Zadania powiatu w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Nowa ustawa w zakresie polityki społecznej nałoży zadania na administrację publiczną w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. W świetle przepisów obowiązki te powinny być realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej, w szczególności we współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, Policją, instytucjami oświatowymi, zakładami opieki zdrowotnej, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi. Zalecane jest także, by wypełnianie zadań następowało zgodnie z zasadą pomocniczości, zwłaszcza gdy przepisy ustawy przewidują możliwość zlecania realizacji tych zadań przez organy jednostek samorządu terytorialnego.

Zadania powiatu

Ustawa wymienia zadania własne oraz zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

Zadaniami własnymi powiatu będą:  

1) opracowanie i realizacja 3-letnich powiatowych programów dotyczących rozwoju pieczy zastępczej, zawierających między innymi coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych;

2) zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinach zastępczych zawodowych, rodzinach zastępczych niezawodowych, rodzinnych domach dziecka oraz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;

3) organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze zawodowe, rodziny zastępcze niezawodowe, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze i regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, przez wspieranie procesu usamodzielnienia;

4) tworzenie warunków do powstawania i działania rodzin zastępczych zawodowych, rodzin zastępczych niezawodowych, rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych;

5) prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym;

6) organizowanie szkoleń dla rodzin zastępczych zawodowych, rodzin zastępczych niezawodowych, prowadzących rodzinne domy dziecka i rodzin pomocowych oraz kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;

7) organizowanie wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej, w szczególności przez tworzenie warunków do powstawania:

a) grup wsparcia,

b) specjalistycznego poradnictwa;

8) powoływanie centrów administracyjnych do obsługi placówek opiekuńczo -wychowawczych;

9) wyznaczenie organizatora rodzinnej pieczy zastępczej,

10) zapewnienie przeprowadzenia przyjętemu do pieczy zastępczej dziecku, niezbędnych badań lekarskich;

11) prowadzenie rejestru danych, o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego  domu dziecka oraz pełniących funkcję rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzącej rodzinny  dom dziecka,

12) kompletowanie we współpracy z właściwym ośrodkiem pomocy społecznej dokumentacji związanej z przygotowaniem dziecka do umieszczenia w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej albo rodzinnym domu dziecka;

Czytaj także: Asystent rodziny - w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej>>

Do zadań powiatu należy również finansowanie:

a) świadczeń pieniężnych dotyczących dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w rodzinach zastępczych zawodowych, rodzinach zastępczych niezawodowych, rodzinnych domach dziecka, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych, interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych lub rodzinach pomocowych, na jego terenie lub na terenie innego powiatu,

b) wynagrodzeń rodzin zastępczych zawodowych, rodzin pomocowych, prowadzących rodzinne domy dziecka oraz osób zatrudnionych w rodzinnym domu dziecka,

c) pomocy przyznawanej osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze niezawodowe, rodziny zastępcze zawodowe, rodzinne domy dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawcze lub regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne,

d) szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz szkoleń dla rodzin zastępczych zawodowych, rodzin zastępczych niezawodowych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka;

Ustawodawca zaznaczył, że jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych z zakresu realizacji zadań wspierania rodziny oraz systemu pieczy zastępczej, przy czym wysokość dotacji nie może przekroczyć 50 proc. wydatków przeznaczonych na realizację zadania.

Okres współfinansowania zadań przez budżet państwa ma obejmować 3 kolejne lata od wejścia w życie ustawy, choć zawiera ona nieścisłości w zakresie  wysokości dotacji celowej zawarte w przepisach przejściowych tejże ustawy .    

Ponadto na powiecie spocznie obowiązek sporządzania sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego zgodnego z wymaganiami w tym zakresie. Powiat będzie mógł przekazywać do biura informacji gospodarczych informacje gospodarcze o zaległościach w opłatach z tytułu pieczy zastępczej od rodziców naturalnych dziecka.  

Zadaniami zleconymi powiatu z zakresu administracji rządowej będą:

- realizacja zadań wynikających z rządowych programów wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej

- finansowanie pobytu w pieczy zastępczej cudzoziemców z uregulowaną sytuacją prawną w zakresie ich pobytu w Polsce.

Czytaj także: Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej>>

Realizatorzy zadań powiatu w zakresie wspierania rodziny pieczy zastępczej

Stosownie do aktualnej treści ustawy obowiązki powiatu w zakresie pieczy zastępczej spoczną na staroście wykonującym zadania za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie oraz organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej. 

Do kompetencji powiatowego centrum pomocy rodzinie przypisano wszystkie sprawy z zakresu pieczy zastępczej, niezastrzeżone na rzecz innych podmiotów. W indywidualnych sprawach z zakresu pieczy zastępczej, należących do właściwości powiatu, decyzje wydawane będą mogły być przez starostę, upoważnionego przez niego kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie lub innych pracowników powiatowego centrum pomocy rodzinie, upoważnionych na wniosek kierownika.

Na kierowniku powiatowego centrum pomocy rodzinie spocznie obowiązek współpracy z sądem w sprawach dotyczących opieki i wychowania dzieci, których rodzice zostali pozbawieni lub ograniczeni we władzy rodzicielskiej nad nimi. Powinnością  kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie stanie się składanie zarządowi powiatu corocznych sprawozdań z działalności powiatowego centrum pomocy rodzinie oraz przedstawienie zestawienia potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej. Natomiast zestawienie potrzeb ma służyć uchwalaniu powiatowych programów wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.

Na powiat zostały scedowane obowiązki z zakresu organizacji i finansowania rodzin zastępczych zawodowych i niezawodowych oraz rodzinnych domów dziecka. Uzasadnieniem dla „nowego” podziału zadań było m.in. „przesunięcie” organizowania pieczy zastępczej w rodzinach spokrewnionych z samorządów powiatów do samorządów gmin mające  spowodować większą odpowiedzialność gminy za rodziny ze swego obszaru, a zarazem spadek liczby dzieci umieszczanych poza rodziną.  Z obecnej praktyki umieszczania dzieci w rodzinach zastępczych wynika, że w większości zostają one powierzone opiece babć i dziadków zamieszkujących niejednokrotnie w pobliżu siebie i w obrębie jednej gminy i dlatego powiaty zostaną kompetencyjnie odciążone z odpowiedzialności za organizowanie opieki zastępczej w rodzinach spokrewnionych.     

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. Nr 149, Poz. 887)

Barbara Matysik

samorzad.infor.pl