Fundusze europejskie pod lupą organizacji pozarządowych - raport

Fundusze europejskie pod lupą organizacji pozarządowych

82,5 mld euro dla Polski na lata 2014-2020 jest sumą imponującą. Realnie dysponujemy kwotą 77,5 mld euro, gdyż część środków musieliśmy przekazać na wspólne przedsięwzięcia unijne. To ponad 25% całego budżetu polityki regionalnej UE na tę „siedmiolatkę”. 40% (331,28 mld euro) jest przeznaczone na rozwój województw, czyli Regionalne Programy Operacyjne. Organizacje pozarządowe angażują się nie tylko w realizację projektów za unijne pieniądze, ale również uczestniczyły w tworzeniu dokumentów oraz monitorują działania władz.

Zobacz również: E-administracja w perspektywie finansowej 2014-2020

Te środki mają pomóc polskim województwom rozwinąć się niemalże w każdej sferze – od infrastruktury przez naukę po rozwój kapitału społecznego. Duże wyzwanie. Za pieniądze unijne w regionach odpowiadają Marszałkowie. Biorąc pod uwagę wagę i potencjał wsparcia unijnego, jak również szereg potrzeb i deficytów, na przestrzeni ostatniego roku organizacje pozarządowe przypatrzyły się szesnastu Regionalnym Programom Operacyjnym. Wybrano trzy obszary, które pokazują stosunek władz regionalnych do zaangażowania obywateli w sprawy publiczne oraz ich nastawienie na skuteczność wykorzystania środków europejskich – bądź tylko na ich wydanie:

• proces przygotowywania programów oraz wybór członków komitetów monitorujących RPO z ramienia organizacji pozarządowych,
• dostęp do informacji o dystrybucji środków unijnych w ramach konkursów z RPO i kryteria wyboru projektów w tych konkursach,
• funkcjonowanie Lokalnych Punktów Informacyjnych.

W pierwszym obszarze organizacje wysuwają zastrzeżenia dotyczące otwarcia przez władze samorządowe procesu tworzenia programów, wypracowywania priorytetów i przejrzystości w zakresie informowania na temat postępów prac, w tym zmian w projektach dokumentów. Nierzadko obywatele nie mieli możliwości uczestniczenia w pracach nad tymi dokumentami, niejednokrotnie nie zastosowano żadnej formy konsultacji, ewentualnie były trudności w uzyskaniu informacji zwrotnych z procesu konsultacji. Utrudnienie w bieżącym śledzeniu informacji stanowi z kolei niejednolite nazewnictwo dokumentów, załączników na stronach internetowych, format publikowanych materiałów. Nie wszędzie przyłożona została także odpowiednia staranność dotycząca stosowania procedury wyboru reprezentantów organizacji do komitetów monitorujących RPO, którzy de facto reprezentują interesy wielu grup społecznych, do których wsparcie z RPO jest kierowane, np. osób wykluczonych z rynku pracy.