rejonowy nakazał byłemu już wójtowi zwrot pobranej nagrody wraz z
odsetkami od wniesienia powództwa. Jako podstawę zasądzonego roszczenia
wskazał art. 122 k.p.
Artykuł 122 k.p. stanowi, że jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Apelacja, a następnie kasacja od tego wyroku zostały oddalone odpowiednio przez sąd okręgowy i SN (wyrok SN z 7 kwietnia 2006 r., sygn. akt I PK 160/05).
O
obowiązku zwrotu wynagrodzenia na podstawie art. 122 k.p., które
zostało nienależnie pobrane przez pracownika w wyniku wykorzystania
stanowiska, orzekał też SN w sprawach dotyczących innych pracowników niż
samorządowi. Tak było w sprawie: