REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Regionalna Izba Obrachunkowa - struktura i funkcjonowanie

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Strażnik finansów samorządu.Tak najprościej można podsumować kompetencje i cel działania regionalnych izb obrachunkowych. Oficjalnie stanowią one państwowy organ nadzoru i kontroli gospodarki finansowej. Przedmiotem niniejszej publikacji jest odpowiedź na najprostsze pytania dotyczące tego, czym się właściwie zajmują i jak są zorganizowane regionalne izby obrachunkowe.

Chociaż sama idea wprowadzenia w Polsce izb obrachunkowych pojawiła się wraz z uchwaleniem dnia 8 marca 1990 r. ustawy o samorządzie terytorialnym (obecnie: o samorządzie gminnym) (Dz. U. z 1990 r. nr 16 poz. 95), to powołanie ich do życia nastąpiło dopiero mocą ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych z dnia 7 października 1992 r. (tj. Dz. U. z 2001 r. nr 55, poz. 577 z późn. zm.), która do dziś stanowi główną podstawę prawną działania izb.

REKLAMA

Bardziej szczegółowe kwestie dotyczące ich funkcjonowania zawarte zostały natomiast w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2004 r. w sprawie siedzib i zasięgu terytorialnego regionalnych izb obrachunkowych oraz szczegółowej organizacji izb, liczby członków kolegium i trybu postępowania (Dz. U. z 2004 r. nr 167, poz. 1747).

Zadania i uprawnienia RIO

REKLAMA

Każda z szesnastu funkcjonujących w Polsce izb przede wszystkim sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego z terenu określonego województwa w zakresie spraw finansowych. Właściwość izb w tym zakresie obejmuje analizę uchwał i zarządzeń podejmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego głównie w kwestiach budżetu i procedury jego uchwalania.

Uprawnienia regionalnych izb obrachunkowych w tych sprawach sięgają nawet możliwości narzucenia samorządom budżetu, ale to rozwiązanie może być zastosowane tylko w ostateczności, gdy jednostki same nie poradzą sobie z uchwaleniem planu dochodów i wydatków w ustawowym terminie.

Poza tym w trybie nadzoru badane są akty prawa miejscowego dotyczące:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

- zaciąganych przez samorządy zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego,

- udzielanych przez nie pożyczek,

- przyznawanych z samorządowych budżetów dotacji.

Nadzorcze kompetencje izb dotyczą również

- aktów związanych z podatkami i opłatami lokalnymi,

- wniosków komisji rewizyjnych w przedmiocie udzielenia bądź nieudzielenia absolutorium wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) lub zarządowi (powiatu, województwa) oraz wieloletniej prognozy finansowej i jej zmian.

W ramach kompetencji nadzorczych kolegia izb orzekają o nieważności uchwał sprzecznych z prawem bądź wskazują, że uchwała została podjęta z naruszeniem prawa, gdy naruszenie prawa jest nieistotne, natomiast w odniesieniu do uchwał budżetowych – wyznaczają organom samorządu termin do usunięcia sprzeczności z prawem wskazując nieprawidłowości i sposób ich usunięcia a orzekają o nieważności tych uchwał dopiero w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu.

Inne ważne zadania izby związane są z dokonywaniem kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych. Co ważne, pod tym względem izby kontrolują:

- podległe im jednostki samorządu,

- związki międzygminne,

- stowarzyszenia gmin oraz gmin i powiatów,

- związki i stowarzyszenia powiatów,

- samorządowe jednostki organizacyjne 

- inne podmioty tylko w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Kryteria i skutki kontroli

Podstawowe kryterium kontroli dokonywanej przez izby stanowi legalność i zgodność dokumentacji ze stanem faktycznym.

REKLAMA

Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności.

Wszczęcie postępowania kontrolnego następuje na wniosek wymienionych w ustawie podmiotów lub z urzędu. Najważniejsze znaczenie w działalności kontrolnej izb mają kompleksowe kontrole gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, które przeprowadza się co najmniej raz na cztery lata.

Na podstawie wyników każdej kontroli izba kieruje do kontrolowanej jednostki wystąpienie pokontrolne, wskazując źródła i przyczyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne oraz wnioski zmierzające do ich usunięcia i usprawnienia badanej działalności. Wystąpienia są aktem zobowiązującym do podjęcia konkretnych działań, ponieważ kontrolowany ma 30 dni na zawiadomienie izby o wykonaniu wniosków lub o przyczynach ich niewykonania.

Regionalne izby obrachunkowe wydają także opinie w sprawach określonych ustawami oraz zajmują się działalnością informacyjną, instruktażową i szkoleniową w zakresie objętym nadzorem i kontrolą.

Czytaj także: Na czym polega kontrola gospodarki budżetowej w samorządach>>

Struktura RIO

Izby są kolegialne i mają swoje organy. Na czele każdej izby stoi prezes. Jest on powoływany w drodze konkursu przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Swoim wykształceniem i doświadczeniem zawodowym prezes musi dawać rękojmię prawidłowego wywiązywania się z nałożonych na niego obowiązków. W związku z tym, wśród warunków, jakie ustawa stawia kandydatom na to stanowisko wymienia się ukończenie magisterskich wyższych studiów prawniczych, administracyjnych, ekonomicznych lub posiadanie stopnia naukowego w jednej z tych dziedzin wiedzy oraz posiadanie co najmniej czteroletniego stażu pracy w jednostkach związanych z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego lub finansów publicznych. Kadencja prezesa izby trwa 6 lat.

Prezes zasadniczo kieruje pracami izby. W szczególności:

- reprezentuje ją na zewnątrz,

- w stosunkach wewnętrznych jest przełożonym jej pracowników,

- zwołuje posiedzenia kolegium izby,

- opracowuje projekt regulaminu organizacyjnego izby,

- wyznacza składy orzekające i ich przewodniczących,

- ogłasza konkurs na stanowisko członka kolegium.

- przedkłada Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji sprawozdania z wykonania budżetu oraz z działalności kontrolnej i informacyjno-szkoleniowej izby.

Prezes ma swojego zastępcę.

Wewnętrznym organem izby jest jej kolegium. W skład kolegium wchodzą prezes izby, który jednocześnie jest jego przewodniczącym oraz pozostali członkowie. O tym jak liczne jest kolegium danej izby rozstrzyga wspomniane wyżej rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2004 r. Największym-27 osobowym kolegium może poszczycić się Warszawa, najmniej-po 9 osób, liczą kolegia w Kielcach, Opolu i Zielonej Górze. Wymogi dotyczące niezbędnych dla zasiadania w kolegium kwalifikacji są identyczne, jak te stawiane wobec kandydatów na prezesa izby. Członków kolegium powołuje w drodze konkursu Prezes Rady Ministrów, na wniosek prezesa izby, z tymże połowę składu kolegium stanowią zawsze członkowie powołani spośród kandydatów zgłoszonych przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego.

Członkostwo w kolegium izby może mieć charakter etatowy lub pozaetatowy, o czym stanowi Prezes Rady Ministrów, na wniosek prezesa izby. W pierwszym przypadku członka kolegium powołuje się na czas nieokreślony, natomiast pozaetatowego członka kolegium powołuje się na 6-letnią kadencję. Ustawa gwarantuje członkom kolegium w zakresie realizacji zadań nadzorczych i funkcji kontrolnych niezawisłość i podleganie jedynie ustawom.

Do wyłącznej właściwości kolegium izby należy ustalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego w przypadku, gdy nie dokona ona tego w wymaganym terminie oraz orzekanie o nieważności uchwał i zarządzeń, do których badania w trybie nadzoru izba jest zobowiązana.

Kolegium zajmuje się także:

- rozpatrywaniem odwołań od uchwał składów orzekających izb i zastrzeżeń do wniosków zawartych w wystąpieniach pokontrolnych,

- uchwalaniem regulaminu organizacyjnego izby, wniosków do projektu jej budżetu oraz ramowego planu pracy,

- przyjmowaniem sprawozdań z wykonania budżetu, rocznego ramowego planu pracy izby oraz z działalności kontrolnej i informacyjno-szkoleniowej izby,

- opiniowaniem kandydatów na członków kolegium czy wybór kandydata na prezesa izby.

Rozstrzygnięcia kolegium podejmowane są w formie uchwał zapadających bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej 1/2 liczby członków kolegium izby na posiedzeniach.

Posiedzenia zwołuje prezes praktycznie w razie potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Może to czynić z urzędu lub na wniosek co najmniej połowy członków kolegium, w terminie 14 dni od dnia jego złożenia.

W izbach działają wreszcie składy orzekające. Składają się z trzech członków kolegium. Do ich właściwości należy wydawanie opinii w sprawach określonych w ustawach. Od rozstrzygnięć składów orzekających służy odwołanie do kolegium izby.

Komisja przy RIO

Przy każdej izbie funkcjonuje komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Na mocy przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. nr 14, poz. 114 z późn. zm.) stanowi ona organ I instancji, w którego skład wchodzą: przewodniczący, jego zastępcy i od 5 do 21 członków. Jedynie od przewodniczącego i jego zastępców wymaga się, aby byli prawnikami lub ekonomistami. Pozostali członkowie komisji mogą mieć dowolne wykształcenie wyższe, powinni legitymować się jednak odpowiednią wiedzą z zakresu problematyki finansów publicznych i prawa oraz niezbędnym doświadczeniem  zawodowym. Kadencja komisji trwa 4 lata.

Regionalna komisja orzekająca orzeka w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie dotyczącym jednostek samorządu, ich związków i stowarzyszeń, z wyłączeniem marszałka województwa, członka zarządu województwa i skarbnika województwa, realizacji budżetu wojewody; jednostek podległych i nadzorowanych przez wojewodę; samorządowych jednostek organizacyjnych i innych jednostek określonych ustawą.

Regionalne izby obrachunkowe stoją zatem na straży starannego, celowego i rzetelnego gospodarowania publicznym groszem przez urzędników. Same izby także jednak podlegają nadzorowi. Jest on sprawowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na podstawie kryterium zgodności z prawem.

 Natalia Węgrzynek

samorzad.infor.pl

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Sektor Publiczny

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sytuacja na granicy polsko-niemieckiej. Ekspert: obustronna spirala działań pozornych. Kiedy Niemcy nie powinny odsyłać migranta do Polski?

To Niemcy rozpoczęli ten teatr polityczny na granicy z Polską, a teraz szefowie rządów Friedrich Merz i Donald Tusk wchodzą w spiralę działań pozornych - powiedział PAP Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) .

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

REKLAMA

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

Premier Tusk: po rekonstrukcji w rządzie będą wyłącznie przyzwoici ludzie; około 15 lipca zapadną decyzje personalne

W dniu 30 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej Premier Donald Tusk zapowiedział, że około 15 lipca zaproponuje kształt rządu po rekonstrukcji. Rozmowy w tej sprawie są prowadzone z liderami koalicyjnych ugrupowań - PSL, Polski 2050 i Lewicy. Żyjemy w ustrojowym bałaganie, podważane są obiektywne kryteria prawne, dlatego chciałbym, by politycy kierowali się naturalnymi kryteriami, jak zdrowy rozsądek czy zwykła ludzka przyzwoitość, i tacy będą ministrowie po rekonstrukcji - mówił 27 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

REKLAMA

Nowelizacja specustawy powodziowej. Nowe zadania i obowiązki samorządów

Możliwość zamiany zniszczonych nieruchomości na lokale komunalne, obowiązek raportowania decyzji WZ, świadczenie lokalowe, premia powodziowa czy ułatwienia proceduralne w odbudowie zniszczonych domów i obiektów – to najważniejsze zmiany w specustawie powodziowej. Nowelizacja ustawy wzmacnia kompetencje JST, daje im nowe narzędzia, ale też nakłada dodatkowe obowiązki administracyjne i sprawozdawcze.

Czym różni się „odbiór” odpadów komunalnych z nieruchomości od „przyjmowania odpadów”

NSA przypomniał gminom, że ustawodawca rozróżnia pojęcia odbierania odpadów komunalnych od ich przyjmowania i wprowadza odrębnie różne sposoby oddawania odpadów. Co za tym idzie – mechanizmy nie mogą być traktowane jako formy zamienne, kształtowane według własnego uznania gminy.

REKLAMA