Reforma oświaty pociąga za sobą zmianę podstawy programowej, a w konsekwencji również listy lektur. Nowy kanon nie wejdzie jednak do liceów i techników w nadchodzącym roku szkolnym. Uczniowie tych szkół będą nauczani zgodnie z aktualnie obowiązującą podstawą programową. Nowa podstawa dla szkół ponadpodstawowych ma obowiązywać od roku szkolnego 2019/2020 w I klasie 4-letniego liceum ogólnokształcącego, 5-letniego technikum i 3-letniej branżowej szkoły I stopnia, gdyż właśnie wtedy zmienią szkołę pierwsi absolwenci ośmioletnich szkół podstawowych.
ZNP: za dużo materiału, za mało czasu
reklama
reklama
Podobnie ramowe plany nauczania: w szkołach ponadpodstawowych, wprowadzone rozporządzeniem z 28 marca 2017 roku, siatki godzin będą stosowane dopiero od roku szkolnego 2019/2020. W myśl rozporządzenia, uczniowie liceów w tygodniu będą mieli po 4 godziny języka polskiego w wariancie podstawowym, uczniowie techników – 4 godziny w pierwszej klasie, a w kolejnych po 3. Ci, dla których będzie to przedmiot przerabiany w zakresie rozszerzonym, spędzą na zajęciach dodatkowo 8 godzin w czteroletnim cyklu nauczania. Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują po 4 godziny języka polskiego w każdej klasie licealnej i dodatkowe 8 godzin dla uczniów z poziomu rozszerzonego w ciągu trzech lat nauki. Uczniowie technikum w czteroletnim cyklu nauczania na naukę literatury i gramatyki poświęcają 12 godzin.
Związek Nauczycielstwa Polskiego w opinii do projektu Rozporządzenia zwraca uwagę na przeładowanie treści nauczania w podstawie programowej do języka polskiego, a więc przede wszystkim zbyt dużą liczbę lektur obowiązkowych, które młodzież będzie musiała omówić z nauczycielem w trakcie zajęć. Przedstawiciele ZNP wskazują, że realizacja założeń podstawy programowej w zaproponowanym dla zakresu podstawowego wymiarze godzin jest niemożliwa – należałoby ograniczyć wymagania lub zapewnić nauczycielom więcej godzin przedmiotu. Nauczyciele zwracają uwagę, że proponowany zestaw lektur jest zbyt obszerny, a propozycja utworów dawnych do współczesnych jest nieodpowiednia.
Przede wszystkim współczesność
Autorzy rozporządzenia jako punkt wyjścia przyjmują perspektywę współczesną. W podstawie programowej to założenie wyraża się dwojako. Po pierwsze w przywróceniu chronologicznego układu treści. Ministerstwo zastrzega, że chronologia ma stanowić punkt odniesienia, umożliwić rozwijanie świadomości historycznoliterackiej uczniów i postuluje porównywanie czasowo odległych zjawisk literackich.
Po drugie w liście lektur kładzie się duży nacisk na zapoznawanie się z literaturą współczesną. W związku z tym, materiał literacki, poczynając od dzieł starożytnych aż do literatury wojny i okupacji oraz utworów tematycznie z nią związanych, musi zostać zrealizowany w klasach I–III. Klasa IV liceum oraz IV i V technikum w całości przeznaczone są na czytanie utworów literatury po 1945 r. oraz powiązanych z nimi utworów wcześniejszych.
Długa lista lektur
Proponowana w projekcie lista lektur składa się z trzech części: lektur obowiązkowych dla zakresu podstawowego, lektur obowiązkowych dla zakresu rozszerzonego oraz lektur uzupełniających. Ponadto w rozporządzeniu znajduje się spis zalecanych dzieł teatralnych i filmowych. Lista lektur została załączona poniżej.
Rozwiązaniem bez precedensu jest wprowadzenie możliwości wyboru przez nauczyciela lektury nieuwzględnionej w katalogu znajdującym się w ministerialnym rozporządzeniu.
Zobacz: Kultura
Zmiany w szkolnym kanonie
Wbrew medialnym doniesieniom ostatnich miesięcy nowa lista lektur nie wprowadza rewolucyjnych zmian do kanonu. Wśród ważniejszych zmian warto zwrócić uwagę na usunięcie z listy „Pana Tadeusza”. W myśl nowej podstawy programowej epos będzie w całości czytany tylko raz, w szkole podstawowej. „Ferdydurke” uczniowie przeczytają tylko we fragmentach.
Na listę powróci „Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego oraz „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej.
Josepha Conrada i jego „Jądra ciemności” nie ma na liście, a „Lord Jim” znalazł się w spisie lektur uzupełniających. Podobnie „Sklepy cynamonowe” Brunona Schultza od 2019 roku będą lekturą na poziomie rozszerzonym.
Lektury obowiązkowe – zakres podstawowy:
Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy wg św. Jana;
Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja;
Homer, Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty);
Sofokles, Antygona;
Horacy – wybrane utwory;
Bogurodzica; Lament świętokrzyski; Legenda o św. Aleksym; Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty);
Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty);
Dante Alighieri, Boska komedia (fragmenty);
Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II,
psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47, Tren IX, X, XI, XIX, Odprawa posłów greckich;
Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej (fragmenty);
Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty);
wybrane wiersze następujących poetów:
Daniel Naborowski,
Jan Andrzej Morsztyn,
Mikołaj Sęp-Szarzyński;
Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty);
William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia;
Molier, Skąpiec;
Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry;
Franciszek Karpiński, wybór sielanek i liryki religijnej;
Stanisław Staszic, Przestrogi dla Polski (fragmenty);
Adam Mickiewicz, Oda do młodości,
wybrane ballady, w tym Romantyczność,
wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze,
Dziady cz. IV, Dziady cz. III, Konrad Wallenrod;
Juliusz Słowacki, Kordian, wybrane wiersze, w tym Grób Agamemnona (fragmenty), Testament mój;
Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia;
Cyprian Norwid, wybrane wiersze, w tym Fortepian Szopena;
Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu;
Eliza Orzeszkowa, Gloria victis;
Henryk Sienkiewicz, Potop;
Adam Asnyk, wybór wierszy;
Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
wybrane wiersze następujących poetów:
Jan Kasprowicz,
Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
Leopold Staff;
Stanisław Wyspiański, Wesele;
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień);
Stefan Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony…, Przedwiośnie;
Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
wybrane wiersze następujących poetów:
Bolesław Leśmian,
Julian Tuwim,
Jan Lechoń,
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska,
Kazimiera Iłłakowiczówna,
Julian Przyboś,
Tadeusz Peiper,
Józef Czechowicz,
Kazimierz Wierzyński, w tym wybrane wiersze z okresu skamandryckiego oraz emigracyjnego,
Stanisław Baliński, w tym wybrane wiersze z okresu emigracyjnego,
Krzysztof Kamil Baczyński,
Tadeusz Gajcy;
Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli;
Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;
Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
wybrane wiersze następujących poetów:
Tadeusz Różewicz,
Miron Białoszewski,
Jarosław Marek Rymkiewicz,
Wisława Szymborska,
Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze
z tomów: Pan Cogito oraz Raport z oblężonego miasta,
Halina Poświatowska,
Stanisław Barańczak,
Marcin Świetlicki,
Jan Polkowski,
Wojciech Wencel;
Albert Camus, Dżuma;
George Orwell, Rok 1984;
Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty);
Sławomir Mrożek, Tango;
Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie); Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii);
Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych);
Antoni Libera, Madame;
Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);
wybrane utwory okresu stanu wojennego;
powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Ewy Demarczyk, Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów.
Zobacz: Oświata
Lektury obowiązkowe – zakres rozszerzony:
Utwory określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty);
Platon, Państwo (fragmenty);
Arystofanes, Chmury;
Jan Parandowski, Mitologia, część II Rzym;
Wergiliusz, Eneida (fragmenty);
św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty);
Św. Augustyn, Wyznania (fragmenty);
François Villon, Wielki testament (fragmenty);
François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty);
Michel de Montaigne, Próby (fragmenty);
Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki);
Piotr Skarga, Żywoty świętych (fragmenty);
William Szekspir, Hamlet, Sen nocy letniej;