Zmiana treści służebności gruntowej

Zgodnie z definicją służebności gruntowej zawartą w art. 285 kodeksu cywilnego nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Zobacz: Kodeks postępowania cywilnego

Tak ustanowiony zakres praw i obowiązków pomiędzy nieruchomością władnącą a nieruchomością obciążoną może jednak ulec zmianie. Prawo przewiduje trzy sytuacje, w których można wystąpić o zmianę treści służebności gruntowej:

a) powstanie ważnej potrzeby gospodarczej po stronie nieruchomości obciążonej;
Ważna potrzeba gospodarcza musi mieć charakter obiektywny. Nie wystarcza subiektywne przekonanie właściciela nieruchomości obciążonej o konieczności zmiany treści służebności, jak również osobisty charakter tej potrzeby. Ważną potrzebę gospodarczą bada się bowiem od strony potrzeb nieruchomości władnącej, a nie od potrzeb jej właściciela. Realizacja rekreacyjnych potrzeb użytkowników nieruchomości obciążonej nie może nastąpić przez zmianę zakresu służebności gruntownej (tak: Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 22 lutego 2001 r. III CKN 289/2000).
Potrzeba gospodarcza musi powstać po dniu ustanowienie służebności gruntowej. Nie każda potrzeba gospodarcza będzie przy tym dostatecznym powodem do zmiany treści służebności gruntowej. Przepis art. 291 kc stanowi bowiem, że pomimo powstania ważnej potrzeby gospodarczej na nieruchomości obciążonej nie można zmienić treści służebności gruntowej, jeśli ta zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się również, że koszt zmiany treści służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości obciążonej, który z takim roszczeniem występuje.

b) żądanie zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla nieruchomości obciążonej szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej (art. 294 kc)