Odpowiedzialność samorządowców za korupcję

Z badań przeprowadzonych wśród Polaków wynika, że 15 proc. ankietowanych wręczało osobiście łapówkę, a 21 proc. zna kogoś, kto to zrobił. Przestępstwo łapownictwa czynnego, czyli tzw. przekupstwa, może popełnić każdy, kto wręcza, bądź obiecuje udzielić łapówki w zamian za załatwienie interesującej go sprawy w urzędzie czy instytucji.

Łapownictwo bierne

Zagrożenie przestępstwem korupcji dotyczy przede wszystkim osób pracujących w sektorze publicznym, jak np. pracownicy samorządowi. Zgodnie z art. 228 kodeksu karnego każdy, kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą, albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do lat ośmiu. Jednocześnie, kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat dziesięciu. Takiej samej karze podlega, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda. Jeżeli przyjęta np. przez pracownika samorządowego korzyść majątkowa jest znacznej wartości, to sprawca może ponieść karę nawet 12 lat pozbawienia wolności.

Zgodnie z tym przepisem przyjęciem korzyści majątkowej jest nie tylko przyjęcie pieniędzy. Jest nią także przyjęcie każdej innej korzyści, która jest w stanie zaspokoić określoną potrzebę i jednocześnie da się wyrazić w pieniądzu. Może być więc nią np. przyjęcie zaproszenia na wycieczkę, przyjęcie drogiego pióra, przyjmowania drogich alkoholi i innych przedmiotów, które nie są zwyczajowo wręczane w ramach podziękowania, jak np. kwiaty, które oczywiście łapówką nie są.

Przestępstwo łapownictwa polega nie tylko na przyjęciu korzyści majątkowej, ale także osobistej. Korzyścią osobistą jest natomiast świadczenie o charakterze niemajątkowym, które polepsza sytuację osoby, która je uzyskuje, jak np. obietnica awansu. Przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej może nastąpić zarówno dla siebie, jak i dla kogoś innego. Osoby publiczne, jak np. pracownicy samorządowi, powinni pamiętać także o tym, że przestępstwo z art. 228 kodeksu karnego popełnia nie tylko ten, kto przyjął już korzyść majątkową lub osobistą, ale także ten, kto akceptuje, że w zamian za załatwienie jakiejś sprawy daną korzyść przyjmie.

Nadużycie władzy

Kodeks karny przewiduje także sankcje za tzw. przestępstwo nadużycia władzy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Zgodnie z art. 231 par. 2 kodeksu karnego funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego i robi to w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat dziesięciu.

Przestępstwo nadużycia władzy polega więc na tym, że wykorzystując zajmowane przez siebie stanowisko, np. w gminie, określona osoba świadomie decyduje się na to, że nie wykona należących do niego zadań, jak np. wysłanie faktury. Jego zachowania wywoła szkodę po stronie np. gminy, jednak jemu samemu przyniesie korzyść. Korzyści tej nie musi odnieść sam działający bezprawnie urzędnik, lecz inny podmiot, np. podmiot, na rzecz którego wydawana jest np. korzystna decyzja administracyjna o zezwoleniu na budowę w miejscu do tego nieprzeznaczonym czy uchwała organu samorządowego o oddaniu atrakcyjnego gruntu w nieodpłatne użytkowanie wieczyste, gdy grunt taki można było atrakcyjnie sprzedać i uzyskać środki dla budżetu miasta.