Estetyka przestrzeni miejskiej – porady praktyczne (cz.1)

Jeśli spojrzeć na rośliny w naszych miastach to widać, że wiele nie przetrwało lub bardzo źle zniosło okres zimy. Uzupełniając powstałe straty wśród drzew i krzewów zarządcy „zieleni miejskiej” powinni dobierać odpowiednie gatunki mając na względzie wymagania środowiskowe roślin takie jak:

1. odporność na niskie temperatury – Polska podzielona jest na 5 stref  mrozoodporności biegnących z północy na południe:

 - pas całego wybrzeża i wzdłuż Odry: strefa minus 15/ 17 º C

 - od Odry do linii Wisły: strefa minus 20,5/ 17,8º C

 - od Wisły na wschód: strefa minus 23,3/20,6º C

 Przy gatunkach podawane są informacje o najniższej temperaturze powietrza jaką  dana roślina może znieść, przy zachowaniu optymalnych dla niej warunków wzrostu na przestrzeni całego roku.

2. odporność na okresową suszę – tereny przeznaczone pod nasadzenia w miastach głównie pasy wzdłuż ulic czy małe zieleńce mają prawie przez cały rok przesuszone podłoża. Spowodowane to jest faktem, że centra miast mają w ciągu całego roku wyższą temperaturę powietrza, zaś miąższość podłoża (gleba) jest mała i mocno zdegradowana a pod terenami zieleni często ciągnie się podziemna infrastruktura powodująca osuszanie podłoża.

3. odporność na lekkie zasolenie gleby – zasolenie gleb w miastach głównie wzdłuż ciągów komunikacyjnych jest duże. W trakcie sezonu zimowego na ulice największych miast w Polsce wysypuje się od kilku do kilkunastu tysięcy ton soli (chlorek sodu, chlorek wapnia)

4. odporność na zanieczyszczenie powietrza – głównie związane ze spalaniem paliw

Do obsadzania ulic, parków, miejskich skwerów, osiedli mieszkaniowych, terenów rekreacyjnych , przemysłowych, handlowych nadają się głownie:

(gatunek - odporność na zasolenie / suszę / zanieczyszczenie powietrza)

Drzewa:

Klon polny: + + +

Klon pospolity: + + -

Klon tatarski: + + +            

Brzoza brodawkowa: - + -

Jesion wąskolistny: + - +

Jesion wyniosły: + - +

Iglicznia trójciernista: + + +

Wiśnia (wszystkie gatunki): + - +

Platan klonolistny: + + +

Topola czarna: + - +

Topola osika: + - +

Topola biała: + + +

Dąb błotny: + - -

Dąb burgundzki: - + -

Dąb szypułkowy: - + -

Dąb ostrolistny: - + +

Wierzba biała: + + +

Wierzba kaspijska: + - +

Wierzba wawrzynkowa: + - +

Bez czarny: + - +

Jarząb szwedzki: + + +

Jarząb mączny: - + +

Jarząb pospolity: - + +

Głóg pośredni: + + +

Miłorząb japoński: - + -

Sumaki ( wszystkie gatunki): + + +

Bożodrzew gruczołkowaty: - + -

Olsza sercowata: - + +

Surma zwyczajna: - + +

Surma wielkokwiatowa: - + +

Morwa biała i czarna: - + +

Lipa drobnolistna: - + +

Lipa szerokolistna: - + +

Lipa srebrzysta: - + +

Krzewy:

Bukszpan wieczniezielony: + - +

Karagana syberyjska: + + +

Leszczyna pospolita: + + +

Oliwnik wąskolistny: + + +

Tamaryszek drobnokwiatowy: + + +

Tamaryszek czteropręcikowy: + + +

Ketnia syryjska: - + -

Dereń jadalny: + + +

Berberys (wszystkie gatunki): + + +

Budleja (wszystkie gatunki): - + +

Katalpa: - + +

Kolutea ( Moczeniec) południowa: - + +

Dereń (ozdobny): - + +

Perukowiec podolski: - + +   

Szczodrzeniec położony: - + -

Szczodrzeniec główkowaty: - + +

Janowiec ciernisty: - + +

Janowiec włosisty: - + -

Bluszcz ( wszystkie gatunki): - + -

Złotokap alpejski: + + +

Ligustr pospolity: + + +

Jaśminowiec wonny: + + +

Pięciornik krzewiasty: + + +

Wiśnia wonna: - + -

Sumak garbarski: + + +

Porzeczka krwista: + - +

Wierzba uszata: + - +

Wierzba iwa: + - +

Bez czarny: + + +

Perukowiec japoński: + + +

Lilak pospolity: - + +

Kalina koralowa: + + +

Kalina hordowina: + + -

Czytaj także: Administracja a obywatel - ekologia, przepisy, praktyka (1) >>

Projekty nowych i uzupełniających nasadzeń na ulicach oraz w parkach i zieleńcach powinny być przygotowane docelowo i z wyprzedzeniem. Powinny one zawierać usytuowanie drzew i krzewów na planie terenu oraz uwzględniać ich nazwy gatunkowe.

Sadzone do gruntu drzewa  powinny spełniać następujące wymagania jakościowe:

- wysokość min. 3m,

- obwód pnia nie mniej niż 12 cm ( mierzony na wys. 1,3m),

- korona prawidłowo ukształtowana na wysokości nie mniejszej niż 2,5m,

- korona ukształtowana z zachowaniem charakterystycznego dla gatunku i odmiany pokroju, wysokości, szerokości i długości pędów, a także równomiernego rozkrzewienia i rozgałęzienia,

- materiał musi być zdrowy bez śladów szkodników, uszkodzeń mechanicznych, objawów będących skutkiem niewłaściwego nawożenia i agrotechniki, bez odrostów podkładki poniżej miejsca szczepienia,

- bryła korzeniowa powinna być dobrze przerośnięta, system korzeniowy dobrze wykształcony, nieuszkodzony, odpowiedni dla danego gatunku, odmiany i wieku rośliny.

Czytaj także: Administracja a obywatel - ekologia, przepisy, praktyka (2) >>

Obsadzenia powinny być wykonywane przez firmy dostarczające materiał roślinny lub przez innych wykonawców pod ścisłym nadzorem dostawcy.

Nasadzone  drzewa powinny być od razu opalikowane - najlepiej trzema kołkami - zabezpieczy to przed wyłamaniami i uszkodzeniami. Po nasadzeniach drzewa i krzewy przez okres około 2 lat powinny być regularnie podlewane. Wypadanie roślin świeżo nasadzonych związane jest głównie z przesuszeniem bryły korzeniowej.

Duże ubytki zieleni miejskiej związane są też z wydawanymi przez samorządy decyzjami na wycinkę drzew obmarłych, zagrażających ludziom i mieniu oraz drzew kolidujących z inwestycjami.

Powstrzymanie tego procesu może być realizowane poprzez stosowanie możliwości prawnych jakie przewiduje ustawa o ochronie przyrody w art.83 pkt 3 stwierdzającym, że usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może być uzależnione od zastąpienia ich innymi drzewami lub krzewami w liczbie nie mniejszej niż liczba usuwanych drzew lub krzewów.

Instrumenty te nie są niestety w pełni wykorzystywane, choć dla poprawy jakości naszego wspólnego otoczenia warto wykorzystywać wszelkie dostępne możliwości prawne i organizacyjne.