REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wynagrodzenia w samorządach - ramy prawne i praktyka

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Aleksandra Ostapiuk
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Obowiązująca od 1 stycznia 2009 r. nowa ustawa o pracownikach samorządowych zmieniła zasady ich wynagradzania. Pracodawcy zyskali w tym zakresie więcej swobody w porównaniu z regulacjami poprzedniej ustawy, co jednak nie oznacza, że system płacowy każdego urzędu stał się prostszy i przejrzystszy.

Aktualnie zasady wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, która stała się główną podstawą zatrudnienia, zasadniczo regulują następujące akty: wspomniana ustawa o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1458, dalej: „ustawa”), wydane na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (dalej: „rozporządzenie”) oraz wewnętrzne regulaminy wynagradzania oraz zarządzenia.

REKLAMA

 

Ustawa o pracownikach samorządowych nie definiuje pojęcia „wynagrodzenie”. Z wykładni art. 36 ustawy można wywnioskować, że na wynagrodzenie składają się wszystkie świadczenia pieniężne wymienione w tym przepisie, czyli: wynagrodzenie zasadnicze, dodatki, nagrody, odprawa emerytalna (rentowa) oraz tzw. trzynastka.

 

Podstawowe znaczenie ma wynagrodzenie miesięczne, na które składają się: wynagrodzenie zasadnicze, przysługujące pracownikowi dodatki, jak również inne składniki płacowe uwzględniane przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy (art. 38 ust. 4 ustawy).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

 

Dodatkami do wynagrodzenia zasadniczego są: dodatek za wieloletnią pracę (stażowy), dodatki specjalne, dodatek funkcyjny oraz inne. Dodatek za wieloletnią pracę uregulowano w art. 38 ust. 1 ustawy i w § 7 rozporządzenia i zasady te nie odbiegają od zasad powszechnego prawa pracy oraz nie budzą większych wątpliwości w ich stosowaniu.

 

Ustawa wyróżnia dwa rodzaje dodatku specjalnego: obligatoryjny – należny wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta, staroście i marszałkowi województwa (pracownikom z wyboru) i fakultatywny, który może być przyznawany pozostałym pracownikom samorządowym „z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań” (art. 36 ust. 5). Wysokość dodatku obowiązkowego określa § 6 rozporządzenia. Natomiast wysokość dodatków fakultatywnych dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę wynika z regulaminów wynagradzania.

 

Czytaj także: Zatrudnienie w sektorze samorządowym >>

 

Największym novum obecnie obowiązującej regulacji jest brak sztywno określonych stawek i kategorii wynagradzania pracowników. Ustawodawca zrezygnował, zgodnie ze zgłaszanymi od dłuższego czasu postulatami samorządowców, ze sztywnego określenia maksymalnej wysokości wynagrodzenia pracowników samorządowych. Obowiązujące regulacje wyznaczają tylko minimalny poziom wynagrodzeń we wszystkich przewidzianych kategoriach zaszeregowania. Dodatkowo, ustawodawca pozostawił też pracodawcy określenie maksymalnych kategorii zaszeregowania płacowego, co daje mu podwójną swobodę w tym zakresie.

 

Konsekwencją wprowadzonych zmian w systemie wynagradzania jest, zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy, obowiązek wprowadzenia we wszystkich urzędach regulaminów wynagradzania, które mają określić wymagania kwalifikacyjne pracowników samorządowych oraz szczegółowe warunki wynagradzania, w tym maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego. Dodatkowo, pracodawca w regulaminie wynagradzania może też określić warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii i nagród innych niż (szczegółowo uregulowana ustawą) nagroda jubileuszowa, jak również warunki i sposób przyznawania dodatków funkcyjnego i specjalnego (z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań).

 

Należy zwrócić uwagę, iż przy opracowywaniu regulaminów wynagradzania pracodawcy powinni unikać powtarzania przepisów powszechnie obowiązujących – regulacji ustawowych czy z rozporządzenia. Powyższe powodowane jest m.in. tym, iż w przypadku zmiany ustawy czy rozporządzenia będzie zachodziła również potrzeba odpowiedniej zmiany regulaminów. Niejednokrotnie niestosowanie się do tej reguły powoduje również niezgodność regulaminów z powszechnie obowiązującymi przepisami.

 

Obowiązujące powszechnie regulacje nie przewidują więc, ile faktycznie pracownik samorządowy zatrudniony na podstawie umowy o pracę będzie zarabiał. To można stwierdzić dopiero po szczegółowej analizie regulaminu wynagradzania. Jak już zaznaczono, ustawodawca przesądził, że w każdym urzędzie musi być wprowadzony regulamin wynagradzania pracowników samorządowych, wyznaczając termin na jego wprowadzenie (6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy).

 

Z powyższego wynika, że wynagrodzenia pracowników samorządowych zostały zróżnicowane i uzależnione od kondycji finansowej jednostki, w której są zatrudnieni. Jednocześnie może to również oznaczać, iż pracownik na takim samym stanowisku i zakresie obowiązków może mieć wynagrodzenie zasadnicze większe lub mniejsze niż jego kolega w innej jednostce tego samego szczebla. Należy zaznaczyć, iż właśnie taki cel przyświecał zmianie przepisów w tym zakresie ustawodawcy.

 

Z analizy przyjętych w urzędach regulaminów wynika, że pracodawcy, u których już poprzednio funkcjonował regulamin wynagradzania, podeszli do nowych zasad bardziej elastycznie, stwarzając większe możliwości kształtowania wynagrodzeń. Natomiast ci, dla których obowiązek z art. 39 ust. 1 ustawy był „przykrą” koniecznością, podeszli do tego bardziej sztywno i zachowawczo. W tych urzędach regulaminy wynagradzania stanowią najczęściej powtórzenie poprzednio obowiązujących stawek wynagrodzeń z rozporządzenia „płacowego”, które utraciło moc w dniu wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowej ustawy, ewentualnie niewiele się od nich różnią. Taką metodę zastosowano zwłaszcza w małych urzędach. W większych, gdzie brak specjalistów był bardziej odczuwalny, pracodawcy starali się stworzyć sobie możliwości zapewnienia elastycznego kształtowania wynagrodzeń, wykorzystując w tym zakresie przyznaną swobodę.

 

W kwestii maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego, ustalanego przez pracodawcę w regulaminie wynagradzania, jak już wskazano, duża część  pracodawców w obliczu kryzysu finansowego pozostała przy maksymalnych stawkach przejętych z poprzednio obowiązującego w tym zakresie rozporządzenia albo niewiele je zwiększyła. Jednakże chcąc zapewnić sobie większą elastyczność w kształtowaniu zasad wynagradzania pracowników wykorzystano nowe możliwości i w wielu przypadkach podniesiono również górne kategorie zaszeregowania płacowego pracowników.

 

Większość pracodawców samorządowych, zwłaszcza w większych urzędach, wprowadzając regulamin wynagradzania pracowników samorządowych nie ograniczało się tylko do jego obligatoryjnych elementów w postaci wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych (które w powszechnie obowiązujących przepisach rozporządzenia i tak już są dość wysokie) oraz szczegółowych warunków wynagradzania, w tym maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego. Zawarła w tych regulaminach także regulacje dotyczące warunków przyznawania oraz warunków i sposobu wypłacania premii i nagród (innych niż nagroda jubileuszowa) oraz warunków i sposobu przyznawania dodatków funkcyjnego i specjalnego.

 


Należy zauważyć, że prawo do dodatku stażowego i nagrody jubileuszowej zostało w ustawie i rozporządzeniu określone w sposób wyczerpujący. Dotyczy to zarówno zasad ustalania uprawnień pracownika do tych świadczeń, jak i dokładnego określenia ich wysokości. Natomiast to, czy dany pracownik otrzyma dodatek specjalny lub funkcyjny, zależy już tylko od tego, czy dodatki takie są przewidziane w obowiązującym u pracodawcy regulaminie wynagradzania oraz oczywiście od tego, czy pracownik spełnia warunki konieczne do ich otrzymania.

 

Pracodawca chcący wypłacać dodatki specjalne pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (bo tylko do takich regulamin może mieć zastosowanie), musi zawrzeć odpowiednie postanowienie w regulaminie wynagradzania. Od 1 stycznia 2009 r. dodatek specjalny to świadczenie obligatoryjne zarezerwowane dla osób zatrudnionych w samorządach na podstawie wyboru, natomiast pozostali pracownicy samorządowi mogą go nabyć wyłącznie z powodu czasowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia kolejnych zadań.

 

Co do wysokości dodatku, ustawodawca pozostawił w tym zakresie dowolność pracodawcom, jednakże poziom ten w większości został odwzorowany z § 6 rozporządzenia dotyczącego pracowników pochodzących z wyboru, który określił wysokość dodatku specjalnego dla nich pomiędzy łącznie 20 a 40 proc. wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy oraz miast (na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców – w kwocie nieprzekraczającej łącznie 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego.

 

Od 1 stycznia 2009 r. dodatek funkcyjny stracił zupełnie obowiązkowy charakter i stał się świadczeniem dobrowolnym. Teraz to pracodawca samorządowy decyduje, czy chce go wypłacać, w jakiej wysokości i komu, a jego wola znajduje odzwierciedlenie oczywiście w regulaminie wynagradzania. Do końca 2008 r. dodatek funkcyjny przysługiwał w urzędach na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem, radcy prawnemu, kierownikowi urzędu stanu cywilnego oraz innym osobom, którym dodatek został przyznany w taryfikatorach zamieszczonych w rozporządzeniach, mieli do niego prawo również starsi inspektorzy i inspektorzy nadzoru inwestorskiego, ale wyłącznie za czas realizacji nadzoru.

 

Wysokość dodatku funkcyjnego zależy od kryteriów przyjętych przez pracodawcę, ale jak sama nazwa wskazuje, powinien łączyć się z pełnioną przez pracownika funkcją. Analizując przyjęte w urzędach regulaminy wynagradzania można stwierdzić, iż to właśnie dodatek specjalny i dodatek funkcyjny są podstawowym elementem kształtowania pułapów wynagrodzeń poszczególnych pracowników – tym, który daje pracodawcy największe możliwości, bez jednoczesnego zmieniania wysokości wynagrodzenia zasadniczego. Jest to też chyba najprostszy instrument do zastosowania wobec pracownika, któremu chcemy powierzyć dodatkowe obowiązki.

 

Regulamin wynagradzania może także określać warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii i nagród innych niż nagroda jubileuszowa. W przypadku premii uznaje się, że jest to świadczenie roszczeniowe, dlatego też przesłanki ich przyznania oraz utraty powinny być jasno określone w regulaminie. Inaczej jest z nagrodami, które są składnikami wynagrodzenia co do zasady uznaniowymi i nie mają  charakteru roszczeniowego. Z reguły w regulaminie wynagradzania wystarczy jedynie zapis, że mogą być przyznawane. Jeżeli pracodawca zechce ograniczyć swą uznaniowość w tym zakresie, to może ewentualnie określić pułap nagrody, która zgodnie z ustawą może być przyznana pracownikowi za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej.

 

Należy zwrócić uwagę, iż ustawodawca zobowiązał również pracodawców w art. 39 ust. 3 ustawy do określenia, w drodze zarządzenia, maksymalnego miesięcznego wynagrodzenia kierowników i zastępców kierowników jednostek budżetowych, gospodarstw pomocniczych tych jednostek oraz zakładów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego. Wskazać należy, że poprzednio obowiązująca ustawa ustaliła maksymalny poziom ich wynagrodzenia jako czterokrotność kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255, z późn. zm.).

 

Z analizy przyjętych przez pracodawców rozwiązań należy stwierdzić, iż ponownie zdarzyła się sytuacja analogiczna do tej, która miała miejsce w odniesieniu do maksymalnego pułapu wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych. Pracodawcy najczęściej pozostali przy tej metodzie określania maksymalnego wynagrodzenia, przenosząc ją do zarządzenia. Tylko duże jednostki pozwoliły sobie na zwiększenie tych kwot, gdyż obowiązujące w tym zakresie granice niejednokrotnie pozbawiały je możliwości zatrudniania specjalistów, z powodów tylko i wyłącznie finansowych.

 

Czytaj także: Wynagrodzenia w samorządzie w pytaniach i odpowiedziach >>

 

Podsumowując należy wskazać, że nowe regulacje w zakresie przyznanej swobody pracodawcom kształtowania systemów płacowych w urzędach obowiązują za krótko, by jednoznacznie ocenić czy spełniły swą rolę. Wydaje się, iż pozostawienie samorządom możliwości decydowania w określonych ramach prawnych o wysokości zarobków swych pracowników jest rozwiązaniem słusznym.

 

Trudno natomiast stwierdzić, czy możliwości te spełniły swe zadanie w postaci przyciągnięcia do urzędów wykwalifikowanych specjalistów, którym można zaoferować wynagrodzenie rynkowe, gdyż kryzys finansowy zahamował częściowo te tendencje. Zapewne samodzielność pracodawców w zakresie kształtowania wysokości wynagrodzeń pozwoli na szybkie i elastyczne reagowanie w tym zakresie, w zależności od możliwości i potrzeb pracodawcy.

 

Aleksandra Ostapiuk

 

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Odwołanie od decyzji administracyjnej. Najważniejsze informacje

Wiele życiowych spraw załatwianych jest decyzją administracyjną. Może to być np. zameldowanie na pobyt stały lub czasowy, przyznanie lub odmowa zasiłku rodzinnego, cofnięcie świadczeń z MOPS, przyjęcie lub nieprzyjęcie dziecka do przedszkola albo szkoły, określenie wysokości podatku od nieruchomości, pozwolenie na budowę, zajęcie pasa drogowego, zasiłków z tytułu choroby i macierzyństwa, świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Coraz więcej Polaków regularnie podróżuje koleją. Dokąd i jak często jeździmy pociągiem?

Kolej w Polsce przeżywa rozkwit – w ubiegłym roku odnotowano rekordową liczbę przejazdów. Aż 45% Polaków deklaruje sympatię do tego środka transportu, szczególnie młodzi (16–24 lata) i mieszkańcy Pomorza, którzy podróżują średnio 33 razy rocznie. Jaka jest najczęściej uczęszczana trasa? W jakie dni Polacy najczęściej kupują bilety? Jaki rodzaj pociągu preferują?

Renta wdowia. 320 tys. osób już otrzymało świadczenia. Sprawdź, czy też możesz dostać

Już 320 tys. osób otrzymało świadczenia w ramach renty wdowiej z ZUS. Wnioski nadal można składać. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że dzięki rencie wdowiej świadczeniobiorcy zyskają średnio 358,27 zł.

Próg zaostrzony z 50 proc. do 25 proc. Nowe przepisy MEN zmieniają wszystko w szkołach

Istotne zmiany przepisów dla uczniów zakłada nowy projekt Ministerstwa Edukacji Narodowej, który został już skierowany do konsultacji. Będą surowsze zasady w szkołach. Projekt zakłada m.in., że uczeń nie będzie klasyfikowany z jednego, kilku albo wszystkich przedmiotów, gdy przekroczy próg 25 proc. nieobecności nieusprawiedliwionej.

REKLAMA

Od marzeń do nauki – po co naprawdę Sławosz Uznański – Wiśniewski poleciał w kosmos?

Śledzimy media społecznościowe, zdjęcia Ziemi z orbity i codzienne relacje Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Ale za tą medialną euforią kryje się znacznie więcej niż symboliczny gest. Co z tego lotu wynika dla Polski? Jakie są realne, wymierne korzyści dla gospodarki, nauki i przemysłu?

Pensje w samorządach z wyrównaniem. Czy również dla byłych pracowników?

Nowelizacja rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych zaczęła obowiązywać od 14 czerwca 2025 r. Nowe stawki wynagrodzeń będą należne pracownikom z wyrównaniem od 1 marca 2025 r.

Stacje hydrologiczne odnotowują rekordy dobowego opadu deszczu. Ulewy w całym kraju

Aż jedenaście stacji hydrologicznych zanotowało opad dobowy wyższy niż dotychczasowa maksymalna suma dobowa - wynika z danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Dwukrotnie wyższy poziom odnotowano na trzech stacjach, na jednej - trzykrotnie wyższy.

„Jak mogliśmy do tego dopuścić?” – dramatyczny stan zdrowia dzieci w jednym z najbogatszych krajów

W ostatnich latach znacznie pogorszył się stan zdrowia dzieci w jednym z najbogatszych krajów świata. Z najnowszego raportu wynika, że najmłodsi chorują i umierają tam częściej niż ich rówieśnicy w innych wysoko rozwiniętych państwach. Główne przyczyny to wypadki, przemoc i choroby cywilizacyjne, ale nie tylko.

REKLAMA

Patrz na skład! Ogólnopolska kampania o świadomej suplementacji

Jak często poświęcamy chwilę, by sprawdzić skład na etykiecie? Kampania „Patrz na skład” zachęca do zastanowienia się nad naszymi codziennymi decyzjami i promuje świadome podejście do suplementacji.

Segregacja odpadów to za mało. Ekspert: "Najlepsze śmieci to te, które nigdy nie powstały"

Dlaczego recykling nie wystarczy? Jakie błędy popełniamy w gospodarowaniu bioodpadami? I co musi się zmienić, by Polska była gotowa na gospodarkę obiegu zamkniętego? O tym wszystkim opowiada Michał Paca – ekspert ds. gospodarki odpadami i zrównoważonego rozwoju.

REKLAMA