Gminne osoby prawne – jaka jest ich specyfika?

O specyfice gminnych osób prawnych przesądza :
• posiadanie zdolności cywilnoprawnej i zdolności do czynności prawnych oraz zdolności sądowej oraz
• ograniczenie możliwości prowadzenia przez nie działalności gospodarczej wyłącznie do przypadków określonych w odrębnej ustawie, co z kolei odróżnia je od pozostałych (niekomunalnych) osób prawnych.

Zobacz serwis: Ustrój i jednostki

W odniesieniu do osób prawnych typu spółki, fundacje itp. wykładnia pojęcia "gminna osoba prawna" nastręcza trudności, można je bowiem rozumieć w różny sposób, a mianowicie uznać za gminną osobę prawną:
- każdą gminną jednostkę organizacyjną posiadającą osobowość prawną, której majątek przynajmniej w części stanowi mienie gminne (np. spółka z jakimkolwiek udziałem mienia komunalnego);
- podmiot, w którego mieniu gmina posiada wkład kapitałowy przekraczający 50% udziałów lub akcji, a nawet mniejszy, jeżeli spełnia on wymagania tzw. pakietu kontrolnego;
- tylko taką osobę prawną, której mienie w całości stanowi mienie komunalne (np. jednoosobowa gminna spółka prawa handlowego z o.o.).

Zdaniem T. Rabskiej, jednostki organizacyjne prowadzące działalność we własnym imieniu i na własny rachunek (np. spółka akcyjna, w której gmina jest tylko jednym z akcjonariuszy) nie są gminnymi osobami prawnymi, w związku z czym nie dotyczą ich ograniczenia i zakazy ustanowione w art. 9 ust. 2 u.s.g. Natomiast do zakwalifikowania danej osoby prawnej do kategorii gminnych osób prawnych wystarcza - jej zdaniem - wkład kapitałowy przenoszący 50% udziałów lub akcji.

Zdaniem innych autorów, "z komunalną osobą prawną mamy do czynienia dopiero wówczas, gdy wszystkie udziały (akcje) spółki stanowią mienie komunalne" - "tylko wtedy gmina w sposób wyłączny ma możność decydowania o losach takiej jednostki organizacyjnej, a w razie jej likwidacji całe pozostałe po niej mienie wchodzi do majątku gminy".

Twórcy komentarza do ustawy o gospodarce komunalnej C. Banasiński, M. Kulesza i D. Szafrański uważają natomiast, iż spółka kapitałowa tylko wtedy jest komunalną osobą prawną, kiedy wyłącznym jej udziałowcem (akcjonariuszem) pozostaje jedna gmina lub jeden związek międzygminny. Spółki kapitałowe utworzone przez dwie lub więcej gmin zaliczają się - ich zdaniem - do kategorii spółek o kapitale mieszanym, tak samo jak spółki oparte na kapitale gminy i państwa.

Masz wątpliwości? Podyskutuj na Forum.

Podstawa prawna:
• Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).