Podatek od nieruchomości - historia

Alain Kaj - Dyrektor Generalny Inventage Polska

Pierwsze daniny uiszczane na rzecz władców państwa polskiego w jego pierwszych wiekach, miały formę świadczeń naturalnych. Chłopi uiszczali daninę w wysokości zależnej od liczby posiadanych w gospodarstwie zaprzęgów. Z kolei mieszczanie byli obciążeni podatkiem zwanym szosem płaconym za posiadanie posesji na terenie miasta. Z biegiem czasu szos stał się podatkiem związanym z nieruchomościami miejskimi w odróżnieniu od dwóch wówczas występujących danin z dochodu do pozarolniczej działalności gospodarczej, a także podgłównego, mającego charakter osobisty.

W Polsce geneza podatku od nieruchomości sięga czasów Kazimierza Wielkiego. Za panowania ostatniego z Piastów wprowadzono podatek poradlny- uiszczany w wysokości zależnej od powierzchni obszarów ziemi uprawnej.  Był to podatek stały, pobierany w dobrach rycerskich w wysokości 12 groszy z łana ( na mocy przywileju koszyckiego stawka została zmniejszona do 2 groszy z łana) , oraz 24 groszy  z łana  w dobrach kościelnych (Obszar 1 łana odpowiadał powierzchni średniej wielkości chłopskiego gospodarstwa feudalnego). Ta konstrukcja podatkowa przetrwała do roku 1629, kiedy stworzono nowy rodzaj daniny, zwanej ówcześnie podymnym.  Był to podatek o charakterze stałym, pobierany od ilości domów mieszkalnych na określonym obszarze gruntów. Zobowiązanymi do uiszczania tego podatku byli chłopi, mieszczanie i szlachta, a jego wysokość zależała nie tylko od liczby posiadanych budynków, ale także od ich powierzchni, a także wielkości miasta. Od 1775 roku, podymne było pobierane od każdego komina znajdującego się na dachach budynków. Jednak wraz z rozbiorem Państwa Polskiego degradacji uległ również jednolity system podatkowy na ziemiach polskich. Pobór danin na obszarach znajdujących się pod zaborami wykazywał znaczne różnice.

Podatek od nieruchomości w II RP został wprowadzony w 1936 roku (dekret Prezydenta RP z 14 stycznia 1936 roku, Dz.U. 1936 nr 3 poz. 15.). Aktem wykonawczym było rozporządzenie Ministra Skarbu z 20 kwietnia 1936 roku o wykonaniu dekretu Prezydenta rzeczypospolitej o podatku od nieruchomości, Dz. U. 1935 nr 33, poz. 259 z późn. zm.

Zgodnie z postanowieniami dekretu przedmiotem opodatkowania były:

W gminach miejskich:

- Wszystkie nieruchomości, za wyjątkiem gruntów użytkowanych jako pola uprawne, łąki, pastwiska, ogrody i sady, a także grunty pod wodami i lasami o powierzchni przekraczającej 5000 m2

- Budynki z podwórzami i placami

W gminach wiejskich:

- „Budynki wraz z należącymi do nich budowlami ubocznemi, podwórzami i placami” związanymi czy to z „gospodarstwem rolnem, ogrodniczem czy  leśnem, staje używane w całości lub w przeważającej części na podstawie umowy najmu” , lub z nim niezwiązanymi, jak również te same przedmioty związane z „gospodarstwem rolnem, ogrodniczem czy  leśnem” używane na podstawie umowy dzierżawy ale wyłącznie budynków.

Wolne od podatku były nieruchomości należące do skarbu państwa, związków samorządowych, instytucji ubezpieczeń społecznych, , zakładów opiekuńczych, związków gmin wyznaniowych, instytucji naukowych i oświatowych, grunty pod torami i drogami oddanymi do użytku publicznego, a także nieruchomości nie użytkowane i nie zamieszkane z powodu złego stanu, nieruchomości zajęte na szpitale czy gorzelnie rolnicze, a także, co ciekawe na ówczesne standardy, że taki istniały:

Obowiązek podatkowy powstawał w pierwszym dniu miesiąca kalendarzowego, następującego bezpośrednio po zajściu okoliczności faktycznych na skutek których nieruchomość stała się przedmiotem opodatkowania lub utraciła cechy pozwalające na zwolnienie z daniny. W przypadku budynku, obowiązek podatkowy powstawał wraz z pierwszym dniem miesiąca następującego bezpośrednio po tym w którym budowa została zakończona, bądź też w którym rozpoczęto chociażby częściowe użytkowanie budynku przed jego wykończeniem.

Polecamy serwis: Podatki i opłaty