Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Procedura nakładania administracyjnych kar pieniężnych

Procedura nakładania administracyjnych kar pieniężnych./ fot. Fotolia
Procedura nakładania administracyjnych kar pieniężnych./ fot. Fotolia
Fotolia
Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego regulujące zasady nakładania administracyjnych kar pieniężnych stosuje się w takim zakresie, w jakim materia ta nie została uregulowana w przepisach odrębnych. Dlatego też wykładnia regulujących to zagadnienie przepisów art. 189a i następnych k.p.a. nie stanowi tylko teoretycznej analizy, ale będzie wykorzystana w praktyce. Warto więc z takiej właśnie perspektywy przyjrzeć się poszczególnym przepisom dotyczącym administracyjnych kar pieniężnych.

Polecamy: Jak wypowiadać umowy o pracę. Procedura i wzory dokumentów

Zgodnie z art. 189b ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) przez administracyjną karę pieniężną rozumie się określoną w ustawie sankcję o charakterze pieniężnym, nakładaną przez organ administracji publicznej w drodze decyzji. Nałożenie to stanowi następstwo naruszenia prawa, polegającego na niedopełnieniu obowiązku lub złamaniu zakazu ciążącego na osobie fizycznej, osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. Można więc przyjąć, że instytucja ta stanowi formę dyscyplinowania określonych podmiotów zobowiązanych do podjęcia określonych działań (ważnych z perspektywy celów postępowania administracyjnego, w tym interesu społecznego lub ważnego interesu strony).

CO MÓWIĄ PRZEPISY

Zaległą administracyjną karą pieniężną jest kara niezapłacona w terminie. Od zaległej administracyjnej kary pieniężnej nalicza się odsetki za zwłokę w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Art. 189i k.p.a.

Sama możliwość wymierzenia takiej kary powinna determinować szerszą realizację obowiązków. Na tym oczywiście nie koniec: kara oznacza oczywistą sankcję dla podmiotu, który w terminie nie podjął wymaganego działania. Nie sankcja systemowo jest tu jednak najważniejsza, lecz realizacja podstawowych zasad postępowania administracyjnego. W tym kontekście trzeba interpretować treść art. 189d k.p.a. określającego przesłanki nakładania administracyjnej kary pieniężnej (czyli określającego, co organ przy nakładaniu kary musi brać pod uwagę).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przesłanki ukarania

W pierwszej kolejności wskazano na wagę i okoliczności naruszenia prawa, w szczególności potrzebę ochrony życia lub zdrowia, ochrony mienia w znacznych rozmiarach lub ochrony ważnego interesu publicznego lub wyjątkowo ważnego interesu strony oraz czas trwania tego naruszenia. Wszystkie te kwestie są w pełni ocenne.

Przy okazji weryfikacji wagi i okoliczności naruszenia prawa trzeba niewątpliwie odpowiedzieć na pytanie, z jakiego powodu konkretne regulacje zostały naruszone: czy uzasadnieniem powyższego jest konkretna sytuacja życiowa strony, czy też można jej przypisać inne pobudki. A jeżeli nie, to czy naruszenie wynika z zaniechania strony, czy też rażącej bezczynności.
Osobna kwestia to odniesienie do interesu publicznego lub wyjątkowo ważnego interesu strony. Ten ostatni może być powiązany zarówno z kwestiami natury rodzinnej, jak i materialnej (choć w tym kontekście organ powinien zachować pewną ostrożność).

Przedawnienie

Administracyjna kara pieniężna nie może zostać nałożona, jeżeli upłynęło pięć lat od dnia naruszenia prawa albo wystąpienia skutków naruszenia prawa. Termin przedawnienia nałożenia administracyjnej kary pieniężnej rozpoczyna się, a po zawieszeniu biegnie dalej, od dnia następującego po dniu:

uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego albo sądu powszechnego właściwego do rozpoznania odwołania od decyzji w przedmiocie administracyjnej kary pieniężnej, albo odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy, oddalenia skargi kasacyjnej albo uchylenia przez Sąd Najwyższy zaskarżonego wyroku i orzeczenia co do istoty sprawy;

uprawomocnienia się orzeczenia lub ogłoszenia prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego w sprawie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa;

zakończenia postępowania zabezpieczającego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Z kolei nawiązanie do interesu publicznego oznaczać będzie weryfikację skali naruszenia prawa z perspektywy ogólnych zasad i celów postępowania administracyjnego, jak również ochronę ważnych z perspektywy konkretnej regulacji wartości. Wartością taką może być chociażby w kontekście ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ład przestrzenny lub zrównoważony rozwój.
Organ administracji publicznej przy wymierzaniu kary pieniężnej musi brać również pod uwagę częstotliwość niedopełniania w przeszłości obowiązku albo naruszania zakazu tego samego rodzaju co niedopełnienie obowiązku albo też naruszenie zakazu, w następstwie którego ma zostać nałożona kara. Oczywiście nie oznacza to, że brak popełnienia w przeszłości naruszenia byłby równoznaczny z wymogiem braku nałożenia kary. Niniejsza przesłanka powinna być wykorzystywana przede wszystkim w sytuacjach, gdy podmiot obciążany karą w przeszłości uczestniczył w podobnych postępowaniach administracyjnych i popełniał (bądź właśnie w tych postępowaniach nie popełniał) podobne niedopatrzenia. To właśnie liczba i skala tego typu niedopatrzeń upoważniają do podwyższenia kary pieniężnej w danym wypadku, jak również nienaganna wcześniejsza praktyka - do jej obniżenia.

Z podobnym zakresem łączy się kolejna przesłanka, którą trzeba brać pod uwagę, czyli fakt uprzedniego skazania za to samo zachowanie, za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe. W tym przypadku trzeba jednoznacznie podkreślić, że przesłanka musi być analizowana jedynie w konkretnym wymiarze. Brak popełnienia przestępstwa lub wykroczenia sam w sobie nie może stanowić okoliczności łagodzącej (takową jest natomiast wcześniej wskazana nienaganna praktyka). Natomiast prawomocny wyrok (raczej tylko takie powinny być w niniejszym kontekście brane pod uwagę) w tej samej sprawie stanowić powinien podstawę do konkluzji organu, że strona przynajmniej w jakimś zakresie została już za dany czyn ukarana i obciążanie jej w nadmiernym zakresie jest niepotrzebne. Ale jednocześnie nie wyklucza to możliwości wymierzenia mimo wszystko kary pieniężnej w sytuacji, gdy organ uzna to za wskazane, choćby z perspektywy celów danego postępowania administracyjnego.

Przy wymierzaniu administracyjnej kary pieniężnej organ musi brać pod uwagę również stopień przyczynienia się strony, na którą nakładana jest administracyjna kara pieniężna, do powstania naruszenia prawa. Ujmując to inaczej, niniejsza regulacja powinna zostać zastosowana w przypadku, gdy naruszenie prawa stanowi wynik działania różnych podmiotów. Jest oczywiste, że w takim wariancie zadaniem organu jest rozdzielenie odpowiedzialności poszczególnych podmiotów i że ta odpowiedzialność nie musi być w każdym przypadku taka sama (a nawet taki scenariusz bywa mało prawdopodobny). Inna ważna kwestia to zweryfikowanie, czy strona podjęła dobrowolnie działania w celu uniknięcia skutków naruszenia prawa. Daje to zatem podstawę do oceny nie tylko działań strony sprzed naruszenia prawa (ocenianych w ramach wcześniej wymienionych przesłanek), ale również zachowania późniejszego. Przy czym z niniejszej regulacji wynika, że owe działania strony nie muszą być zawsze skuteczne - liczy się tu przede wszystkim dobra wola strony i chęć rozwiązania konkretnego problemu/zapobiegnięcia skutkom naruszenia. Od nakładu tego rodzaju czynności uzależniona może być konkretna wysokość wymierzonej kary.
Podobnie liczy się również wysokość korzyści, którą strona osiągnęła, lub straty, której uniknęła. Ważne są więc skala naruszenia i skala konkretnej sprawy.
W przypadku osób fizycznych organ administracji publicznej powinien zwrócić uwagę na warunki osobiste strony, na którą administracyjna kara pieniężna jest nakładana. Pomijając więc inne względy, obowiązkiem organu administracji publicznej jest zweryfikowanie tego, jaki jest stan majątkowy strony i jakie konsekwencje ewentualne wymierzenie administracyjnej kary pieniężnej może dla niej długo- i krótkookresowo spowodować.

Przesłanki odstąpienia od ukarania

Przesłanki upoważniające organ administracji do odstąpienia od nałożenia kary administracyjnej przedstawione zostały w art. 189f k.p.a.

Strona nie może podlegać ukaraniu w sytuacji, gdy do naruszenia prawa doszło wskutek działania siły wyższej.

Pierwsza z przesłanek sprowadza się do konkluzji, że waga naruszenia jest na tyle znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa, że od ukarania można odstąpić. Można dodać, że niniejsza przesłanka stanowi rozwinięcie przesłanki obejmującej kryteria nakładania kar pieniężnych i ustalania ich wysokości. Jednakże w niniejszym przypadku postępujemy o krok dalej: w ocenie organu zarówno zakres naruszenia, jak i zachowanie strony nie upoważniają do nałożenia kary. Sytuacja musi pod tym względem nie budzić wątpliwości, jednakże tak jak wcześniej, podlega arbitralnej ocenie organu administracji publicznej.

Druga przesłanka jest bardziej rozbudowana. Organ w drodze decyzji administracyjnej odstępuje od nałożenia kary, kiedy za to samo zachowanie prawomocną decyzją została już uprzednio nałożona administracyjna kara pieniężna przez inny uprawniony organ administracji publicznej bądź strona została prawomocnie ukarana za wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, lub prawomocnie skazana za przestępstwo bądź przestępstwo skarbowe i uprzednia kara spełnia cele, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna. Można tu wyróżnić kilka sytuacji. Wydanie względem tego samego czynu wcześniejszej administracyjnej kary pieniężnej w sposób bezdyskusyjny uniemożliwia ponowną praktykę w tym zakresie. Natomiast przy wyrokach sądowych (powyżej wymienionych) organ musi jednocześnie zweryfikować, czy cele możliwe do spełnienia przez nałożenie administracyjnej kary pieniężnej zostały już przez to w pełni zrealizowane. Zapewne w większości przypadków tak będzie, ale ustawodawca nie wyklucza wówczas mimo wszystko wymierzenia kary. Powinno to jednak następować w wyjątkowych przypadkach.

Ustawodawca zastrzegł, że w przypadkach innych niż wymienione powyżej, jeżeli pozwoli to na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna, organ administracji publicznej w drodze postanowienia może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodów potwierdzających usunięcie naruszenia prawa lub też uprzednie powiadomienie właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa. Jeżeli wskazane powyżej okoliczności zostały w ocenie organu administracji publicznej przez stronę wykazane, to wówczas odstępuje on od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu strony. ©℗

Podstawa prawna

art. 189a-189k ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1544)

dr Maciej J. Nowak

radca prawny, właściciel kancelarii dr Maciej Nowak w Szczecinie

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Cieszyński: Centralny Rejestr Wyborców będzie gotowy do obsłużenia najbliższych wyborów parlamentarnych [wywiad]

    Centralny Rejestr Wyborców będzie gotowy do obsłużenia najbliższych wyborów parlamentarnych. 

    Minister Niedzielski: brak profilaktyki i permanentny problem z personelem medycznym to główne problemy

    Jeżeli patrzymy na cały system opieki zdrowotnej w Polsce i w różnych krajach europejskich, to widzimy, że te systemy opieki zdrowotnej będą miały permanentny problem z personelem medycznym - ocenił w poniedziałek minister zdrowia Adam Niedzielski.

    Obniżka nowych emerytur o 6% od kwietnia 2023 r.

    Zgodnie z tablicami GUS, 60 latek będzie miał przed sobą 254,3 miesiące życia wobec 238,9 miesiąca zapisanych w tablicach opublikowanych rok temu.

    Wyższe o 10% dotacje na podręczniki dla uczniów

    Podwyższenie o 10 proc. maksymalnych kwot dotacji na wyposażenie szkół w podręczniki i materiały edukacyjne – przewiduje projekt rozporządzenia, którego założenia opublikowano w wykazie prac legislacyjnych rządu.   

    Dopłaty do 58 000 zł. Fotowoltaika, pompy ciepła, magazyny energii, kolektory [Mój prąd, kwiecień 2023 r.]

    Od 4,4 tys. zł do 28 tys. zł mogą wynieść dopłaty do pomp ciepła w piątej odsłonie programu "Mój prąd"; w przypadku kolektorów ma być to do 3,5 tys. zł - poinformował PAP wiceszef NFOŚiGW Paweł Mirowski. Dodał, że "Mój prąd" 5.0 miałby ruszyć w drugiej połowie kwietnia.

    Gdański Tydzień Zawodowca. Oferta dla absolwentów szkół

    Gdański Tydzień Zawodowca to wydarzenie adresowane do młodzieży szkół podstawowych i ponadpodstawowych, które rozpoczyna się 27 marca. W programie m.in. debata, dni otwarte, warsztaty, webinaria, a także Gdańskie Targi Szkół Ponadpodstawowych.

    Minister Czarnek: Mniej o 5h godzin nauki w szkole. Religia od trzeciego roku życia dziecka to za wcześnie. Katolik może głosować na PO i PSL

    Ponad 8 mld zł przeznaczyliśmy na rządowe inwestycję w oświatę od 2021 roku - mówił w niedzielę w Lublinie minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek. Zapowiedział przywrócenie uprawnienia emerytalnego nauczycielskiego, a także plany uruchomienia stałego funduszu dla szkół specjalnych.

    10 nowych wzorów z USC. Akty urodzenia, małżeństwa i zgonu [Maj 2023 r.]

    Możliwość łatwiejszego pozyskiwania zaświadczeń z USC wymusza zmianę 10 wzorów dokumentów wydawanych przez USC. Nowe wzory pojawią się w maju 2023 r.

    Wszystko o świadczeniu wspierającym: Wnioski do ZUS i wojewódzkich zespołów. Kwestionariusz. [Pełny projekt ustawy w Word]

    Będą dwa wnioski o świadczenie wspierające. Pierwszy do wojewódzkiego zespołu orzekania, który ustali w decyzji poziom potrzeby wsparcia. Do wniosku trzeba będzie załączyć kwestionariusz. Drugi wniosek będzie do ZUS poprzez PUE ZUS. ZUS nie będzie wydawał decyzji, tylko informację. Decyzję ZUS wyda tylko, gdy odmówi przyznania świadczenia. 

    Świadczenie wspierające: Co to jest międzynarodowa klasyfikacja ICF?

    Międzynarodowa klasyfikacja ICF ma być podstawą przyznawania świadczenia wspierającego osoby niepełnosprawne w 2024 r.

    PFRON: Jakie sprawozdania i do kiedy składa się za 2022 r.?

    Przedsiębiorcy o wielkości innej niż mikro- lub mały przedsiębiorca, którzy nie składają sprawozdań finansowych do KRS, mają obowiązek dostarczenia elektronicznego sprawozdania finansowego za 2022 r. lub „oświadczenia o braku obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego za 2022 r.” do właściwego terytorialnie Oddziału PFRON do dnia 15 lipca 2023 r. 

    Wzór: Oświadczenie o braku obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego za 2022 rok [PFRON]
    Założenia ustawy o świadczeniu wspierającym

    Jakie są założenia i zapisy ustawy o świadczeniu wspierającym?

    Tatrzańskie żaby przedostaną się na drugą stronę drogi

    Wolontariusze Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN) rozpoczęli akcję przenoszenia żab trawnych przez ruchliwą drogę przy wejściu do Doliny Olczyskiej w Zakopanem. Płazy przemieszczają się do miejsc lęgowych, a akcja ma uchronić je przed śmiercią pod kołami samochodów.

    Emerytury nauczycielskie prawem nie przywilejem. Kiedy zostaną przywrócone

    Emerytury nauczycielskie po 20 latach pracy „przy tablicy” lub po 30 latach pracy w ogóle to przedmiot projektu, który – jak poinformował minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek – jest na końcowym etapie prac. Zapowiedział, że jeszcze wiosną tego roku ten projekt ujrzy światło dzienne. 

    Euro 2024. Ile razy reprezentacja Polski grała w mistrzostwach? Kiedy najbliższy mecz o eliminacje?

    Euro 2024. Polscy piłkarze czterokrotnie dotychczas grali w mistrzostwach Europy. Trzy razy po eliminacjach - w 2008, 2016 i 2021 roku, a w 2012 jako współgospodarze, obok Ukrainy. Zmagania o udział w kolejnej imprezie tej rangi - w 2024 w Niemczech - rozpoczną od piątkowego meczu z Czechami w Pradze.

    M. Pietrzak: wyższe diety dla członków obwodowych komisji wyborczych

    Będą wyższe diety dla członków obwodowych komisji wyborczych - zapowiedziała szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak.

    Program Dobrowolnych Nabyć nieruchomości pod CPK tylko do 7 kwietnia. Później wywłaszczenia

    Właściciele nieruchomości położonych na terenie przyszłego lotniska Centralnego Portu Komunikacyjnego na zgłoszenie się do Programu Dobrowolnych Nabyć mają czas do 7 kwietnia. Później grunty pod lotnisko będą wywłaszczane. Wkrótce ruszy podobny program obejmujący tereny wokół planowanego lotniska. 

    Brakuje 13 000 policjantów. Dlaczego mundurowi odchodzą?

    Podwyżki, dodatki stażowe, waloryzacja, czyli dorzucanie pieniędzy, bez reformy struktur, nic nie dało. W tym roku ze służby odeszło już 6,5 tys. osób, przyjęto 772. Policjanci są przeciążeni pracą i zniechęceni. Efekty? Nie ma patroli na ulicach, częściej dochodzi do pospolitych przestępstw, np. kradzieży w 2022 r. było 124 tys. – to o 12 tys. więcej.

    Prezes ZUS: pierwsze "trzynastki" trafią do emerytów przed Wielkanocą [Harmonogram]

    Pierwsze "trzynastki" trafią do emerytów i rencistów jeszcze przed Świętami Wielkanocnymi - przekazała prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prof. Gertruda Uścińska. Aby otrzymać to świadczenie nie trzeba składać żadnego wniosku, ZUS zrobi to automatycznie.

    PFRON: Dopłata 120 000 zł do samochodu osobowego. Wzory dokumentów od sprzedawcy samochodu

    PFRON udostępnił wzory dokumentów od sprzedawcy samochodu. Dokumenty służą rozliczeniu dofinansowania do samochodu dla osoby niepełnosprawnej. Można otrzymać nawet 120 000 zł.  

    Rząd chwali się 30 korzystnymi dla Polaków zmianami w podatkach

    Ministerstwo opublikowało listę korzystnych zmian w podatkach wprowadzonych od 2016 r. Jest to prawdopodobnie odpowiedź na zestawienie szeregu podwyżek podatków, opłat i niekorzystnych rozwiązań przez money.pl. 

    Duża podwyżka: 4765,32 zł brutto dla osoby niepełnosprawnej. Świadczenie wspierające i jednocześnie renta socjalna w 2024 r. [3 mld zł]

    Projekt ustawy wprowadzającej nowe świadczenie wspierające dla osób niepełnosprawnych został w środę skierowany pod obrady Rady Ministrów. Projekt przewiduje również możliwość dorabiania przez opiekunów do świadczenia pielęgnacyjnego - poinformowało MRiPS.

    Niewyjaśnione problemy trawienne. Zespół alfa-gal. Czy to skutek ukąszenia kleszcza?

    The American Gastroenterological Association (AGA) opublikowało nowe wytyczne kliniczne, aby pomóc lekarzom i pacjentom w określeniu, czy niewyjaśnione objawy ze strony przewodu pokarmowego są spowodowane zespołem alfa-gal, alergią pokarmową na mięso i inne produkty pochodzenia zwierzęcego powodowaną przez ukąszenie kleszcza amerykańskiego. W Polsce pierwszy przypadek zespołu alfa-gal odnotowano w roku 2021 w Krakowie.

    MF: nie będzie waloryzacji 500+ do 1000+

    Nie dyskutujemy i nie ma mowy o podniesieniu 500 plus do 1000 plus - poinformowała w środę minister finansów Magdalena Rzeczkowska. W tym roku priorytetem, jaki stanął przed polskim budżetem, jest szeroko pojęte bezpieczeństwo - dodała.