Kompetencje regionalnych izb obrachunkowych w zakresie kontroli JST

Samorządowy zakład budżetowy może być kontrolowany przez regionalną izbę obrachunkową. Kompetencje kontrolne regionalnych izb obrachunkowych obejmują, zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (dalej: ustawa o RIO):

1) jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST),

2) związki międzygminne,

3) stowarzyszenia gmin oraz stowarzyszenia gmin i powiatów,

4) związki powiatów,

5) stowarzyszenia powiatów,

6) samorządowe jednostki organizacyjne, w tym samorządowe osoby prawne,

7) inne podmioty w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych przez JST.

Jednostkami samorządu terytorialnego są gminy, powiaty i województwa, których organy prowadzą w ramach budżetu gospodarkę finansową samorządu, wykonują budżet i sprawują ogólny nadzór nad realizacją dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów. A zatem kompetencje kontrolne regionalnych izb obrachunkowych dotyczą tylko i wyłącznie organów wykonawczych JST, którymi, zgodnie z przepisami ustaw samorządowych, są:

● wójt (burmistrz, prezydent miasta) – art. 11a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,

● zarząd powiatu – art. 8 ust. 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym,

● zarząd województwa – art. 15 pkt 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa.

Organy wykonawcze JST wykonują zadania publiczne o charakterze gminnym, ponadgminnym i wojewódzkim, przy pomocy aparatu pomocniczego, jakim są urzędy gmin (miasto – gminy, miasta), starostwa powiatowe oraz urzędy marszałkowskie, przez które należy rozumieć, najogólniej rzecz ujmując – jednostki organizacyjne, dzięki którym organy wykonawcze wykonują swoje zadania i realizują swoje kompetencje i które funkcjonują na zasadach właściwych dla jednostek budżetowych.

Czytaj także: Planowanie dochodów i wydatków w samorządach należy poprawić>>

Uprawnienia kontrolne izb w stosunku do samorządowych jednostek organizacyjnych wynikają z art. 1 ust. 2 pkt 6 ustawy o RIO, według których ustawodawca wyróżnia dwie kategorie tych jednostek, a mianowicie:

1) samorządowe jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną,

2) samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające tej cechy, do których należą, zgodnie z ustawą z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: uofp), jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe.

Izby, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o RIO, przeprowadzają kompleksową kontrolę JST w cyklu co najmniej czteroletnim. Przedmiot kontroli został określony przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych w uchwale nr 2/2011 z 17 marca 2011 r. w sprawie ramowego zakresu kontroli kompleksowej gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Ramowy zakres kontroli kompleksowej obejmuje pięć grup tematycznych, z których grupa piąta dotyczy rozliczeń JST z jednostkami budżetowymi oraz z samorządowymi zakładami budżetowymi. W odniesieniu do samorządowych zakładów budżetowych, przedmiotem kontroli RIO jest prawidłowość sporządzania planów finansowych i dokonywanych w ciągu roku zmian tych planów, innych niż określone w art. 15 ust. 8 uofp, które mogą być dokonywane wyłącznie po uprzednim wprowadzeniu zmian w budżecie JST, tj. dotyczących otrzymywanych dotacji przedmiotowych, dotacji celowych otrzymywanych na zadania bieżące finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 uofp, oraz dotacji celowych na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji, a ponadto zgodność danych:

● planistycznych wykazanych w półrocznych/rocznych sprawozdaniach budżetowych Rb-30S z wykonania planów finansowych samorządowych zakładów budżetowych, pod kątem zgodności z planami finansowymi, po ewentualnych zmianach,

● sprawozdawczych w zakresie osiągniętej za dany okres sprawozdawczy nadwyżki środków obrotowych oraz ewentualnych zobowiązań zakładu wobec budżetu z tytułu zwrotu dotacji na inwestycje w części, w jakiej nie została wykonana w roku budżetowym, z dowodami źródłowymi, potwierdzającymi przekazanie przez zakład budżetowy wpłaty na rzecz budżetu JST.