Nowe prawo w nowym roku - dla urzędników i samorządowców

Dochody jednostek samorządu terytorialnego w 2008 roku

Obecny sposób podziału kwoty stanowiącej 30 proc. części regionalnej subwencji dla województw jest określany w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dotychczas podziału dokonywał minister finansów w rozporządzeniu. W ustawie określano również sposób podziału tzw. części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin i powiatów.

Zasady podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin i dla powiatów oraz części regionalnej subwencji ogólnej dla województw wynikają z analizy sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego od momentu wprowadzenia nowych przepisów ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z nowymi przepisami, które obowiązują od początku tego roku, utrzymano obecny sposób podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin i części regionalnej subwencji dla województw. Natomiast w odniesieniu do powiatów dokonano jedynie zmiany dotyczącej sposobu podziału 9 proc. części równoważącej subwencji ogólnej związanej z wydatkami na rodziny zastępcze. Subwencja będzie rozdzielana proporcjonalnie do wysokości wydatków poniesionych na rodziny zastępcze w roku poprzedzającym rok bazowy, z wyłączeniem powiatów objętych obowiązkiem dokonywania wpłat do budżetu państwa w kwocie od 1 mln zł. Zaproponowano również, aby ewentualna nadwyżka środków, nierozdzielonych z tytułu pozostałych kryteriów, rozdzielana była według zasad określonych dla rodzin zastępczych.

Dochody gmin

Z łącznej kwoty części równoważącej subwencji ogólnej wydzielane będą trzy części (w proporcji: 50 proc., 25 proc. i 25 proc.), z których każda będzie rozdzielana między gminy według określonych kryteriów (nowy art. 21a ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego), a mianowicie:

• 50 proc. między gminy miejskie, w których wydatki na dodatki mieszkaniowe, wykonane w roku poprzedzającym rok bazowy, w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy, były wyższe od 80 proc. średnich wydatków na dodatki mieszkaniowe wszystkich gmin miejskich, wykonanych w roku poprzedzającym rok bazowy, w przeliczeniu na jednego mieszkańca tych gmin,

• 25 proc. między gminy wiejskie i gminy miejsko-wiejskie, w których wydatki na dodatki mieszkaniowe, wykonane w roku poprzedzającym rok bazowy, w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy, były wyższe od 90 proc. średnich wydatków na dodatki mieszkaniowe wszystkich gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, wykonanych w roku poprzedzającym rok bazowy, w przeliczeniu na jednego mieszkańca tych gmin,

• 25 proc. między gminy wiejskie i gminy miejsko-wiejskie, w których suma dochodów za rok poprzedzający rok bazowy z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz dochodów z podatku rolnego i z podatku leśnego, w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy, jest niższa od 80 proc. średnich dochodów z tych samych tytułów za rok poprzedzający rok bazowy we wszystkich gminach wiejskich i miejsko-wiejskich, w przeliczeniu na jednego mieszkańca tych gmin.

W ramach części wyrównawczej kwotę podstawową otrzymywałaby - jak dotychczas - gmina, w której wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca (wskaźnik G) jest mniejszy niż 92 proc. wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin (wskaźnika Gg).

Dochody powiatów

Z łącznej kwoty części równoważącej subwencji ogólnej zostaje wydzielonych pięć części, z których każda będzie rozdzielana między powiaty według określonych kryteriów (nowy art. 23 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego), a mianowicie:

• 9 proc. między powiaty, które w roku poprzedzającym rok bazowy nie dokonywały wpłat do budżetu państwa, i powiaty, które dokonały wpłaty do budżetu państwa w kwocie niższej niż 1 mln zł, w zależności od wysokości wydatków na rodziny zastępcze poniesionych w roku poprzedzającym rok bazowy,

• 7 proc. między powiaty ustalone przez ministra właściwego do spraw pracy, w których nie działa powiatowy urząd pracy, a zadania tej jednostki realizowane są przez inny powiat,

• 30 proc. między powiaty, w których długość dróg powiatowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca powiatu jest wyższa od średniej długości dróg powiatowych w kraju w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju,

• 30 proc. między miasta na prawach powiatu w zależności od długości dróg wojewódzkich i krajowych, znajdujących się w granicach miast na prawach powiatu,

• 24 proc. między powiaty, w których kwota planowanych dochodów powiatu na rok budżetowy jest niższa od kwoty planowanych dochodów powiatu na rok bazowy.

W ramach części wyrównawczej będzie przysługiwać kwota podstawowa, która, tak jak dotychczas, będzie przysługiwała powiatom, w których wskaźnik dochodów podatkowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca powiatu (wskaźnik P) jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich powiatów (wskaźnik Pp).

 

Dochody województw

Zgodnie ze zmienianym art. 25, z łącznej kwoty części regionalnej subwencji ogólnej, tak jak ma to miejsce obecnie, wydzielane będą trzy części (w proporcji: 20 proc., 40 proc. i 10 proc.). Każda z kwot będzie rozdzielana między województwa według określonych kryteriów, a mianowicie:

• 20 proc. między województwa, w których stopa bezrobocia jest wyższa od 110 proc. średniej stopy bezrobocia w kraju,

• 40 proc. między województwa, w których powierzchnia dróg wojewódzkich w przeliczeniu na jednego mieszkańca województwa jest wyższa od powierzchni dróg wojewódzkich w kraju w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju,

• 10 proc. między województwa, w których PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca województwa jest niższy od 75 proc. PKB w kraju w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju.

Pozostałe 30 proc. tej części subwencji również będzie dzielone w sposób określony w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, a mianowicie:

• 15 proc. między województwa z uwzględnieniem wydatków bieżących na regionalne kolejowe przewozy pasażerskie, wykonanych w roku poprzedzającym rok bazowy,

• 15 proc. między województwa, w których kwota planowanych dochodów na rok budżetowy jest niższa od kwoty planowanych dochodów na rok bazowy.

W myśl dodanych nowych przepisów:

• kwotę podstawową części wyrównawczej otrzymywałyby - jak dotychczas - województwa, w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca (wskaźnik W) jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich województw (wskaźnik Ww),

• wysokość należnej województwu kwoty podstawowej byłaby obliczana jako iloczyn liczby stanowiącej 72 proc. różnicy między wskaźnikiem Ww a wskaźnikiem W i liczby mieszkańców (wg obowiązującej ustawy wyrównaniu podlega 70 proc. różnicy).

Podstawa prawna

• Ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz.U. nr 191, poz. 1370).

PODATKI

Wpływy z podatku od osób prawnych

Urząd skarbowy będzie przekazywał jednostkom samorządu terytorialnego należne wpływy z podatku CIT od podatników zagranicznych prowadzących działalność na terytorium tej jednostki w terminie 14 dni od dnia, w którym podatek wpłynął na rachunek urzędu skarbowego, lub w okresach półrocznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego minister finansów zobowiązany jest do określenia: trybu rozliczeń podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) w przypadkach, gdy zakłady (oddziały) podatnika położone są na obszarze województwa innego niż jego siedziba, przypadków, w których dochody z tytułu udziału we wpływach z podatku CIT przekazywane są jednostkom samorządu terytorialnego w terminach innych niż określone w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz wzorów informacji składanych przez podatników.

Nowe rozporządzenie ministra finansów regulujące powyższe kwestie w większości utrzymuje obowiązujące w ubiegłym roku zasady, tryb przekazywania należnych udziałów w podatku dochodowym od osób prawnych. Uwzględniono w nim zmiany wynikające z ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego.

Podstawę rozliczeń będą stanowiły uzyskane wpływy z tego podatku oraz informacje składane przez podatników do urzędów skarbowych, obejmujące dane określone w rozporządzeniu. Zgodnie z rozporządzeniem podatnik CIT, prowadzący na terytorium RP zakład zagraniczny i zatrudniający osoby na obszarze różnych jednostek samorządu terytorialnego, będzie zobowiązany do składania informacji CIT-ST i CIT-ST/A.

Rozliczenia i przekazywania należnych wymienionym jednostkom samorządu terytorialnego udziałów będzie dokonywał urząd skarbowy właściwy ze względu na siedzibę podatnika.

Podstawę rozliczeń będą stanowiły uzyskane wpływy z tego podatku oraz informacje składane przez podatników do urzędów skarbowych, obejmujące dane określone w rozporządzeniu. Ponadto samorządy nie będą musiały zwracać nadwyżki uzyskanej z tytułu udziału w podatku CIT.

Naczelnik urzędu skarbowego przekazuje jednostkom samorządu terytorialnego, na których obszarze podatnicy posiadają zakłady (oddziały), w tym zakłady zagraniczne, należne im dochody, proporcjonalnie do liczby zatrudnionych w nich osób na podstawie umowy o pracę, uwzględniając dane zawarte w informacjach podatnika, w terminie 14 dni od dnia, w którym podatek wpłynął na rachunek urzędu skarbowego.

Nowym rozwiązaniem jest rozszerzenie delegacji dla ministra finansów w kwestii ustalania innych terminów przekazywania dochodów. Chodzi o sytuacje, w których te należności są niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalone na rok budżetowy. Zgodnie z nowym rozporządzeniem należne jednostkom samorządu terytorialnego udziały, w przypadku gdy ich wysokość nie przekracza 500 zł miesięcznie, przekazywane będą za okresy półroczne, co ma wyeliminować zbędną pracochłonność przy przekazywaniu drobnych kwot udziałów.

Do obowiązków naczelnika urzędu skarbowego będzie należało również przekazanie jednostkom samorządu terytorialnego informacji za każde półrocze, zawierających dane o liczbie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, świadczących pracę w poszczególnych zakładach, ustalonych według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który przypada zaliczka na podatek, oraz stanu na ostatni dzień roku podatkowego, za który składane jest zeznanie o wysokości dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym wraz z informacjami o stanie i terminach realizacji ich dochodów, w terminie 40 dni od dnia jego upływu.

Podstawa Prawna

• Rozporządzenie ministra finansów z 4 grudnia 2007 r. w sprawie rozliczeń dochodów z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych (Dz.U. nr 230, poz. 1693).

Rekompensata za parki narodowe

Gminy w terminie do 31 marca, składając wniosek do wojewody, mogą ubiegać się o zwrot z budżetu państwa utraconych przez nie dochodów z tytułu zwolnienia z podatku z podatku od nieruchomości w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego.

Nowe rozporządzenie ministra finansów z 28 maja 2007 r., które zaczęło obowiązywać od 1 stycznia 2008 r., określa zasady i tryb zwrotu z budżetu państwa utraconych przez gminę dochodów z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości:

• gruntów położonych na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową, a także budynków i budowli trwale związanych z gruntem, służących bezpośrednio osiąganiu celów z zakresu ochrony przyrody - w parkach narodowych oraz rezerwatach przyrody;

• przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego, uzyskanym na zasadach określonych w ustawie z 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. nr 179, poz. 1484 oraz Dz.U. z 2006 r. nr 107, poz. 723), w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych.

Wysokość utraconych dochodów wykazywana jest we wniosku gminy o zwrot utraconych dochodów z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości. Wniosek sporządza się zgodnie z wzorem określonym w załączniku do powołanego rozporządzenia.

Gmina składa wniosek do właściwego wojewody w terminie do 31 marca roku następującego po roku, w którym nastąpiło zwolnienie z podatku od nieruchomości, wykazując faktyczne roczne skutki zwolnień ustawowych, wynikające z decyzji oraz deklaracji podatkowych, na dany rok podatkowy według stanu na 31 grudnia roku, za który sporządzany jest wniosek.

We wniosku gmina wykazuje:

• podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości odrębnie dla gruntów, budynków i budowli, które według stanu na 31 grudnia roku poprzedzającego rok, w którym sporządzany jest wniosek, są zwolnione z tego podatku,

• stawki podatku od nieruchomości, ustalone przez radę gminy, obowiązujące w roku, za który sporządzany jest wniosek,

• wysokość utraconych dochodów, ustaloną jako suma kwot wyliczonych odrębnie dla gruntów, budynków i budowli.

Gmina może również złożyć korektę wniosku do 31 maja roku następującego po roku, w którym nastąpiło zwolnienie.

Właściwy wojewoda sprawdza prawidłowość sporządzonych wniosków pod względem rachunkowym oraz formalnym. W przypadku stwierdzenia we wniosku braków lub błędów właściwy wojewoda wzywa gminę do ich usunięcia w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania; w przypadku nieusunięcia braków lub błędów w tym terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia. W przypadku braku zastrzeżeń w terminie do 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym nastąpiło zwolnienie, właściwy wojewoda przekazuje na rachunek budżetu gminy kwotę środków stanowiącą równowartość wysokości utraconych dochodów z tytułu zwolnień.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie ministra finansów z 28 maja 2007 r. w sprawie zwrotu utraconych przez gminy dochodów z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego (Dz.U. nr 108, poz. 696).

 

NIERUCHOMOŚCI

Gmina musi udzielić bonifikaty na przekształcenie

Dotychczas gminy same ustalały wielkość bonifikat stosowanych przy przekształcaniu prawa użytkowania wieczystego we własność. W zależności od miejscowości sięgały one od 30 do nawet 99 proc. ceny gruntu. Teraz samorządy będą musiały udzielać obowiązkowych i z góry określonych zniżek.

Od 1 stycznia 2008 r. obowiązuje znowelizowana ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Podstawowym celem wprowadzenia nowych przepisów jest wypracowanie jasnych i czytelnych reguł przekształcania użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym. W wielu gminach, często niechętnie przekazującym prawo własności swoich gruntów swoim mieszkańcom, istnieje ciągle duża grupa użytkowników wieczystych zainteresowanych dokonaniem przekształcenia przysługującego im prawa. Często barierą są znaczne obciążenia finansowe wiążące się z takim przekształceniem.

Dla kogo bonifikata

Chciano objąć procesem przekształceń jak najszerszą grupę użytkowników wieczystych, będących osobami fizycznymi, w tym zwłaszcza osób, którym w użytkowanie wieczyste oddano nieruchomości zabudowane na cele mieszkaniowe lub przeznaczono na takie cele.

W związku z tym nowelizacja ustawy o przekształcaniu prawa użytkowania wieczystego we własność przewiduje przyznanie obowiązkowych (a nie jak do tej pory uznaniowo stosowanych przez gminy) bonifikat dla trzech grup użytkowników, którzy chcą dokonać przekształcenia.

Pierwszą z nich są osoby fizyczne, których dochód miesięczny na jednego członka rodziny w gospodarstwie domowym nie przekracza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce. Organ właściwy do wydania decyzji (wójt, burmistrz, prezydent, starosta, zarząd powiatu albo zarząd województwa) ma obowiązek udzielić 90-proc. bonifikaty od opłaty przekształceniowej, jeżeli nieruchomość jest zabudowana na cele mieszkaniowe albo przeznaczona pod tego rodzaju zabudowę.

50-proc. bonifikata będzie przysługiwała osobom fizycznym, które prawo użytkowania wieczystego uzyskały przed 5 grudnia 1990 r., oraz ich następcom prawnym. Podobna zniżka będzie obowiązywała w odniesieniu do nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków.

Organy właściwe do wydania decyzji w sprawie wysokości bonifikat będą mogły udzielić wyższych zniżek.

Za darmo dla wywłaszczonych

Nowe przepisy przewidują darmowe przekształcenia dla osób, które otrzymały prawo użytkowania wieczystego nieruchomości w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa przed 5 grudnia 1990 r. (tj. przed wejściem w życie ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości). Przed tą datą nie było możliwości nabywania gruntów państwowych czy gminnych na własność. W związku z tym osoby, które zamierzały nabyć taki grunt, skazane były na użytkowanie wieczyste.

Podobne przywileje otrzymają osoby, które uzyskały prawo użytkowania wieczystego na podstawie dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawa. Osoby, którym będzie przysługiwało prawo do nieodpłatnego przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, będą także zwolnione z opłaty sądowej, pobieranej od wniosku o wpis do księgi wieczystej.

Opłata rozłożona na 20 lat

Osoby, których nie stać na jednorazową spłatę należności za przekształcenie, od razu będą mogły ubiegać się o jej rozłożenie na raty. Mają one jedynie wystąpić ze stosownym wnioskiem do właściwego organu. Okres spłaty powinien być nie krótszy niż 10 i nie dłuższy niż 20 lat. Jednocześnie raty te mają być nisko oprocentowane - równe stopie redyskonta weksli stosowanej przez Bank Narodowy. Osoby, na rzecz których przekształcenie zostało dokonane, mogą jednak dokonać wcześniejszej spłaty należności.

Wierzytelność z tytułu opłaty przekształceniowej będzie podlegała zabezpieczeniu hipoteką przymusową na nieruchomości objętej przekształceniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. W przypadku przekształcenia udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości, związanego z odrębną własnością lokalu, hipoteka przymusowa będzie obciążała nieruchomość lokalową osoby, na rzecz której nastąpiło przekształcenie. Podstawą wpisu hipoteki będzie ostateczna decyzja o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości.

Pięcioletni zakaz zbywania

Za przekształcenie użytkowania wieczystego we własność użytkownik wieczysty powinien uiścić opłatę dotychczasowemu właścicielowi gruntu. To on ustala jej wysokość, kierując się m.in. wartością nieruchomości. Przekształcenie następuje z dniem, w którym decyzja starosty, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarządu powiatu albo zarządu województwa stała się ostateczna. Dawny użytkownik wieczysty uiszcza opłatę dopiero po uzyskaniu decyzji o przekształceniu.

Osoba, która skorzystała z bonifikaty przy przekształceniu, nie może w ciągu pięciu lat od dnia przekształcenia prawa zbyć zakupionej nieruchomości albo wykorzystywać jej na inne cele niż te, które stanowiły podstawę bonifikaty. Zakaz ten nie obejmuje zbycia nieruchomości na rzecz osoby bliskiej. Jeżeli jednak nieruchomość zostanie sprzedana lub wykorzystana na inne cele, to organ, który udzielił bonifikaty, zażąda zwrotu kwoty równej bonifikacie po jej waloryzacji.

Podstawa prawna

• Ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 191, poz. 1371).

TRANSPORT PUBLICZNY

Do ulgowych przejazdów dopłaci Skarb Państwa

Koszty związane z finansowaniem ustawowych uprawnień do bezpłatnych lub ulgowych przejazdów pokrywane będą z budżetu państwa.

W wyroku z 25 lipca 2006 r. (sygn. akt K 30/04) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że finansowanie ustawowych ulg w przewozach autobusowych z dochodów własnych województwa jest niezgodne z konstytucją.

Zgodnie z nowymi przepisami ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego ciążące do tej pory na budżetach samorządów wojewódzkich dofinansowanie ulg oraz bezpłatnych przejazdów pokrywać będzie budżet państwa. Chodzi przede wszystkim o przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego w regularnych przewozach osób, wykonywanych przez przewoźników kolejowych i autobusowych. Powołane orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jednoznacznie wskazało, że obowiązek finansowania kosztów wprowadzonych ulg za przejazdy środkami transportu publicznego należy do tego, kto owe ulgi wprowadził. Zatem jeśli ulgi wynikają z ustawy - odpowiedzialność finansową powinien przejąć budżet państwa. Do tej pory samorządy wojewódzkie płaciły za coś, na co nie miały wpływu. Zmiany niestety dotyczą tylko ulg przyznawanych w zakresie samorządu wojewódzkiego, a nie dotyczą komunikacji miejskiej. Kwoty te muszą być dokładnie określone i wypłacane przewoźnikom w realnych wartościach.

Podstawa prawna

• Ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz.U. nr 191, poz. 1370).

OCHRONA ŚRODOWISKA

Nowe stawki opłat eksploatacyjnych dla kopalin

Od stycznia zmienią się stawki opłaty eksploatacyjnej dla kopalin. Zostały one zrewaloryzowane o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, który w 2007 roku wynosi 101,9 proc. Uaktualnione stawki ułatwią przedsiębiorcom planowanie wydatków, zaś wierzycielom, czyli np. gminom, oszacowanie wysokości dochodów.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 23 października 2007 r. w sprawie stawek opłat eksploatacyjnych ustala nowe stawki opłat eksploatacyjnych dla poszczególnych rodzajów kopalin. W załączniku do rozporządzenia zostały określone kwoty dla poszczególnych rodzajów kopalin, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2008 r. Dotyczą one m.in. alabastrów, granitów, kwarcu, rud miedzi i złota, węgla, wód leczniczych i termalnych. W wyniku zmian Rada Ministrów, chcąc przywrócić realną wysokość pobieranym stawkom, kierowała się wytycznymi z ustawy z 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. nr 228, poz. 1947 ze zm.). Przepisy te stanowią, że ich wysokość nie może być niższa od dolnych granic stawek opłat eksploatacyjnych i nie może przewyższać górnych granic tych stawek określonych w załączniku do ustawy.

Urealnienie wysokości stawek pozwoli uniknąć obniżania wpływów do budżetu z tytułu opłaty eksploatacyjnej. Planuje się coroczne rewaloryzowanie stawek o średnioroczny wskaźnik cen tych towarów i usług konsumpcyjnych. Umożliwi to przedsiębiorcom planowanie wydatków, a wierzycielom oszacowanie wysokości dochodów.

Opłatę eksploatacyjną wnosi się w terminie jednego miesiąca po upływie każdego kwartału. W tym samym terminie przedsiębiorca przedstawia organowi koncesyjnemu, gminie, na terenie której jest prowadzona działalność objęta koncesją, oraz Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej kopie dowodów dokonanych wpłat, a także informację zawierającą dane dotyczące nazwy przedsiębiorcy, złoża, rodzaju, ilości wydobytej w kwartale kopaliny, przyjętej stawki oraz wysokości ustalonej opłaty, nazwy gminy, a w przypadku gdy wydobywanie prowadzone jest na terenie więcej niż jednej gminy - ilości wydobytej kopaliny, a także wysokości opłaty przypadającej na poszczególne gminy.

W razie niedopełnienia przez przedsiębiorcę obowiązku wniesienia opłaty eksploatacyjnej lub niezłożenia powyższej informacji albo w razie złożenia informacji nasuwającej zastrzeżenia organ koncesyjny na podstawie własnych ustaleń wydaje decyzję, w której określa wysokość należnej opłaty, stosując stawkę obowiązującą w okresie rozliczeniowym, którego dotyczy ustalona opłata.

Opłata eksploatacyjna stanowi w 60 proc. dochód gminy, na terenie której jest prowadzona działalność objęta koncesją, w 40 proc. natomiast dochód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jeżeli działalność ta jest prowadzona na terenie więcej niż jednej gminy, opłata eksploatacyjna stanowi dochód tych gmin proporcjonalnie do ilości wydobywanej kopaliny.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 23 października 2007 r. w sprawie stawek opłat eksploatacyjnych (Dz.U. nr 211, poz. 1541).

 

ODPADY

Większe opłaty za wywóz śmieci

Za tonę śmieci z gospodarstw domowych, które trafią na wysypisko, firmy wywozowe będą płacić 75 zł, a nie 15 zł - jak to jest obecnie. Czyli cena za składowanie tony śmieci będzie pięć razy wyższa. Jeżeli te koszty zostaną bezpośrednio przełożone na obywateli, to niektórzy zapłacą miesięcznie powyżej 20 zł.

Ministerstwo Środowiska, podnosząc stawki opłat za wywóz śmieci, chce zmusić firmy zajmujące się odbieraniem śmieci z gospodarstw domowych do poddawania odpadów segregacji i ich recyklingowi oraz odzyskowi. Obecnie jest to stosowane w niewielkim stopniu. Składowanie jest najtańsze, dlatego prawie wszystkie śmieci trafiają na wysypiska. Zdaniem Krajowej Izby Gospodarki Odpadami około 98 proc. odpadów komunalnych ulegających biodegradacji trafia na wysypiska. Unia Europejska wymaga, by do 2010 roku na składowiska trafiało nie więcej niż 75 proc. odpadów ulegających biodegradacji. Pozostałe mają być przetwarzane. W 2020 roku odpadów na składowiskach ma być nie więcej niż 35 proc.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 6 czerwca 2007 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. nr 106, poz. 723).

Dane o odpadach na nowym formularzu

Marszałek województwa zapewnia dostęp do informacji zawartych w wojewódzkiej bazie danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami wraz z rejestrem udzielanych zezwoleń w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami.

Nowe rozporządzenie ministra środowiska określa zakres informacji dotyczących składu i właściwości komunalnych osadów ściekowych, wzór formularza do sporządzania i przekazywania zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Znajdziemy w nim również wzór formularza do sporządzania i przekazywania zbiorczego zestawienia danych o komunalnych osadach ściekowych.

Zbiorcze zestawienie danych o komunalnych osadach ściekowych zawiera m.in. takie informacje, jak odczyn pH, procentową zawartość suchej masy, procentową zawartość substancji organicznych, procentową zawartość azotu ogólnego, w tym azotu amonowego w suchej masie, procentową zawartość fosforu ogólnego w suchej masie oraz procentową zawartość wapnia w suchej masie.

Wzór formularza do sporządzania i przekazywania zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia ministra środowiska z 25 maja 2007 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz.U. nr 101, poz. 686). Natomiast wzór formularza do sporządzania i przekazywania zbiorczego zestawienia danych o komunalnych osadach ściekowych jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

Zgodnie z ustawą o odpadach również marszałek województwa na podstawie zbiorczych zestawień danych i informacji uzyskanych od starostów oraz sprawozdań i informacji, o których mowa w art. 30 ust. 1 i art. 38 ust. 2 ustawy z 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U. nr 25, poz. 202 i nr 175, poz. 1458), prowadzi wojewódzką bazę danych, dotyczącą wytwarzania i gospodarowania odpadami, wraz z rejestrem udzielanych zezwoleń w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami oraz sporządza raport wojewódzki i przekazuje go ministrowi właściwemu do spraw środowiska.

Na podstawie wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami marszałek województwa sporządza tzw. raport wojewódzki. Raport ten jest składany w formie dokumentu elektronicznego z wykorzystaniem wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami. Raport za poprzedni rok kalendarzowy marszałek województwa przekazuje ministrowi właściwemu do spraw środowiska do końca II kwartału roku kalendarzowego następującego po nim.

Jeżeli chodzi o wojewódzką bazę danych, to od początku tego roku obowiązuje nowe rozporządzenia ministra środowiska w sprawie niezbędnego zakresu informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami. Zgodnie z nim, w celu prowadzenia wojewódzkiej bazy danych, zbierane i przetwarzane są informacje m.in. o:

• ilościach i rodzajach wytworzonych odpadów;

• ilościach i rodzajach odbieranych odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości ogółem, w tym z gospodarstw domowych;

• ilościach i rodzajach zbieranych odpadów;

• sposobach gospodarowania poszczególnymi rodzajami odpadów, z podaniem metod odzysku i unieszkodliwiania odpadów;

• gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi, z wyszczególnieniem składu i właściwości komunalnych osadów ściekowych oraz miejsc ich stosowania;

• rejestrze wydanych decyzji w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami oraz decyzji zmieniających i decyzji, które utraciły moc, wraz z zestawieniem rejestrów posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów;

• o gminnych, powiatowych i wojewódzkich planach gospodarki odpadami oraz o sprawozdaniach z ich realizacji.

W celu prowadzenia wojewódzkiej bazy danych zbiera się i przetwarza informacje dotyczące danego województwa. Zbieranie danych dla wojewódzkiej bazy danych odbywa się w formie dokumentu elektronicznego z wykorzystaniem wojewódzkiej bazy danych oraz w formie pisemnej.

Wojewódzka baza danych prowadzona jest w formie bazy danych dostępnej przy użyciu środków elektronicznych. Jej administrator, który jest marszałkiem województwa, wykonuje kopie danych zawartych w bazach danych, w celu zabezpieczenia ich przed utratą. Marszałek województwa wykonuje aktualizację danych zawartych w wojewódzkiej bazie danych w formie korekty raportu wojewódzkiego, nie rzadziej niż raz w roku i nie częściej niż raz na kwartał.

Wojewódzka baza danych powinna być prowadzona w sposób umożliwiający graficzną prezentację danych obejmującą przedstawienie rozmieszczenia wytwórców odpadów oraz instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów odpowiednio na mapie kraju, województwa, powiatu i gminy.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie ministra środowiska z 25 maja 2007 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz.U. nr 101, poz. 686).

• Rozporządzenie ministra środowiska z 25 maja 2007 r. w sprawie zasad sporządzania raportu wojewódzkiego (Dz.U. nr 101, poz. 688).

• Rozporządzenie ministra środowiska z 9 lipca 2007 r. w sprawie niezbędnego zakresu informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz.U. nr 133, poz. 930).

 

PROMOCJA ZATRUDNIENIA

Środki unijne i z Funduszu Pracy dla powiatów

Do 31 grudnia 2013 r. samorządom powiatowym przekazane będzie 7 proc. środków z Funduszu Pracy na realizację programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej. Starosta może ze środków Funduszu Pracy, w ramach określonej kwoty, zrefundować część kosztów, np. zakup sprzętu dla powiatowego urzędu pracy, niezbędnych i bezpośrednio związanych z realizacją projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i Funduszu Pracy.

Od 1 stycznia 2008 r. wchodzi w życie kilka przepisów znowelizowanej ustawy o promocji zatrudnienia (Dz.U. z 2007 r. nr 176, poz. 1243). I tak np. z przepisów tych wynika, że starosta może ze środków Funduszu Pracy, w ramach kwoty przyznanej na finansowanie innych fakultatywnych zadań realizowanych przez powiatowe urzędy pracy, zrefundować część poniesionych z budżetu powiatu kosztów kwalifikowalnych (w rozumieniu przepisów rozporządzenia (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 - Dz.Urz. UE L 210 z 31 sierpnia 2006 r., str. 12) realizacji projektów poniesionych na:

• ocenę, w rozumieniu przepisów o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy,

• pomoc i doradztwo prawne powiatowemu urzędowi pracy w zakresie przygotowania i przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego bezpośrednio związanego z realizacją projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy,

• zakup lub amortyzację sprzętu oraz zakup materiałów biurowych dla powiatowego urzędu pracy, niezbędnych i bezpośrednio związanych z realizacją projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy,

- do wysokości 3 proc. kwoty przyznanej ze środków będących w dyspozycji samorządu województwa na realizację zadań współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy.

Powiatowy urząd pracy realizujący zadania z zakresu promocji zatrudnienia, jakie przynależą samorządom powiatu, obejmujący obszarem swojego działania kilka powiatów, jest, tak jak to było dotychczas, współfinansowany z budżetów określonych powiatów. Powiat (tzw. powiat prowadzący), którego jednostką organizacyjną jest powiatowy urząd pracy, realizujący zadania, o których mowa, otrzymuje dotacje celowe na wydatki bieżące z budżetów innych powiatów. Powiat taki określa się jako powiat dotujący.

Jak wynika z nowych przepisów, powiaty dotujące oraz powiaty prowadzące zawierają dwustronne porozumienia określające wysokość, terminy i zasady przekazywania dotacji celowej na współfinansowanie kosztów funkcjonowania powiatowego urzędu pracy z uwzględnieniem zmniejszenia dotacji o kwotę refundacji ze środków Funduszu Pracy, na realizację przez powiat prowadzący projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy dotyczących powiatu dotującego.

W przypadku niezawarcia porozumienia, o którym mowa, wysokość roszczenia przysługującego powiatowi prowadzącemu jest ustalana jako udział w całości poniesionych kosztów, w tym inwestycji i zakupów inwestycyjnych, równy ilorazowi liczby mieszkańców z terenu powiatu dotującego do łącznej liczby mieszkańców z całego obszaru działania powiatowego urzędu pracy według stanu na koniec roku poprzedzającego rok budżetowy, w którym koszty zostały poniesione - pomniejszony o kwotę refundacji z Funduszu Pracy, na realizację przez powiat prowadzący projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy dotyczących powiatu dotującego.

Pracownikom wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy - pośrednikom pracy oraz doradcom zawodowym - może być przyznany dodatek do wynagrodzenia uzależniony od stopnia posiadanej licencji i doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz jakości wykonywanej pracy. Podobny dodatek może być przyznany specjalistom do spraw rozwoju zawodowego, specjalistom do spraw programów, liderom klubów pracy oraz doradcom i asystentom EUREK.

Podstawę wydatkowania w danym roku budżetowym środków Funduszu Pracy na refundację kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne, składek na Fundusz Pracy oraz odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych pracowników wojewódzkich urzędów pracy wykonujących zadania wynikające z realizacji w województwie projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy stanowi umowa zawarta między zarządem województwa a ministrem właściwym do spraw pracy, określająca wysokość środków na ten cel oraz sposób ich wydatkowania.

Podstawa prawna

• Art. 1 pkt 5 lit. b)-d), pkt 6,28 lit. a), pkt 42, 47 lit. a) i b) i pkt 48 lit. a) i b) ustawy z 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 176, poz. 1243).

OŚWIATA

Małe przedszkola i zasady korzystania ze stołówki szkolnej

Ubiegłoroczna, wrześniowa nowelizacja ustawy o systemie oświaty umożliwia od 1 stycznia tworzenie małych przedszkoli, a także zobowiązuje samorządy do określenia zasad korzystania ze stołówek.

Od początku tego roku obowiązuje ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (Dz.U. nr 181, poz. 1292). Jej przepisy wprowadzają dla samorządów dwa nowe rozwiązania. Do 31 grudnia z 2007 r. zgodnie z przepisami oświatowymi wychowanie przedszkolne mogło być realizowane tylko w placówkach otwartych pięć dni w tygodniu przez co najmniej pięć godzin. Nowelizacja wprowadza inne formy wychowania przedszkolnego, zwane też ośrodkami przedszkolnymi, małymi lub alternatywni przedszkolami. Od 1 stycznia 2008 r. w przypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi i geograficznymi rada gminy może uzupełnić sieć publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych o inne formy wychowania przedszkolnego dla dzieci w wieku 3-5 lat, utworzone w miejscu możliwie najbliższym miejsca ich zamieszkania. Małe przedszkole mogą prowadzić osoby prawne, np. gmina, stowarzyszenie oraz fizyczne. Zajęcia w tych placówkach muszą jednak prowadzić nauczyciele posiadający kwalifikacje wymagane od nauczycieli przedszkoli, zatrudniani w przedszkolach lub szkołach podstawowych prowadzonych przez daną gminę. Nadzór nad nimi będzie sprawował kurator oświaty. Osoby prawne lub fizyczne prowadzące ośrodki mogą się ubiegać o dotację z budżetu gminy na każdego wychowanka w wysokości 50 proc. wydatków bieżących przewidzianych na jednego ucznia w przedszkolu publicznym prowadzonym przez gminę.

Szczegółowo zasady tworzenia i organizowania ośrodków przedszkolnych, sposób ich działania, minimalny dzienny i tygodniowy wymiar godzin zajęć, w których realizowana jest podstawa programowa, ma określić w drodze rozporządzenia minister edukacji. Resort edukacji opracował już projekt aktu wykonawczego (jest on opublikowany na stronie internetowej www.men.gov.pl, w Biuletynie Informacji Publicznej, w zakładce projekty aktów prawnych). Zgodnie projektem w ośrodku przedszkolnym zajęcia mogą być prowadzone codziennie lub tylko w niektóre dni tygodnia przez minimum trzy godzinny dziennie już dla trójki dzieci. Projekt pozwala także na uczestniczenie w zajęciach rodzicom lub inny członkom rodziny.

Niestety, ani ustawa, ani przygotowany projekt rozporządzenia nie określają wymogów higienicznych i sanitarnych dla małych przedszkoli. Te mają zostać określone w czasie późniejszym.

Ponadto nowelizacja ustawy o systemie oświaty wyraźnie stanowi, że korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej jest odpłatne. Do określenia zasad korzystania ze stołówki, w tym wysokości opłat, zobowiązuje organ prowadzący szkołę. W praktyce oznacza to, że organ stanowiący, czyli rada gminy, miasta, powiatu, musi podjąć uchwałę zobowiązującą organ wykonawczy (wójta, burmistrza, prezydenta, starostę) do ustalenia zasad. Do opłat za posiłki nie mogą być jednak wliczane wynagrodzenia pracowników i składki naliczane od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki. Oznacza to, że uczniowie będą płacić tylko i wyłącznie za tzw. wsad do kotła. Organ prowadzący ponadto będzie mógł zwolnić rodziców albo ucznia z całości lub części opłat z powodu szczególnie trudnej sytuacji materialnej lub uzasadnionych przypadków losowych.

Podstawa prawna

• Ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (Dz.U. nr 181, poz. 1292).

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Niższy kurs złotego do euro przy przetargach

Od nowego roku w zamówieniach publicznych kurs złotego w stosunku do euro będzie wynosił 3,8771, a nie jak dotychczas 4,3870.

Obniżenie średniego kursu złotego w stosunku do euro, stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień, zwiększy liczbę zamówień podlegających ustawie. Jest to zmiana korzystna dla wykonawców, bo będą mieli większy dostęp do zamówień publicznych.

Powodem wprowadzenia zmiany w polskim prawie jest nowy komunikat Komisji Europejskiej (Dziennik Urzędowy UE z 13 grudnia 2007 r., C 301/1), w którym określono równowartość progów stosowania przepisów dyrektyw unijnych w walutach krajowych państw członkowskich, które nie uczestniczą w unii monetarnej. Komisja, wydając komunikaty, opiera się na średnich dziennych wartościach walut wyrażonych w euro z okresu ostatnich 24 miesięcy. Poprzedni komunikat został opublikowany w Dzienniku Urzędowym UE z 22 grudnia 2005 r. (Dz.Urz. UE C 325/17).

Od 1 stycznia 2008 r. zmienią się też wartości zamówień, od których zależy obowiązek przekazywania ogłoszeń do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, tzw. progi unijne. Zmiany w dyrektywach (2004/17/WE i 2004/18/WE) wprowadziła Komisja 4 grudnia 2007 r. (nr 1422/2007).

W konsekwencji zmianie ulegną wartości, od których zależy możliwość wnoszenia przez przedsiębiorców odwołań i skarg do niezależnych podmiotów. Wykonawcy nie będą mogli wnosić odwołań do prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w postępowaniach o wartości poniżej 133 tys. euro i 206 tys. euro odpowiednio dla postępowań organizowanych przez administrację rządową lub samorządy (a nie jak dotychczas 137 tys. euro i 211 tys. euro).

Obniżenie tzw. progów unijnych spowoduje zwiększenie liczby zamówień prowadzonych w bardziej sformalizowanej procedurze podstawowej. Gwarantuje ona wykonawcom pełny katalog środków ochrony prawnej, ale z drugiej strony zamawiający muszą żądać od nich wadium w niektórych trybach, a także wymagać złożenia dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu.

Uproszczone procedury będą funkcjonować:

• w przypadku dostaw i usług zamówieniach do wartości 133 tys. euro dla administracji rządowej oraz 206 tys. euro dla samorządów.

• przy robotach budowlanych do 5 150 tys. euro.

W ich przypadku zamawiający nie ma obowiązku powołania komisji przetargowej oraz żądania dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu 26 ust. 1 i 2. Zamawiający nie musi też w ich przypadku żądać wnoszenia wadium. Jeśli wartość zamówienia będzie równa lub wyższa niż tzw. progi unijne, zamawiający będzie stosował procedury zgodne z dyrektywami unijnymi.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 19 grudnia 2007 r. w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczenia wartości zamówień publicznych (Dz.U. nr 241, poz. 1763).

• Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 19 grudnia 2007 r. w sprawie kwoty wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich (Dz.U. nr 241, poz. 1762).

Przygotowali: Łukasz Sobiech, Adam Makosz, Jolanta Góra, Ewa Grączewska-Ivanova, Marek Kobylański