Opodatkowanie jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej

Od ponad 12 lat w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) podatnikami podatku od nieruchomości są, oprócz osób fizycznych i prawnych, również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Przykładami takich podmiotów są spółki:

1) cywilna, której konstrukcja została uregulowana w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.),

2) jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, odnośnie do których regulacje ustawodawca zawarł w ustawie z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (dalej: k.s.h.).

Zobacz serwis: Spółki

Najważniejsza kwestia związana z podatkiem od nieruchomości i charakterem prawnym tego podmiotu sprowadza się do rozważenia kwestii, kto (wspólnicy czy spółka) jest podatnikiem na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych? W sytuacji, w której sama spółka nie posiada osobowości prawnej, tym samym nie może nabywać prawa własności, które tworzy wprawdzie jej majątek, ale jako wniesione przez poszczególnych wspólników do majątku spółki. Tym samym spółka cywilna jest wprawdzie wymieniona w art. 3 ust. 1 u.p.o.l. (jako jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) jako jeden z rodzajów podatników, lecz z uwagi na fakt, że jest ona podmiotem, który nie jest właścicielem nieruchomości, należy stwierdzić, że to poszczególni wspólnicy spółki cywilnej – jako właściciele nieruchomości stanowiących ich majątek wspólny – będą podatnikami podatku od nieruchomości.

Fakt zawarcia przez określoną grupę wspólników umowy spółki cywilnej nie oznacza, że z tego tytułu powstaje nowy podmiot. Taka umowa to nic innego, jak wzajemne zobowiązanie się do wspólnego działania, które zostało ukierunkowane na osiągnięcie określonego celu.

Stanowisko sądów nie jest jednoznaczne w tym zakresie. Z jednej strony, należy wskazać na rozstrzygnięcia podzielające ten pogląd, jak np. wyrok Sądu Najwyższego z 28 października 2003 r. (sygn. akt I CK 201/02), w którym stwierdzono, że „spółka cywilna nie jest podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, lecz jest wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników”. Z drugiej strony, są również rozstrzygnięcia, które przyznają spółce cywilnej status podatnika podatku od nieruchomości. To m.in. wyrok NSA z 25 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II FSK 226/07), w którym stwierdzono, że „na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (...) podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy”.

Zobacz serwis: Podatki i opłaty