Arkusz organizacyjny na rok szkolny 2017/2018 - poradnik praktyczny

Arkusz organizacji stanowi podstawę organizacji nauczania, wychowania i opieki w szkołach i przedszkolach w danym roku szkolnym. Jest on sporządzany przez dyrektora szkoły lub przedszkola. Natomiast w przypadku szkoły, do której odpowiednio 1 września 2017 r., 1 września 2018 r. albo 1 września 2019 r. zostanie włączone gimnazjum, arkusz organizacji szkoły odpowiednio na rok szkolny 2017/2018, 2018/2019 albo 2019/2020 opracowuje dyrektor tej szkoły we współpracy z dyrektorem dotychczasowego gimnazjum (art. 323 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe).

Rok szkolny 2017/2018

W zakresie zasad opracowywania arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2017/2018 liczne kontrowersje budzi kwestia stosowania w tym zakresie przepisów stanowiących podstawę prawną określającą organizację i prowadzenie kształcenia, wychowania i opieki przez przedszkola i szkoły publiczne. Część doktryny stoi na stanowisku, że arkusze organizacyjne należy opracowywać na podstawie dotychczasowych przepisów, tj. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Natomiast zgodnie z odmiennym stanowiskiem, reprezentowanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN), do arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2017/2018 należy stosować nowe przepisy. Oznacza to, że należy stosować ustawę z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (dalej: Prawo oświatowe) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (dalej: nowe rozporządzenie w sprawie arkuszy organizacyjnych).

Arkusz organizacyjny szkoły i przedszkola na rok szkolny 2017/2018 powinien zostać opracowany na podstawie nowych przepisów.

Jak bowiem wyjaśniło MEN, "podstawę prawną do takiego działania stanowi przepis szczególny zawarty w art. 307 ust. 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60), zgodnie z którym czynności podejmowane na rok szkolny 2017/2018 i następne lata szkolne dotyczące organizowania i prowadzenia kształcenia, wychowania i opieki w jednostkach organizacyjnych systemu oświaty oraz realizowania zadań oświatowych w tych latach szkolnych są podejmowane zgodnie z przepisami nowej ustawy - Prawo oświatowe, znowelizowanej ustawy o systemie oświaty oraz znowelizowanej ustawy - Karta Nauczyciela, a także zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie tych ustaw, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Czynności dotyczące trwającego roku szkolnego należy podejmować w oparciu o dotychczasowe przepisy (np. zmiana w arkuszu organizacji szkoły dotycząca obecnego roku szkolnego 2016/2017 przeprowadzana jest bez opinii związków zawodowych), natomiast czynności dotyczące przyszłego roku szkolnego 2017/2018 i następnych lat podejmowane są w oparciu już o nowe przepisy (np. arkusz organizacji szkoły na rok szkolny 2017/2018 podlega opiniowaniu przez związki zawodowe)".

Nowe arkusze organizacyjne

W myśl § 17 ust. 1 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych, arkusz organizacji przedszkola określa w szczególności:

1. liczbę oddziałów,
2. liczbę dzieci w poszczególnych oddziałach,
3. tygodniowy wymiar zajęć religii, zajęć języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, o ile takie zajęcia są w przedszkolu prowadzone,
4. czas pracy przedszkola oraz poszczególnych oddziałów,
5. liczbę pracowników ogółem, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze,
6. liczbę nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, wraz z informacją o ich stopniu awansu zawodowego i kwalifikacjach oraz liczbę godzin zajęć prowadzonych przez poszczególnych nauczycieli,
7. liczbę pracowników administracji i obsługi, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze oraz etatów przeliczeniowych,
8. ogólną liczbę godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący przedszkole, w tym liczbę godzin zajęć edukacyjnych i opiekuńczych, zajęć rewalidacyjnych, zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz innych zajęć wspomagających proces kształcenia, realizowanych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli.

Z kolei arkusz organizacji szkoły określa w szczególności:

1. liczbę oddziałów poszczególnych klas;
2. liczbę uczniów w poszczególnych oddziałach;
3. dla poszczególnych oddziałów:

• tygodniowy, a w przypadku szkoły dla dorosłych prowadzącej zajęcia w formie zaocznej - semestralny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w tym godzin zajęć prowadzonych w grupach,
• tygodniowy wymiar godzin zajęć: religii, etyki, wychowania do życia w rodzinie, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego i nauki własnej historii i kultury, nauki geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa, sportowych w oddziałach i szkołach sportowych oraz w oddziałach i szkołach mistrzostwa sportowego, o ile takie zajęcia są w szkole prowadzone,
• tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych,
• wymiar godzin zajęć z zakresu doradztwa zawodowego,
• wymiar i przeznaczenie godzin, które organ prowadzący szkołę może dodatkowo przyznać w danym roku szkolnym na realizację zajęć edukacyjnych, w szczególności dodatkowych zajęć edukacyjnych, zajęć z języka migowego, lub na zwiększenie liczby godzin wybranych obowiązkowych zajęć edukacyjnych,
• tygodniowy, a w przypadku szkoły dla dorosłych prowadzącej zajęcia w formie zaocznej - semestralny wymiar i przeznaczenie godzin do dyspozycji dyrektora szkoły;

4. liczbę pracowników ogółem, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze;
5. liczbę nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, wraz z informacją o ich stopniu awansu zawodowego i kwalifikacjach oraz liczbę godzin zajęć prowadzonych przez poszczególnych nauczycieli;
6. liczbę pracowników administracji i obsługi, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, oraz etatów przeliczeniowych;
7. ogólną liczbę godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę, w tym liczbę godzin zajęć edukacyjnych i opiekuńczych, zajęć rewalidacyjnych, zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz innych zajęć wspomagających proces kształcenia, realizowanych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli;
8. liczbę godzin zajęć świetlicowych oraz zajęć opiekuńczych i wychowawczych w internacie;
9. liczbę godzin pracy biblioteki szkolnej

- § 17 ust. 2 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych.

Zobacz: Oświata

Arkusz organizacji szkoły podstawowej, w której zorganizowano oddział przedszkolny, określa również szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w tych oddziałach, a w szczególności:

1. liczbę oddziałów przedszkolnych,
2. liczbę dzieci w poszczególnych oddziałach przedszkolnych,
3. tygodniowy wymiar zajęć: religii, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, o ile takie zajęcia są prowadzone w oddziale przedszkolnym,
4. czas pracy poszczególnych oddziałów przedszkolnych,
5. liczbę pracowników zajmujących stanowiska kierownicze oraz liczbę etatów przeliczeniowych tych pracowników,
6. liczbę nauczycieli ogółem, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, wraz z informacją o ich stopniu awansu zawodowego i kwalifikacjach oraz liczbę godzin zajęć prowadzonych przez poszczególnych nauczycieli, a także liczbę etatów przeliczeniowych tych nauczycieli,
7. liczbę pracowników administracji i obsługi, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, oraz liczbę etatów przeliczeniowych tych pracowników,
8. ogólną liczbę godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę podstawową, w tym liczbę godzin zajęć edukacyjnych i opiekuńczych, zajęć rewalidacyjnych, zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz innych zajęć wspomagających proces kształcenia, realizowanych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli

- § 17 ust. 3 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych.

Opracowanie arkuszy organizacyjnych

Jak już wspomniano, arkusz organizacji szkoły i przedszkola opracowuje dyrektor szkoły i przedszkola. Dokonując ustaleń w arkuszu organizacji w pierwszej kolejności powinien on sprawdzić, które oddziały będą realizowały dotychczasową, a które nową podstawę programową, czego skutkiem będzie stosowanie właściwego planu nauczania. W roku szkolnym 2017/2018 nowa podstawa programowa będzie stosowana w:

1. klasach I, IV i VII szkoły podstawowej,
2. w szkołach podstawowych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
3. branżowej szkole I stopnia,
4. szkole specjalnej przysposabiającej do pracy,
5. semestrach I szkoły policealnej,
6. przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych formach wychowania przedszkolnego.

Dotychczasowa podstawa programowa będzie obowiązywała w pozostałym zakresie.

Dyrektor opracowuje arkusz po zasięgnięciu opinii zakładowych organizacji związkowych będących jednostkami organizacyjnymi organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu przepisów o Radzie Dialogu Społecznego albo jednostkami organizacyjnymi organizacji związkowych wchodzących w skład organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu przepisów o Radzie Dialogu Społecznego, zrzeszających nauczycieli (art. 110 ust. 2 Prawa oświatowego).

Opinia zakładowych organizacji związkowych, wydawana jest w terminie 10 dni od dnia otrzymania arkusza organizacji szkoły lub przedszkola, jednak nie później niż do dnia 19 kwietnia danego roku (§ 17 ust. 5 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych). Zaopiniowany przez zakładowe organizacje związkowe arkusz dyrektor przekazuje w terminie do 21 kwietnia danego roku organowi prowadzącemu szkołę lub przedszkole (§ 17 ust. 4 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych). Organ prowadzący, po uzyskaniu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, powinien zatwierdzić arkusz w terminie do 29 maja danego roku (art. 110 ust. 3 Prawa oświatowego w zw. z § 17 ust. 6 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych). Opinia wydawana przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny nie ma charakteru wiążącego, co oznacza, że wydanie negatywnej opinii przez właściwego kuratora oświaty nie wyklucza zatwierdzenia arkusza przez organ prowadzący szkołę lub przedszkole. Opinia organu sprawującego nadzór pedagogiczny wydawana jest w terminie 10 dni od dnia otrzymania arkusza organizacji szkoły lub przedszkola, nie później niż do dnia 20 maja danego roku (§ 17 ust. 7 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych).

W przypadku wprowadzenia zmian do zatwierdzonego arkusza organizacji szkoły lub przedszkola do 30 września:

1. opinie zakładowych organizacji związkowych i organu sprawującego nadzór pedagogiczny, są wydawane w terminie czterech dni od dnia otrzymania zmian,
2. organ prowadzący szkołę lub przedszkole zatwierdza zmiany, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia ich otrzymania

- § 17 ust. 8 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych.

W wypadku wprowadzenia zmian do zatwierdzonego arkusza organizacji po 30 września, organ prowadzący szkołę lub przedszkole zatwierdza te zmiany w terminie 7 dni od dnia ich otrzymania (§ 17 ust. 9 nowego rozporządzenia w sprawie arkuszy organizacyjnych).

Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji szkoły dyrektor szkoły, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy, ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych (art. 110 ust. 4 Prawa oświatowego).

dr Anna Ryl

Podstawy prawne

• art. 307 ust. 2, art. 323 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60)

• art. 110 ust. 2, 3 i 4 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59)

• § 17 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2017 r. poz. 649)