Inteligentne Systemy Transportowe - korzyści z zastosowania

W chwili obecnej  Polsce daleko jeszcze do eksploatacji nowoczesnych autostrad, dróg ekspresowych, czy dróg o niższej kategorii, ale ciągle słyszymy z ust przedstawicieli Rządu oraz Ministerstwa Infrastruktury, że kiedyś będą - miejmy nadzieję, iż nie jest to tylko działanie PR-owskie. Wydaje się zatem, iż warto zastanowić się jak w przyszłości w efektywny sposób zarządzać potokiem poruszających się po wspomnianych drogach pojazdów.

W Europie z telematyką, która w transporcie zwłaszcza drogowym utożsamiana jest z nazwą Inteligentne Systemy Transportowe (w skrócie: ITS), termin ten zaczęto stosować bardziej powszechnie w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Wtedy to Unia Europejska zaczęła brać pod uwagę rozwiązania telematyczne w programach ramowych. W chwili obecnej mamy do czynienia z olbrzymim rozwojem inteligentnych systemów w transporcie.

Tematyka ta jest silnie rozwijana nie tylko w Europie ale przede wszystkim w USA oraz w Japonii, Kanadzie czy Australii.

Mimo licznych publikacji na temat Inteligentnych Systemów Transportowych wydaje się, iż w Polsce tematyka ta wciąż nie jest na tyle znana, promowana i dostrzegana (głównie przez przedstawicieli służb odpowiadających za rozwój transportu w Polsce). Warto wspomnieć, iż Ministerstwo Infrastruktury wciąż nie opracowało strategii rozwoju ITS w Polsce. Może warto zacząć pracować nad tym bardziej intensywnie?

Artykuł ten poświęcony jest zatem próbie wyjaśnienia w „pigułce” czym jest zatem ów ITS

Definicja

Nazwa "Inteligentne Systemy Transportowe" została opracowana na pierwszym w dziedzinie systemów transportowych Światowym Kongresie w Paryżu w 1994 roku.

Oznacza ona systemy, które stanowią szeroki zbiór różnych technologii (telekomunikacyjnych, informatycznych, automatycznych i pomiarowych), jak również technik zarządzania stosowanych w transporcie w celu zwiększania bezpieczeństwa uczestników ruchu, zwiększenia efektywności systemu transportowego oraz ochrony zasobów środowiska naturalnego.

Korzyści

Korzyści płynące z zastosowania Inteligentnych Systemów Transportowych są różnorakie. Z badań wynika, iż zastosowanie ITS powoduje:

•    Zwiększenie przepustowości sieci ulic o średnio 22,5%

•    Poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego (zmniejszenie liczby wypadków o średnio 60%)

•    Zmniejszenie czasów podróży i zużycia energii (o blisko 60%)

•    Poprawę jakości środowiska naturalnego (redukcję emisji spalin o średnio 40%)

•    Poprawę komfortu podróżowania i warunków ruchu kierowców, podróżujących transportem zbiorowym oraz pieszych

•    Redukcję kosztów zarządzania taborem drogowym

•    Redukcję kosztów związana z utrzymaniem i renowacją nawierzchni

•    Zwiększenie korzyści ekonomicznych w regionie, w którym zastosowane są rozwiązania ITS

Czytaj także: Jednolity system poboru opłat drogowych >>

Architektura ITS

Jednym z najważniejszych zadań jakie stawiają sobie regiony europejskie, czy też światowe wprowadzając inteligentne rozwiązania w transporcie jest ustanowienie tzw. architektury ITS.

Co to oznacza?

Architektura ITS jest rozumiana jako zbiór powiązań (logicznych, fizycznych i komunikacyjnych) pomiędzy elementami systemów jakie tworzą Inteligentne Systemy Transportowe w celu stworzenia rozwiązań mierzalnych, prostych w utrzymaniu i zarządzaniu [por.5]..

W chwili obecnej w Polsce rozwiązania ITS mają charakter „wyrywkowy”, tzn. iż oddzielnie spełniają zadaną rolę, natomiast w przypadku ich połączenia może dojść do sytuacji, w której systemy te będą niekompatybilne i nie będą mogły ze sobą współpracować nie przynosząc tym samym potencjalnych korzyści.

Czytaj także: Inteligentne Systemy Transportowe - cele i źródła finansowania>>

ITS w Polce – stan obecny

W chwili obecnej należy zintensyfikować prace legislacyjno – organizacyjne w celu rozwoju zastosowania ITS w Polsce.

Od sektora publicznego należy oczekiwać, w szczególności na szczeblu rządowym, działań na rzecz rozwoju i upowszechniania ITS w Polsce zgodnie z przyjętym przez Radę Unii Europy planem, oraz stworzenia odpowiednich regulacji prawnych umożliwiających i stymulujących ten rozwój.

Oczekiwania:

- standaryzacja rozwiązań ITS, w sposób zapewniający kompatybilność techniczną poszczególnych podsystemów ITS oraz otwartość tych podsystemów. Opracowanie i realizacja rządowej strategii rozwoju ITS zapewni możliwości biznesowe w tej dziedzinie. Niestety, jest to jeszcze odległa i tym samym niepewna perspektywa.

- należałoby zapewnić niezbędne środki na kształtowanie świadomości społecznej w obszarze ITS, w tym na:

• opracowanie materiałów informacyjnych i popularyzujących ITS,

• opracowanie materiałów edukacyjnych na temat ITS,

• promocję i popularyzację ITS.

Należy pamiętać, iż jedną z barier rozwoju ITS w transporcie stanowią rozporządzenia i przepisy resortowe. Wdrożenie dostępnych, zaawansowanych rozwiązań ITS uzależnione jest od modyfikacji ram prawnych.

Przyspieszenie procesu tych modyfikacji jest konieczne, m.in. ze względu na terminy wejścia w życie ustaw – aktów prawnych wyższego rzędu, krajowych i unijnych. M.in. niepokoi postęp prac nad ramami prawnymi dla elektronicznych systemów poboru opłat za korzystanie z infrastruktury drogowej.

Zwrócić należy również uwagę na konieczność modyfikacji wielu obowiązujących aktów prawnych tak, aby nie blokowały one wdrażania dobrych rozwiązań w dziedzinie zarządzania ruchu.

Należy też zwrócić większą uwagę na zgodność projektów ITS z istniejącymi zapisami prawa. W szczególności należy zmienić istniejący stan prawny – tak, aby umożliwić szersze wykorzystanie podsystemów ITS w egzekwowaniu przestrzegania przepisów ruchu drogowego.

Co na to UE?

Komisja Europejska w dniu 16 grudnia 2008r. opublikowała Komunikat "Plan wdrożenia inteligentnych systemów transportowych w Europie, COM(2008)886". Plan przedstawia w bardzo ogólnych zarysach priorytetowe obszary działań w celu przyspieszenia skoordynowanego wdrażania aplikacji i usług ITS w Unii Europejskiej.

Co przewiduje Plan wdrożenia ITS w Europie?

Plan przewiduje działania w sześciu obszarach:

1. Optymalne wykorzystanie danych dotyczących dróg, ruchu i podróży.

2. Ciągłość usług ITS w zakresie zarządzania ruchem i transportem towarowym w europejskich korytarzach transportowych i konurbacjach.

3. Bezpieczeństwo i ochrona w transporcie drogowym.

4. Integracja pojazdu z infrastrukturą transportową.

5. Bezpieczeństwo i ochrona danych oraz kwestie odpowiedzialności.

6. Europejska współpraca i koordynacja w zakresie ITS.

Należy zwrócić uwagę, iż Inteligentne systemy transportowe mogą przyczynić się do optymalizacji zarówno transportowej mobilności społeczeństwa, jak i jakości usług transportowych, co przekłada się m.in. na pozytywne skutki gospodarcze, zmniejszenie presji na środowisko oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Dokumentem towarzyszącym Komunikatowi jest propozycja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy dla wdrożenia inteligentnych systemów transportowych w obszarze transportu drogowego i powiązania z innymi gałęziami transportu: COM(2008)887.

Słowniczek podstawowych pojęć transportowych >>

Czytaj także: Partnerstwo publiczno-prywatne w inwestycjach miejskich >>