Stabilizacja finansowa miast - projekty ustaw

Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2019. Podatki, rachunkowość, prawo pracy i ZUS

Związek Miast Polskich pracuje nad pakietem projektów ustaw stabilizujących finanse miast. Zmiany dotyczą projektów ustaw: o finansach publicznych, o podatkach i opłatach lokalnych, o samorządzie gminnym, o kosztach sądowych, Kodeks postępowania administracyjnego oraz Ordynacja podatkowa.

Komisja Finansów ZMP przedstawiła projekty zmian i harmonogram prac nad ostatecznym kształtem proponowanych zapisów regulacji.

Zaciąganie zobowiązań dłużnych do poprawki

Projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o zarządzaniu kryzysowym przewiduje zmiany zgłaszane wielokrotnie przez środowiska samorządowe dotyczące art. 243, polegające na poprawieniu relacji określonej w tym artykule, tak aby otrzymane wyniki w sposób miarodajny określały możliwości JST do zaciągania zobowiązań dłużnych.

Wprowadzone zapisy zawierają takie zmiany jak np.: wyłączenie wydatków bieżących na obsługę długu z prawej strony relacji, zwiększenie o przychody z prywatyzacji w każdym ze składników średniej arytmetycznej prawej strony relacji, zastąpienie dzielenia przez dochody ogółem po obu stronach relacji dzieleniem przez dochody bieżące, wyłączenie z łącznej kwoty z tytułu spłat rat kredytów i pożyczek oraz wykupów papierów wartościowych, spłaty wynikającej z restrukturyzacji zadłużenia, która jest uzasadniona ekonomicznie.

Zaproponowane rozwiązanie eliminuje też niekorzystną prawidłowość polegającą na pogorszeniu zdolności JST do obsługi zadłużenia w sytuacji incydentalnego wpływu dochodów majątkowych (innych niż dochody ze sprzedaży majątku), na przykład związanych z pozyskaniem dofinansowania unijnego. Uwzględnia natomiast korzystny wpływ wzrostu dochodów bieżących w danym roku.

Podczas spotkania Komisji Finansów ZMP najwięcej wątpliwości dotyczyło wydłużenia okresu, z którego liczona jest średnia arytmetyczna po prawej stronie relacji. Sprawa ta będzie jeszcze tematem następnych spotkań i konsultacji z miastami.

Inne propozycje zmian zapisów w ustawie o finansach publicznych dotyczą m.in.:

● jednoznacznego stwierdzenia, że urzędy zapewniające obsługę organów JST są jednostkami budżetowymi (art. 3 ust. 4a),

● nienaliczania od należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym odsetek za opóźnienie (art. 40), gdy wysokość ich nie przekracza trzykrotności wartości opłaty pobieranej za przesyłkę poleconą (aktualnie – 8,70 zł),

● umożliwienia lokowania przez jednostki sektora finansów publicznych środków pochodzących z dotacji z budżetu np. na rachunkach bankowych (art. 48 ust. 1) – dotychczasowy zakaz nie ma żadnego merytorycznego uzasadnienia i uniemożliwia gospodarne oraz celowe wykorzystywanie środków pieniężnych, a skala strat wynikających z zakazu lokowania wolnych środków jedynie przez same JST oraz uczelnie publiczne w latach 2010–2015 wyniosła blisko 700 mln zł,

● wprowadzenia jednolitych regulacji (rozszerzenie art. 168 i 251) w stosunku do źródeł finansowania (z UE, EOG, EFTA) – chodzi głównie o doprecyzowanie zapisów dotyczących zwrotów dotacji,

● doprecyzowania art. 207, mającego na celu wyeliminowanie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych związanych z rozliczeniem środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich w przypadku częściowych odliczeń podatku od towarów i usług,

● wyłączenia z kompetencji organu stanowiącego JST (art. 223) do określania źródeł pochodzenia dochodów gromadzonych na wydzielonym rachunku, spadków, zapisów i darowizn na rzecz jednostki budżetowej, co ma zagwarantować realizację woli spadkodawcy czy darczyńcy, który postanowił obdarować jednostkę budżetową (np. szkołę), a nie JST,

● doprecyzowania pojęcia nadwyżki z lat ubiegłych i wolnych środków (zmiana art. 217) w celu uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiają się w obecnie obowiązującym stanie prawnym,

● usprawnienia procesu realizacji przedsięwzięć wieloletnich określonych w wykazie przedsięwzięć wieloletnich, stanowiącym załącznik do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej (zmiana art. 232) – proponowana zmiana rozszerza kompetencje organu wykonawczego dotyczące dokonywania zmian w wieloletniej prognozie finansowej o możliwość zmiany limitów zobowiązań lub kwot wydatków na przedsięwzięcia oraz wydłużenia okresu, jeśli jest to konieczne dla prawidłowej realizacji danego przedsięwzięcia.

Polecamy: Gazeta Samorządu i Administracji

Bez odpowiedzialności solidarnej przy parkingach

Projekt zmian w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych dotyczy kwestii opodatkowania dróg i parkingów zlokalizowanych przy budynkach mieszkaniowych i służących dojazdowi do tych budynków oraz parkowaniu samochodów przez ich mieszkańców. Chodzi o wprowadzenie zapisu o braku odpowiedzialności solidarnej w przypadku współwłasności, analogicznie jak w przypadku garażu wielostanowiskowego. Ustawa powinna umożliwić ustalanie zobowiązań w podatku od nieruchomości odrębnie dla poszczególnych współwłaścicieli czy współużytkowników wieczystych nieruchomości gruntowej, podobnie jak ma to miejsce w przypadku współwłasności garaży wielostanowiskowych w budynku mieszkalnym.

Druga z proponowanych zmian w ustawach podatkowych dotyczących podatku od nieruchomości, rolnego i leśnego, a także w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, dotyczy przyznania organom wykonawczym (wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta) kompetencji do określenia wzorów formularzy podatkowych, które mają zawierać dane i informacje niezbędne dla wymiaru niektórych podatków i opłat.

Przeciwko płaceniu „sami sobie”

Projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa przewiduje zniesienie obowiązku płacenia „samemu sobie” podatków i opłat o charakterze publicznoprawnym. Projekt ten ma wyeliminować obowiązek wypełniania i składania deklaracji podatkowych przez gminy i ich jednostki budżetowe, co nie jest łatwym zadaniem i stanowi jedynie biurokratyczny obowiązek, który nie ma uzasadnienia ekonomicznego.

Znowelizowane przepisy niosą bezpośrednie skutki społeczne i gospodarcze. JST nie będą ponosiły wydatków na pokrycie kosztów realizacji wewnętrznych przepływów finansowych, ewidencji i sprawozdawczości. Koszty administracyjne obsługi opodatkowania przez gminy własnych nieruchomości w skali kraju wynoszą co najmniej 25 mln zł.

Bez kosztów sądowych

Natomiast projekt ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wprowadza zwolnienie gminy, związku międzygminnego, związku powiatów, powiatu oraz samorządu województwa z obowiązku uiszczania opłat sądowych, z wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.

Obecne pozbawienie JST prawa do zwolnienia podmiotowego od kosztów sądowych narusza przepisy Konstytucji – art. 32 (zasada równości wobec prawa), art. 45 (prawo do sądu) oraz art. 165 (prawo do ochrony sądowej samodzielności JST), ponieważ różnicuje sytuację prawną podmiotów wykonujących zadania publiczne. Zarówno Skarb Państwa, jak i JST wykonują zadania publiczne na rzecz ogółu obywateli.

Konieczność uiszczenia opłat sądowych w wysokości maksymalnej może powodować rezygnację ze względów finansowych z dochodzenia przez JST swoich roszczeń przed sądem. Nałożenie na JST obowiązku uiszczania kosztów sądowych pozostaje też w sprzeczności z treścią art. 11 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego.

Wzmocnienie pozycji JST

Z kolei projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, ma na celu ustalenie pozycji prawnej JST w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowo-administracyjnych, w których organem orzekającym w I instancji był organ tej jednostki, a sprawa dotyczy spraw majątkowych tej jednostki. Dodatkowo gmina powinna być stroną postępowania podatkowego dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych stanowiącego jej dochód. Proponuje się wprowadzić do KPA przepis, który jednoznacznie przesądzi, że w drugiej instancji stroną postępowania jest również JST, której spraw dotyczy dane postępowanie. Analogiczną regulację proponuje się w Ordynacji podatkowej. W konsekwencji JST będzie przysługiwało prawo występowania przed organem II instancji w celu obrony swoich praw.

Druga zmiana proponowana w niniejszym projekcie dotyczy wprowadzenia procedury umożliwiającej kontrolę przekazywanych gminom wpływów z podatków od spadków i darowizn oraz od czynności cywilnoprawnych.

Ważne nieistotne naruszenie prawa

Projekt o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa wprowadza możliwość zaskarżania aktów organów nadzoru stwierdzających nieistotne naruszenie prawa. Rozstrzygnie to istniejący w orzecznictwie spór co do możliwości zaskarżania tego rodzaju aktów. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami regulującymi nadzór nad JST, zaskarżeniu podlega jedynie rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzające istotne naruszenie prawa. Tego rodzaju praktyka w sposób istotny ogranicza ochronę samodzielności gmin. Gminy są pozbawiane w takich sytuacjach możliwości rozstrzygnięcia sporów pod względem prawidłowości stosowania przepisów prawa z organami nadzoru.

Szerszy dostęp do tajemnic skarbowych

Projekt ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa odnosi się do wprowadzonego w 2015 r. zapisu w art. 60 mówiącego, że w przypadku zapłaty podatku za pomocą innego instrumentu płatniczego podatnik ponosi koszty opłat i prowizji związanych z taką zapłatą. Nowelizacja ta zniechęca do dokonywania płatności za pomocą innych instrumentów płatniczych, aniżeli polecenia przelewu i w związku z tym może zwiększać koszty poboru podatków oraz opłat, dlatego proponuje się uchylenie art. 60 § 2a.

Proponowane zmiany dotyczą również umożliwienia rozliczania nadpłaty zgodnie z art.76 § 1 Ordynacji podatkowej, a więc m.in zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztów upomnienia, a także poszerzenia kręgu podmiotów uprawnionych do dostępu i wykorzystania danych objętych tajemnicą skarbową. Wprowadzenie możliwości przekazywania danych objętych tajemnicą skarbową przez samorządowe organy podatkowe własnym jednostkom organizacyjnym w sposób istotny usprawni realizację zadań własnych przez gminy.

Wszystkie projekty zmian w ustawach są dostępne na http://www.miasta.pl/aktualnosci/z-komisji-finansow-zmp-w-bydgoszczy

JOANNA PRONIEWICZ

rzecznik prasowy Związku Miast Polskich