Kiedy pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie mimo niewykonywania pracy
Czy opieka nad dzieckiem jest płatna
Pracownica poinformowała pracodawcę, że przez dwa dni będzie sprawować opiekę nad 10-letnim synem. Podczas wypłaty wynagrodzenia okazało się, że pracodawca potrącił pracownicy wynagrodzenie za dwa dni robocze. Czy może ona skutecznie domagać się wypłaty potrąconego wynagrodzenia?
TAK
Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy w związku z wychowywaniem przez niego dziecka. Przysługuje ono w wymiarze dwóch dni w każdym roku kalendarzowych z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia jest to, aby dziecko było wychowywane przez pracownika oraz miało nie więcej niż 14 lat. Przysługuje ono nie tylko rodzicom dziecka, ale także jego opiekunom. Jednak może z niego skorzystać tylko jeden rodzic lub opiekun dziecka. Dwa dni płatnego zwolnienia przysługuje niezależnie od liczby dzieci pozostających na wychowaniu.
Podstawa prawna
• Art. 188, art. 1891 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Czy po przywróceniu przysługuje pensja
Pracodawca podał nieprawdziwą przyczynę rozwiązania umowy o pracę. W tej sytuacji pracownik wniósł pozew do sądu, w którym domagał się przywrócenia do pracy. Sąd podzielił jego stanowisko, wówczas pracownik złożył przeciwko pracodawcy kolejny pozew, w którym żądał wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, argumentując to tym, iż pracownik w okresie po rozwiązaniu stosunku pracy otrzymywał wynagrodzenie na podstawie umów cywilnoprawnych i krótkoterminowej umowy o pracę zawartej z innym pracodawcą. Czy sąd uwzględni powództwo?
TAK
Pracownik, któremu bezprawnie wypowiedziano umowę bądź z naruszeniem przepisów prawa rozwiązano umowę bez wypowiedzenia, ma prawo żądać wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Wynagrodzenie to przysługuje zatem za pracę, której pracownik faktycznie nie wykonywał. Podstawową przesłanką jego zasądzenia jest przywrócenie do pracy. Kolejną przesłanką konieczną do zasądzenia wynagrodzenia jest to, aby pracownik przywrócony do pracy pozostawał bez pracy w okresie pomiędzy bezprawnym rozwiązaniem umowy a ponownym podjęciem pracy u dotychczasowego pracodawcy.
W orzecznictwie reprezentowany jest pogląd, iż przez pozostawanie bez pracy należy rozumieć pozostawanie bez pracy u pracodawcy, którego dotyczy wyrok przywracający do pracy. Pracownik, który po niesłusznym zwolnieniu domaga się wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, może natomiast pracować w innej firmie, nie powoduje to bowiem utraty prawa do zaległej pensji. (por. wyrok SN z 27 lutego 2007 r., II PK 211/06, Monitor Prawa Pracy 2007/8/392).
Na prawo do wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy nie ma wpływu wynagrodzenie otrzymywane z umów o charakterze cywilnoprawnym uzyskiwane w okresie pozostawania przez pracownika bez pracy. Pracownik ma prawo żądać wynagrodzenia za okres faktycznego pozostawania bez pracy, jednak nie więcej niż za okres dwóch miesięcy, gdy okres wypowiedzenia był krótszy od trzech miesięcy i nie więcej niż za jeden miesiąc, gdy okres wypowiedzenia wynosił trzy miesiące. Pracownikom, z którymi rozwiązano umowę bez wypowiedzenia, wynagrodzenie przysługuje nie mniej niż za okres jednego miesiąca i nie więcej niż za trzy miesiące. Limity należnego wynagrodzenia nie dotyczą pracowników podlegających szczególnej ochronie (np. kobiet w ciąży). W tym przypadku wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy.
Warto podkreślić, że warunkiem otrzymania przez pracownika wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy po przywróceniu do pracy jest zgłoszenie przez niego gotowości jej podjęcia.
Podstawa prawna
• Art. 47, art. 57 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Czy udział w konsultacjach jest bezpłatny
Pracodawca wezwał wszystkich pracowników na konsultacje związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. Miały one dotyczyć przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, oraz szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Konsultacje trwały przez cztery godziny. W tym czasie pracownicy nie wykonywali pracy. Czy pracodawca może zmniejszyć wynagrodzenie za czas nieprzepracowany przez pracowników?
NIE
Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. W czasie ich trwania pracownicy lub ich przedstawiciele mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych. Pracodawca ma obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków do przeprowadzenia konsultacji. Powinny odbywać się one w godzinach pracy. W tym czasie pracownicy faktycznie nie wykonują pracy, jednak kodeks pracy zapewnia im prawo do wynagrodzenia za czas, który spędzili oni na konsultacjach. Pracodawca nie ma zatem możliwości zmniejszenia pracownikom wynagrodzenia z tego tytułu.
Podobne rozwiązanie zastosowano do pracowników biorących udział w pracach komisji BHP. Pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 250 pracowników mają obowiązek powołać komisję BHP jako organ doradczy i opiniodawczy. Posiedzenia komisji BHP odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz na kwartał. Jeżeli pracownik uczestniczy w jej posiedzeniu, wówczas zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Pracownicy mogą także brać udział w pracach komisji pojednawczej, której zadaniem jest ugodowe załatwianie sporów pomiędzy pracownikami a pracodawcą. Jest to funkcja społeczna. Jednak również w tym przypadku posiedzenia komisji mogą odbywać się w czasie pracy, dlatego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany podczas jej posiedzeń.
Podstawa prawna
• Art. 23711a par. 3, art. 23713 par. 2, art. 257 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Czy można nie wypłacić pensji za urlop
Pracownik podpisał z pracodawcą umowę o pracę, w której ustalono, że pracodawca nie będzie wypłacał pracownikowi wynagrodzenia za czas przysługującego mu urlopu wypoczynkowego. W trakcie zatrudnienia pracodawca zgodnie z umową nie płacił pracownikowi pensji za czas urlopu. Po rozwiązaniu stosunku pracy pracownik wystąpił do sądu o zasądzenie wynagrodzenia za czas urlopu. Czy pracodawca może w trakcie procesu powoływać się na treść umowy o pracę?
NIE
Jedną z podstawowych gwarancji wykorzystania urlopu wypoczynkowego przez pracownika jest zapewnienie mu wypłaty wynagrodzenia za czas urlopu. Pracodawca zatem jest zobowiązany wypłacić pracownikowi pensję, jaką by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Aby zapewnić możliwie pełną realizację tej zasady, przepisy kodeksu pracy przewidują, iż zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia pracownika z okresu trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
Uprawnienie pracownika do wynagrodzenia za okres urlopu ma charakter bezwzględnie obowiązujący, podobnie jak samo prawo do urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, iż zapisy umowy o pracę nie mogą być w tym zakresie mniej korzystne niż przepisy prawa pracy. Jeżeli umowa o pracę przewiduje, że wynagrodzenie za czas urlopu nie będzie wypłacane pracownikowi przez pracodawcę, wówczas jest ona w tej części nieważna. W takim przypadku stosunek pracy jest regulowany przez przepisy kodeksu pracy.
Podstawa prawna
• Art. 84, art. 152, art. 172 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Czy za przestój należy wypłacić wynagrodzenie
Pracownicy warsztatu samochodowego przyszli do pracy. Nie mogli jednak jej rozpocząć, ponieważ pracodawca zgubił klucz od warsztatu. Przestój trwał przez cały dzień. Czy pracodawca musi wypłacić pracownikom wynagrodzenie za czas kiedy nie wykonywali oni pracy z jego winy?
TAK
Przepisy prawa pracy chronią przed utratą wynagrodzenia pracowników, którzy nie mogli wykonywać pracy. Pracownik może w takiej sytuacji otrzymać wynagrodzenie po łącznym spełnieniu kilku warunków. Po pierwsze, niewykonywanie pracy musi nastąpić z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, np. niedostarczenie przez niego surowców, materiałów potrzebnych do wykonania produktów. Przestój nie może wynikać zatem z winy pracownika.
Drugim warunkiem wypłaty wynagrodzenia jest gotowość pracownika do wykonywania pracy. Oznacza to, że pracownik powinien pozostawać do dyspozycji pracodawcy w miejscu wykonywania pracy lub w innym umówionym miejscu. Wynagrodzenie za czas przestoju przysługuje w wysokości wynikającej z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60 proc. wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów. Odmienne uregulowania dotyczą pracowników zatrudnionych przy pracach uzależnionych od warunków atmosferycznych. Za czas przestoju spowodowanego warunkami atmosferycznymi przysługuje im wynagrodzenie tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego postanowienie umowy o pracę, które wyłączałoby uprawnienie pracownika do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, jest nieważne (por. uchwała SN z 18 października1977 r., I PZP 23/77, OSNC 1978/4/67).
Pracownik musi mieć jednak świadomość tego, iż pracodawca może na czas przestoju powierzyć mu inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę, nie niższe jednak od wynagrodzenia opisanego powyżej. Może to być również praca innego rodzaju niż umówiona. Powinna być jednak zgodna z kwalifikacjami posiadanymi przez pracownika.
Podstawa prawna
• Art. 81 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
RAFAŁ KRAWCZYK
sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze